1. Giếng trời là gì?

Giếng trời là khoảng không gian thông từ trệt đến mái, nhằm đón ánh sáng tự nhiên vào tất cả các tầng trong nhà. Theo các kiến trúc sư, diện tích tối thiểu của giếng trời thường là 450×450, tức là vừa đủ một người lên xuống. Kích thước lý tưởng nhất dành cho giếng trời sẽ rơi vào khoảng từ 4 – 6m2.

Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tế, chủ nhà và kiến trúc cần có thời gian lên kế hoạch, tính toán kỹ lưỡng trước khi xây dựng.

Cấu tạo của giếng trời có 3 phần: Đáy giếng, thân giếng và đỉnh giếng.

Đáy giếng: Nằm ở phần dưới cùng, thường kết hợp với không gian phòng khách, phòng bếp để thiết kế trang trí tiểu cảnh, bố trí cây hoa, hòn non bộ,…

Thân giếng: có tác dụng cung cấp ánh sáng cho các tầng bên trên.

Đỉnh giếng: chức năng chiếu sáng và thông gió, thường được thiết kế hệ thống mái bằng kính hoặc khung mái. Hệ thống mái này có thể có hoặc không, phụ thuộc vào mong muốn của chủ nhà và vị trí của giếng trời. Nếu xây nhà ống có giếng trời trong nhà thì cần có mái che, nếu ở sau nhà thì có thể không cần mái.

Khi tìm hiểu giếng trời là gì, bạn có thể tạm hiểu đó là nó có hình thù khá giống cái giếng, có thể thu hút không khí và giúp nhà cửa đủ ánh sáng, khi giếng trời hoạt động đồng nghĩa gió sẽ được lưu thông ra vào thuận tiện, giúp cho không gian sống của bạn đủ ánh sáng nhưng không bị nóng bức.

2. Tác dụng của việc mở giếng trời

– Tăng tính thẩm mỹ

Với tính toán để thiết kế một cách khoa học và hợp lý, thì giếng trời sẽ trở thành một điểm nhấn làm nổi bật kiến trúc của ngôi nhà. Làm cho kiến trúc của ngôi nhà trở nên đặc biệt và đẹp hơn nhiều. Biến giếng trời trở thành một nét kiến trúc đầy tinh tế và giàu tính mỹ.

– Lưu thông không khí

Lấy gió tự nhiên cũng là một chức năng quan trọng của giếng trời giúp quá trình lưu thông trao đổi không khí môi trường bên trong và bên ngoài ngôi nhà diễn ra đều đặn. Theo tuvingaynay.com lượng gió trong môi trường tự nhiên tràn vào không gian nhà nhiều hơn. Giúp lưu thông khí trong nhà một cách tự nhiên, làm căn nhà trở nên thông thoáng và mát mẻ dù bước vào thời tiết nóng bức.

– Đón sáng

Giếng trời với kích thước phù hợp để đón sáng tự nhiên, tạo nguồn sinh khí tươi mới cho ngôi nhà. Ánh sáng từ phần mái sẽ theo thân giếng xuống, lan tỏa khắp không gian nội thất.

Từ đó nó sẽ tác động trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển của các thành viên trong gia đình đồng thời cũng là khoảng không gian tuyệt vời để chúng ta có thể trang trí tạo điểm nhấn cho ngôi nhà thêm sang trọng và tươi mới hơn.

– Tiết kiệm chi phí cho năng lượng tiện tiêu thụ

Nhờ có giếng trời, việc sử dụng ánh sáng nhân tạo vào ban ngày là gần như không cần thiết. Chúng ta có thể tiết kiệm được một lượng lớn điện năng tiêu thụ, mang lại hiệu quả kinh tế. Gia chủ sẽ tiết kiệm được chi phí cho năng lượng điện thắp sáng và hệ thống làm mát.

3. Nhược điểm của thiết kế giếng trời

– Khó thoát nước: Giếng trời có thiết kế khá đặc biệt với phần đỉnh nằm ở trên cùng của ngôi nhà. Đây là nơi hứng chịu mọi thay đổi của thời tiết quanh năm. Vì vậy, chúng ta cần thiết kế giếng trời hợp lý để ngôi nhà tránh bị rỉ nước vào mùa mưa, bị chói nắng vào buổi trưa.

– Giảm tuổi thọ nội thất trong nhà: Đồ dùng trong nhà nếu tiếp xúc trực tiếp với ánh mặt trời quá lâu và thường xuyên sẽ dễ hỏng. Vì tiếp xúc trực tiếp nên tuổi thọ của các vật dụng bị giảm đáng kể.

+ Cách khắc phục:

Nên hạn chế vị trí đặt vật dụng nội thất trong nhà gần nơi giếng trời chiếu vào.

Sử dụng vật liệu tốt cho phần che của giếng trời nhằm tránh ánh nắng trực tiếp chiếu vào.

4. Các nguyên tắc xây dựng giếng trời

Kích thước

Cần xem xét kích thước của giếng trời, việc này phụ thuộc vào diện tích ngôi nhà:

– Kích thước không nên nhỏ hơn 1m2. Thông thường kích thước giếng trời thông dụng từ 4 đến 6m2. Bạn có thể thiết kế theo bất kỳ hình dạng nào mà mình mong muốn như tròn, vuông, elip, ngôi sao,…

– Nguyên tắc là nhà càng cao thì giếng trời càng rộng. Quy chuẩn xây dựng, diện tích giếng trời thường chiếm 10% diện tích xây dựng nhà ở.

– Nếu nhà có diện tích lớn hơn, khoảng hơn 100m2 mặt bằng xây dựng thì nên chừa độ thông thoáng 20%. Tuy nhiên, tỷ lệ này còn phụ thuộc hình dạng cũng như cao độ ngôi nhà để tạo diện tích trống tương ứng cho không khí lưu thông.

Vật liệu

Mái che của giếng trời thường được dùng nhiều nhất là tấm polycarbonate hay còn gọi là tấm lấy ánh sáng. Ngoài ra bạn cũng có thể sử dụng các vật liệu khác như kính, bạt, tôn,…

Nếu nhà quá chật hẹp có thể dùng kính hay nhựa trong suốt để tăng ánh sáng vào nhà.

Hoặc có thể giảm cường độ sáng của giếng trời bằng cách sử dụng vật liệu màu cho mái, vừa tạo đủ độ sáng vừa làm dịu mát không gian nội thất trong nhà.

Để tạo không gian tươi mát lại giúp cân bằng phong thủy, bạn có thể đưa thiên nhiên vào nhà bằng cách dùng các chậu treo hoặc dây leo xanh trên bờ tường. Dưới sàn nhà, xen lẫn cây cảnh, gia chủ có thể tạo những hồ nước nhỏ, thả cá hoặc hoa.

Nếu không gian giếng trời nhỏ có thể rải sỏi, đặt thêm vài bình gốm hoặc các vật trang trí, để mang đến điểm nhấn mát mắt cho ngôi nhà.

Trên mảng tường của giếng trời, gia chủ có thể ốp đá làm điểm nhấn, những hình vẽ hoa văn trang trí sống động cho bức vách.

Vị trí

– Xu hướng thông thuỷ để lấy ánh sáng và gió từ trên nóc nhà được ứng dụng nhiều trong các dạng nhà hình ống chỉ có một mặt thoáng. Để giếng trời phát huy tối đa tác dụng, gia chủ chỉ nên đặt giếng trời ở phía sau hoặc giữa ngôi nhà.

– Giếng trời phía sau nhà: Rất phù hợp để hỗ trợ lưu thông của gió có đường vào và ra khi vị trí này thường luôn tối và bí, nhờ giếng trời mà khí trời và ánh sáng trở nên hài hòa hơn cho căn nhà. Chính lỗ thông thuỷ sẽ tạo lực hút để không khí đi từ những cửa trước vào nhà hoặc ngược lại.

– Thông thường, người ta sẽ thiết kế giếng trời ở cầu thang để lấy ánh sáng và thông gió. Nếu cầu thang được thiết kế ở giữa nhà thì các không gian khác sẽ xoay xung quanh. Nhờ vậy mà luồng gió và ánh sáng sẽ lan tỏa toàn bộ nội thất. Đây là nơi thích hợp nhất bởi cầu thang thường đặt ở giữa nhà và kề với nhà bếp.

– Trường hợp nhà quá dài, theo nguyên tắc thiết kế giếng trời, cần phải trổ thêm nhiều lỗ thông nữa về phía cuối nhà để lưu thông không khí. Do đó, số lượng giếng trời có thể nhiều hơn 1, tuỳ thiết kế có thể 2 – 3 giếng trời.

– Về hướng, bạn có thể đặt giếng trời ở hướng Nam hoặc Đông Nam. Hai hướng này đón không khí mát và có nguồn ánh sáng ổn định, không quá chói gắt. Tuyệt nhiên không nên đặt ở hướng Đông và Tây.

– Hình thể của giếng trời nên tạo ra sao cho phù hợp với hình thể kiến trúc ngôi nhà tức là tương sinh với ngũ hành của hình thể kiến trúc ngôi nhà. Nhà hình mộc, giếng trời cũng nên là hình mộc dài, hoặc hình thủy uốn mềm lượn sóng. Nhà hình thổ thì giếng trời nên là hình thổ vuông vắn, hình kim như hình tròn, hình elip.

– Cần xem xét thực tế nhà nằm về phương hướng, nắng gió thế nào để bố trí mái che giếng trời là loại cố định hay mái kéo nhằm chủ động hơn trong việc điều tiết ánh sáng, chống mưa tạt nắng gắt vào trong nhà.

– Khi giếng trời kế bên phòng ngủ thì cách bài trí lại thiên về tính Thủy và Mộc, bằng cách tạo trang trí nhẹ nhàng, màu tươi sáng. Những giếng trời để trơ trọi hoặc bọc khung sắt quá dày luôn không tốt bằng những giếng trời để thoáng có vật liệu gần gũi với thiên nhiên (Thổ, Mộc hoặc Thủy), và khung hoa sắt bảo vệ vừa đủ, có đường nét tạo hình sinh động.

– Với giếng trời đặt gần phòng bếp: Giếng trời ở phía hậu này đóng vai trò lấy sáng cho không gian phòng bếp, cũng như lấy sáng, gió cho các phòng ở tầng trên thẳng phòng bếp. Phong thủy có nguyên tắc “tụ thủy tắc khí bất tán”. Tụ thuỷ nhưng không để úng thuỷ, tức là có nước chảy đến và nước luân chuyển, để kích hoạt sinh khí và tránh tù đọng. Giếng trời mang tính động, vì là nơi có nắng, có gió, tối kỵ đặt bếp gần không gian này, vì bếp cần phải “tàng phong” thì mới “tụ khí” được.

– Với giếng trời cạnh phòng ăn (thuộc Mộc), có thể dùng cây cảnh, suối nước để có Mộc và Thủy tương sinh. Nếu mở giếng trời thông thoáng cho phần bếp thì nên bố trí theo dạng ống hút thẳng đứng (Mộc sinh Hỏa), nhưng trên đỉnh phải có mái che tránh mưa tạt. Có thể dùng mái bằng kính lấy sáng hoặc mái dốc nghiêng (Hỏa) để tạo hiệu ứng ống khói hút nhiệt lên cao, không lan tỏa khói, mùi sang các phòng khác.

– Khi mở giếng trời cần chú ý làm mái che để chủ động trong trong việc điều tiết ánh sáng và tráng nắng, tránh mưa.

– Không nên làm phẳng nhắn tường của giếng trời. Để tiêu âm, bạn nên thiết kế mảng nhám, sần cho tường giếng bằng cách ốp gạch trần, sơn gai

– Giếng trời không nên quá nhỏ hẹp sẽ hình thành những luồng sát khí Thiên trảm sát. Tuyệt đối không nên đi ngang qua cửa nhà vệ sinh, sẽ kéo theo uế khí đến mọi không gian sống khác.

– Giếng trời phải tuân theo luật âm dương, ngũ hành để tương sinh với ngôi nhà. Hướng Bắc được cho là hướng không may mắn, vì thế, tránh đặt giếng trời theo hướng này.

– Nếu có nhiều hơn một giếng trời, thiết kế sao cho hướng lưu thông của giếng trời hợp lý, nếu không sẽ dẫn đến khí không thoát ra cứ luẩn quẩn trong nhà. Mở nhiều giếng trời thậm chí còn gây ra Dương thịnh Âm suy, lúc nào trong nhà cũng thấy chói chang (nhất là những hướng có ánh sáng mặt trời gay gắt như hướng tây).

6. Các loại cây trồng ở giếng trời

a. Cây chủ đạo

Cây chủ đạo là những cây thân gỗ đảm bảo cây có thể thích nghi tốt, sống khỏe để tạo điểm nhìn xanh mát cho các khu vực chức năng xung quanh.

Nên tưới nước cho cây vào mỗi sáng để đảm bảo giữ ẩm cho đất. Cách 3 – 4 tháng thì nên bón phân hữu cơ cho cây 1 lần để giúp cây tăng trưởng tốt hơn.

Cây cau Hawai

Đặc điểm: Thân cây có màu xanh, cao khoảng 3m khi trưởng thành. Lá mọc đối xứng, trông giống lá tre, có màu xanh bóng.

Cau Hawai rất dễ trồng trong nhà, không những thế ưu điểm của nó là có khả năng hấp thụ những độc tố hoá học nhất là từ máy tính và các thiết bị điện tử. Cây Cau Hawai là lựa chọn hàng đầu cho cây cảnh nội thất phong thủy, mang lại nhiều may mắn, tài lộc cho gia chủ.

Do yêu cầu nước khá cao để sinh trưởng nên cau Hawai cần được tưới nước đều, không nên để đất quá khô cằn.

Cây hoa ban

Đặc điểm: Thân cây có vỏ màu nâu, đường kính nhỏ không lớn nhiều nhánh nhỏ đâm ra từ thân cây. Lá Hoa Ban nhỏ, mọc sole nhau. Khi còn nhỏ lá có lớp lông mịn.

Cây hoa ban sống khỏe, có khả năng chống chịu sâu bệnh, chịu được thời tiết khắc nghiệt, không đòi hỏi sự chăm sóc cầu kỳ nên có thể trồng trong nhà. Cây xanh quanh năm, hoa màu trắng hoặc hồng tím, nở vào khoảng tháng 3, tháng 4, có mùi hương dễ chịu.

Cây khế

Lựa chọn 1 cây khế trồng ở khu vực giếng trời cũng đủ tạo nên sự tinh tế cho không gian nhà bạn. Ngoài ra, mỗi khi vào mùa, những chùm hoa đỏ của khế còn giúp làm nổi bật hơn cho không gian giếng trời.

Cây khế là loại cây ưa trồng nơi bóng râm, trong vườn nhỏ hoặc trong nhà. Khế có tán lá rộng, nhưng bạn có thể dễ dàng điều chỉnh theo ý muốn của mình.

Cây cóc

Thời gian gần đây, cây cóc cũng được ưu tiên trồng trong nhà, đặc biệt là vị trí giếng trời.

Ngoài công dụng cho trái ăn quanh năm, cóc còn thích hợp trở thành cây trồng ở giếng trời. Cây nhỏ gọn, cho trái quanh năm nhưng được chăm sóc kỹ lưỡng và cắt tỉa khéo léo, nó sẽ tạo thành điểm nhấn đặc biệt cho giếng trời.

Cây kim ngân

Chúng ta quá quen với cây kim ngân được trang trí trên các bàn làm việc thế nhưng nếu chúng được sống trong không gian rộng rãi, cây có thể cao trên 1 mét. Với kích thước này, kim ngân rất thích hợp trở thành cây chủ đạo khi trồng ở giếng trời.

Kim ngân khi được trồng ở giếng trời sẽ càng làm gia tăng ý nghĩa tốt của nó. Giúp mang lại tiền tài, may mắn cho gia chủ.

b. Cây tầng trung

Ngoài cây chủ đạo, gia chủ có thể khéo léo kết hợp các loại cây tầng trung một cách đơn giản để giữ được sự bình dị, tự nhiên nhất giúp không gian thông thoáng, đẹp bình dị, tự nhiên.

Phía dưới cây chủ đạo, bạn có thể trồng các loại cây nho nhỏ như cây cau tiểu trâm, ráng ổ phụng, ngũ gia bì, đinh lăng, chuối rẻ quạt, chuối hoa, cây bạch mã hoàng tử, trầu cánh phượng, saphia…

c. Cây tô điểm xung quanh

Có khá nhiều loại cây dùng để tô điểm xung quanh làm tăng thêm mảng xanh tươi mát trong gia đình bạn. Hãy ưu tiên chọn loại cây này phát triển khá nhanh, không cần nhiều công chăm sóc.

Việc của bạn là khéo léo kết hợp cây với tiểu cảnh, với sỏi đá hay các phụ kiện cây cảnh… tạo nên vẻ đẹp trong lành, tươi mát, sinh động cho ngôi nhà.

– Các loại cây có tán rộng, dễ trồng, thích hợp điều kiện sống trong nhà có thể kể đến như cây lan tim, cây lan hạt dưa, nhền nhện, cây sen đá,…

– Các loại cây bụi có thể trồng ở giếng trời như ngũ gia bì, vạn thiên thanh, câu tiểu trâm, đinh lăng, thiên niên kiện.

– Những loại hoa tuy ít phong phú hơn nhưng có thể làm cây phụ tô điểm cho tiểu cảnh ở giếng trời như lan Ý hoặc hồng môn.

– Những loại cây họ trầu có dáng đẹp cũng có thể được trồng ở tầng thấp hơn như trầu thanh xuân, trầu đế vương, trầu rau muống, trầu chân vịt, trầu Mỹ, trầu khía…

Các cây giống họ trầu có kích thước nhỏ, đẹp thích hợp trồng xen kẽ hoặc bạn có thể chọn chúng làm chậu treo để phân bố vị trí giữa các cây chính và cây phụ tốt hơn. Bên cạnh chọn cây cảnh phù hợp với giếng trời, bạn còn có thể bố trí thêm đá, sỏi, các phụ kiện cây cảnh…

Nhằm làm tăng vượng khí, ngoài việc bố trí cây trồng ở giếng trời, người ta còn thiết kế thêm hồ nước ở khu vực này. Nước chảy từ trên tường và ánh sáng trực tiếp chiếu xuống làm cho không gian mát mẻ hơn, cây cối phát triển tươi tốt hơn.