"Để Mỹ nối lại viện trợ, Hội đồng Bảo vệ Tổ quốc Niger (CNSP) cần hành động để khôi phục nền dân chủ theo một khung thời gian nhanh chóng và đáng tin cậy", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller nói ngày 10/10, nhắc đến tổ chức của các chỉ huy quân sự Niger.

Lực lượng cận vệ tổng thống Niger Mohamed Bazoum ngày 26/7 bắt và quản thúc ông tại dinh thự. Chỉ huy cận vệ Abdourahamane Tiani trở thành người đứng đầu chính quyền quân sự. Niger cũng lập chính phủ mới để thúc đẩy chương trình nghị sự.

Mỹ, Cộng đồng Kinh tế Các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) và các nước phương Tây kêu gọi Niger khôi phục quyền lực cho ông Bazoum nhưng không được phản hồi.

"Chúng tôi phải hành động vì trong hơn hai tháng qua, chúng tôi đã sử dụng hết mọi cách để bảo vệ trật tự hiến pháp ở Niger", một quan chức Mỹ cấp cao nói. Theo quan chức này, phe đảo chính cần khôi phục chính quyền dân sự trong vòng 90-120 ngày "nhưng CNSP rõ ràng không muốn tuân theo quy định".

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller tại Washington ngày 17/7. Ảnh: AFP

Theo luật pháp Mỹ, Washington sẽ cắt viện trợ cho quốc gia được chính thức công nhận là xảy ra đảo chính.

Ông Miller nói Mỹ quyết định chấm dứt khoản viện trợ gần 200 triệu USD cho Niger đang bị đình chỉ. Washington cũng hủy gói hỗ trợ 442 triệu USD thông qua Hợp tác Thách thức Thiên niên kỷ, chương trình hỗ trợ dành cho các nước đang phát triển tuân thủ các nguyên tắc dân chủ. Số tiền này ban đầu dự kiến giúp Niger cải thiện hạ tầng và các tuyến giao thương nông sản.

Niger là căn cứ quan trọng đối với Mỹ và Pháp trong nỗ lực đối phó phiến quân Hồi giáo cực đoan tại khu vực. Mỹ có khoảng 1.100 binh sĩ tại Niger nhưng quan chức Mỹ nói con số này hiện còn khoảng 1.000, sau đợt điều chuyển của Lầu Năm Góc hồi tháng 9. Binh sĩ Mỹ không còn huấn luyện hay hỗ trợ lực lượng Niger, nhưng tiếp tục theo dõi các nguy cơ từ phiến quân.

Trong khi đó, Pháp có khoảng 1.500 quân ở Niger. Chính quyền quân sự Niger đã hủy các thỏa thuận quân sự với Pháp và trục xuất đại sứ Pháp Sylvain Itte. Lực lượng Pháp ngày 10/10 bắt đầu rút khỏi nước này "theo hướng sáng Chad".

Vị trí Niger và các nước láng giềng. Đồ họa: AFP