"Với tư cách là chỉ huy một trong những lực lượng tuần duyên nổi tiếng nhất thế giới vì tuân thủ trật tự dựa trên luật pháp, tôi cho rằng hành vi của hải cảnh Trung Quốc không phù hợp với cách một lực lượng cảnh sát biển hàng đầu thế giới hoạt động và hành xử", Đô đốc Karl Schultz, tư lệnh tuần duyên Mỹ, nói trong họp báo trực tuyến tuần trước.

Đô đốc Schultz cho rằng lực lượng hải cảnh Trung Quốc khi hoạt động trên Biển Đông đã trao một phần chức năng của mình cho lực lượng dân quân biển, vốn "được coi là tàu cá nhưng thuộc sở hữu nhà nước hoặc được nhà nước mua lại".

Tàu Hải cảnh 3901 của Trung Quốc. Ảnh: CGC.

"Qua nhiều trường hợp, chúng ta đã thấy báo chí đưa tin về việc các tàu dân quân biển này xua đuổi ngư dân nước khác trong khu vực tranh chấp, thậm chí hải cảnh Trung Quốc cũng tham gia", ông nói.

Schultz đưa ra nhận định sau khi tuần duyên Mỹ biên chế ba tàu phản ứng nhanh đóng quân tại đảo Guam, phía tây Thái Bình Dương. Bên cạnh việc ngăn chặn hoạt động đánh cá bất hợp pháp, các tàu tuần duyên này sẽ "bảo vệ một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở và giúp đạt được mục tiêu an ninh quốc gia ở khu vực Tiểu Đảo (Micronesia)".

Các tàu tuần duyên phản ứng nhanh trên có thể đi biển 5 ngày liên tiếp. Động thái triển khai chúng diễn ra trong bối cảnh tuần duyên Mỹ mở rộng hiện diện tại châu Đại dương, khu vực có các vùng lãnh thổ của Mỹ gồm Quần đảo Bắc Marina cùng các quốc đảo như Vanuatu cùng Kiribati.

Khu vực này có các tuyến hàng hải quan trọng kết nối Mỹ với Thái Bình Dương, đồng thời là nơi Mỹ cùng các đồng minh như Australia ngày càng tăng cường cạnh tranh giành ảnh hưởng với Trung Quốc.

Ian Storey, chuyên gia của Viện ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại Singapore, cho biết hải cảnh Trung Quốc hiện sở hữu đội tàu với số lượng và tổng trọng tải vượt xa các lực lượng cảnh sát biển của ASEAN cộng lại.

Khu vực Biển Đông. Đồ họa: CSIS.

"Một số tàu hải cảnh Trung Quốc có lượng giãn nước hơn 10.000 tấn, tương đương kích thước khu trục hạm thời Thế chiến II", Storey cho biết.

Chuyên gia Yan Yan, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Luật và Chính sách Đại dương thuộc Viện Nghiên cứu Biển Đông của Trung Quốc, cho biết Mỹ đã điều tàu tuần duyên đến Biển Đông từ năm 2019 để chống lại chiến thuật "vùng xám" của Trung Quốc.