Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price trong thông cáo ngày 9/4 cho biết hướng dẫn "khuyến khích chính phủ Mỹ tiếp cận với giới chức Đài Loan, phản ánh mối quan hệ không chính thức ngày càng sâu sắc của chúng tôi".

"Đài Loan là đối tác kinh tế và an ninh quan trọng, đồng thời là động lực vì lợi ích của cộng đồng quốc tế", Price cho biết.

"Những thay đổi này tự do hóa hướng dẫn về các mối quan hệ với đảo Đài Loan, phù hợp với quan hệ không chính thức của chúng ta và minh bạch hóa về hiệu quả việc thực hiện chính sách 'Một Trung Quốc' thông qua nhánh hành pháp của chúng tôi, vốn tuân theo Đạo luật Quan hệ với Đài Loan, ba tuyên bố chung và sáu đảm bảo".

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price trong cuộc họp báo tại thủ đô Washington ngày 17/2. Ảnh: Reuters,

Đạo luật Quan hệ với Đài Loan được cựu tổng thống Jimmy Carter khí sau khi Mỹ thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc năm 1979. Đạo luật này yêu cầu Mỹ phải hỗ trợ khả năng phòng thủ của đảo Đài Loan.

Ba tuyên bố chung là thỏa thuận giữa Mỹ và Trung Quốc, cho phép duy trì "quan hệ văn hóa, thương mại và các mối quan hệ không chính thức khác" giữa Washington và Đài Bắc. Sáu đảm bảo là các cam kết mà Washington lập với Đài Bắc năm 1982 để phản ứng trước việc Trung Quốc phản đối Mỹ bán vũ khí cho đảo Đài Loan.

Khi được hỏi liệu có hạn chế về cấp độ của nhân viên chính phủ Mỹ được khuyến khích kết nối trực tiếp với đối tác Đài Loan hay không, đại diện Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết các cuộc họp có thể diễn ra trong tòa nhà chính phủ.

"Chúng tôi khuyến khích tổ chức các cuộc họp cấp làm việc tại tòa nhà của chính phủ liên bang. Các cuộc họp này có thể diễn ra tại Văn phòng Đại diện Kinh tế và Văn hóa Đài Bắc (TECRO)", Price cho biết. "Hướng dẫn trước đây cấm tổ chức các cuộc họp như vậy".

Price cho biết chính sách mới được ban hành sau khi Washington xem xét lại mối quan hệ với Đài Bắc theo Đạo luật Đảm bảo Đài Loan, được cựu tổng thống Mỹ Donald Trump ký tháng 12/2020. Đạo luật này quy định các mối quan hệ này "nên được xây dựng với mục đích làm sâu sắc và mở rộng quan hệ giữa Mỹ với đảo Đài Loan".

Mỹ ra chính sách khuyến khích quan chức tiếp cận với đối tác Đài Loan trong lúc căng thẳng leo thang tại eo biển. Nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh cùng nhiều máy bay quân sự Trung Quốc tổ chức các đợt diễn tập quanh đảo Đài Loan, được nhận định là nằm trong chiến thuật "siết gọng kìm" hòn đảo khi có xung đột nổ ra.

Đảo Đài Loan. Đồ họa: CSIS.

Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một tỉnh chờ thống nhất, kể cả bằng vũ lực nếu cần thiết. Quân đội Trung Quốc nhiều lần điều máy bay áp sát đảo Đài Loan, với đợt triển khai lớn nhất diễn ra hôm 26/3 với 20 máy bay các loại tham gia, đánh dấu leo thang căng thẳng đáng kể trong khu vực eo biển Đài Loan.

Lãnh đạo cơ quan đối ngoại Đài Loan Ngô Chiêu Tiếp nói trong cuộc họp báo ngày 7/4 cảnh báo nguy cơ Trung Quốc đại lục phát động một cuộc tấn công nhằm vào hòn đảo.

"Không phải bàn cãi, chúng tôi sẵn sàng tự vệ và sẽ chống cự tới cùng nếu cần chiến đấu. Nếu cần tự vệ đến ngày cuối cùng, chúng tôi sẽ làm thế", ông Ngô nói.

Hải quân Mỹ ngày 7/4 điều khu trục hạm USS John McCain đi qua eo biển Đài Loan nhằm "thể hiện cam kết của Mỹ với một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở". Quân đội Trung Quốc thông báo đã theo dõi hải trình của chiến hạm John McCain, cáo buộc hoạt động này "gây bất ổn cho khu vực".