Với mỗi gia đình người Việt, nghi thức cúng giao thừa (lễ Trừ tịch) rất được coi trọng. Bởi lẽ đây là thời khắc thiêng liêng chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đây cũng là 1 hình thức lễ nghi nhằm hướng tới yếu tố Chân, Thiện và Mỹ.

Theo lệ xưa, nghi thức cúng giao thừa đầy đủ gồm 2 lễ: Cúng giao thừa trong nhà và cúng giao thừa ngoài trời.

Sắm lễ cúng giao thừa ở ngoài trời và trong nhà có sự khác biệt nhất định. Đặc biệt là mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời không thể thiếu gà trống luộc. Cúng gà trống đêm giao thừa 2021, điều không xa lạ, nhưng lại vô cùng đặc biệt với năm con Trâu.

1. Cúng gà trống đêm giao thừa 2021 có ý nghĩa vô cùng đặc biệt

Mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời, ngoài những cúng phẩm thường thấy như xôi, chè, bánh chưng, hương hoa, hay gạo muối, thì gà trống luộc là lễ vật không thể thiếu, nhất là trong năm con Trâu.

– Lễ vật Tam hợp: Năm Trâu cúng gà trống, hứa hẹn sớm “tậu cơ nghiệp”

Xét trong vòng tròn Can chi, các con Trâu, Gà và Rắn có mối quan hệ Tam hợp (thường được gọi là Tam hợp Tị – Dậu – Sửu).

Nói rộng ra, Tam hợp được xem là một dạng “Minh hợp”, tức thể hiện sự hài hòa, gắn kết một cách rõ ràng, quang minh chính đại. Chúng cùng chung lý tưởng, hỗ trợ nhau tiến tới thành công. Điều này mang ý nghĩa vô cùng tốt đẹp, ví như lúc khó khăn gặp quý nhân phù trợ.

Chính vì lẽ đó, việc cúng gà trống đêm giao thừa 2021 mang ý nghĩa vô cùng đặc biệt, thể hiện ước vọng về một năm mới thịnh vượng, ngày càng tươi sáng, để dễ dàng “dựng cơ nghiệp” ví như các cụ thường nói “Con trâu là đầu cơ nghiệp” vậy.

– Cúng gà trống: Biểu tượng của Mặt trời, hứa hẹn 1 năm tươi sáng

Từ xa xưa, phong tục người Việt luôn có trong mâm cỗ cúng giao thừa hay cúng các ngày lễ khác trong năm 1 con gà trống (có nơi gọi gà sống) choai miệng ngậm một bông hồng đỏ.

Theo TS.Nguyễn Ngọc Mai, Trưởng phòng Nghiên cứu tín ngưỡng và tôn giáo truyền thống: “Trong quan niệm của người Việt Nam, gà là con vật biểu tượng của Mặt trời (do gà gáy báo hiệu Mặt trời lên, thần Mặt trời trong văn hóa nông nghiệp là vị thần quan trọng nhất).

Theo đó cũng có nghĩa là báo hiệu của một ngày mới, sự mới mẻ bắt đầu.

Theo tục lệ người Á Đông cúng đêm giao thừa là cúng 12 vị thần thời gian để kết thúc chu trình một năm và bắt đầu một năm mới nên người ta chọn gà để cúng”.

– Gà trống: Dấu hiệu của vũ trụ đang chuyển vận

Trong văn hóa phương Đông, gà trống mang rất nhiều ý nghĩa biểu tượng. Theo TS. Ngọc Mai, người có nhiều công trình nghiên cứu về tín ngưỡng người Việt lý giải, những con gà trống nhiều màu sắc (ngũ sắc) được cho là gà quý vì nói gợi lên 7 sắc cầu vồng, báo hiệu khi trời mưa, báo hiệu mùa màng bội thu.

Mặt khác gà trống choai còn được gọi là gà giò, tiếng gáy của nó chỉ rõ nhịp chuyển vần của Mặt trời ngày đêm nối tiếp nhau. Có quan niệm cho rằng, hình ảnh gà giò là dấu hiệu của vũ trụ đang chuyển vận.

Gà có màu đỏ rực biểu tượng của Mặt trời, tiếng gáy của nó gắn liền với tiếng hát của các thần linh khiến nữ thần mặt trời phải rời khỏi nơi ẩn náu đồng nghĩa với mặt trời mọc – sự phát lộ của ánh sáng. Vì thế mà trong các đền thờ lớn của đạo Shinto (Thần đạo) người ta nuôi nhiều gà trống.

– Gà trống hội tụ 5 đức tính của người quân tử

Sở dĩ chọn gà trống chứ không phải gà mái làm đồ lễ cúng là vì gà trống được xem là 1 loại linh vật hội tụ 5 đức tính tốt đẹp của người quân tử mà con người cần hướng đến gồm: Văn, Võ, Dũng, Nhân, Tín. Việc cúng gà trống đêm giao thừa 2021 cũng là cầu mong con cháu được hưởng những đức tính ấy.

– Văn: Gà trống có mào trên đỉnh đầu cùng hai cái mào ở dưới, giống như chiếc mũ cánh chuồn của ngài tiến sĩ xưa, biểu tượng cho văn.

– Võ: Gà có cựa như thứ vũ khí, biểu tượng cho võ.

– Dũng: Gà trống luôn sẵn sàng đánh nhau để bảo vệ đàn của mình, biểu tượng cho dũng.

– Nhân: Gà trống đầu đàn khi được cho ăn thì luôn gọi cả đàn đến chứ không ăn một mình, biểu tượng cho nhân.

– Tín: Gà trống luôn cất tiếng gáy đúng canh giờ, biểu tượng cho tín.

Chính vì vậy giờ phút thiêng liêng nhất của một năm, phút Giao thừa, đêm Trừ tịch, tất niên, cúng gà trống là để mong muốn một năm mới hanh thông, tốt đẹp hơn nhiều so với năm cũ.

2. Một vài lưu ý quan trọng khi cúng gà trống đêm giao thừa 2021

– Tiêu chuẩn chọn gà trống

Với mong ước về sự may mắn, an lành, tốt đẹp, việc chọn gà cúng đêm Giao thừa phải là gà trống hoa, gà chưa đạp mái và mới le te gáy.

Điều này hàm ý về lễ vật khỏe mạnh, tinh khiết, chưa vướng “bụi trần” thì lời khẩn cầu mới được linh nghiệm. Với gà mái, có thể chặt miếng, nhưng sẽ không được đẹp mắt và giảm bớt đi phần nghiêm cẩn.

+ Với mâm cúng giao thừa ngoài trời

Theo quan niệm người Việt, cúng giao thừa là nhằm tiễn đưa quan quân cai quản năm cũ và chào đón quan quân cải quản năm mới.

Vì thế, khác với gà cúng gia tiên, với mâm cúng đêm giao thừa nên đặt đầu gà quay ra đường để đón quan Tân niên Hành khiển cai quản năm mới đi qua. Cách đặt như vậy còn có ý nghĩa gọi Mặt trời chiếu vào nhà mình, mang tới ánh hào quang, sự sống và thịnh vượng.

+ Với mâm cúng giao thừa trong nhà (cúng gia tiên)

Khi cúng gà đêm Giao thừa trong nhà trên ban thờ, quan niệm chung là thường đặt đầu gà quay vào phía trong, hướng về bát hương với tư thế há miệng, chân quỳ, cánh duỗi tự nhiên, được gọi là “con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu”. Không nên đặt đầu gà quay ra ngoài vì cho đó là gà “không chịu chầu”, mang tội bất kính.

Bày gà cúng nếu quay đầu ra phía ngoài trông sẽ thuận mắt người nhìn hơn, còn quay đầu vào trong thì phao câu chổng ra ngoài, không đẹp mắt. Tuy nhiên, đó chỉ là hình thức mà thiếu đi ý nghĩa tâm linh đẹp đẽ vốn có của nó.

Tuy nhiên theo ý kiến của nhà nghiên cứu văn hoá dân gian Nguyễn Hùng Vĩ (trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội thì việc đặt gà quay vào trong hay quay ra ngoài không quan trọng.

Bởi lẽ trong văn hóa thờ cúng thần linh từ xưa người ta chỉ thờ một miếng thịt là đủ, chỉ khi cuộc sống đã đầy đủ hơn thì người ta mới cúng cả con gà.

3. Bài văn khấn cúng Giao thừa ngoài trời năm 2021 theo văn khấn cổ truyền

Kính lạy:

– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương

– Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

– Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần

– Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển

– Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan

– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Canh Tý với năm Tân Sửu

Chúng con là: ……………………………………………………….., sinh năm: ……………………….

Hành canh: ………………….. tuổi

Cư ngụ tại số nhà:………, ấp/khu phố:………….….., xã/phường ………………………………..

Quận/huyện/ thành phố ……………………………tỉnh/thành phố …………………………………….

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cái Thái tuế, ngài tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần. Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 lạy)

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy các cụ tổ tiên nội – ngoại chư vị tiên linh

Nay là phút giao thừa năm Canh Tý với năm Tân Sửu, chúng con là: …………….., sinh năm: ………, hành canh: ……….. tuổi, cư ngụ tại số nhà: ………, ấp/khu phố: ……….., xã/phường: ……….., quận/huyện: …………………., tỉnh/thành phố: ……………………

Phút giao thừa vừa tới, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật- Thánh, dâng hiến tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời:

Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời, các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội tộc, ngoại tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng hâm hưởng lễ vật. Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo thụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho chúng con, tân niên khang thái, ngày đêm tốt lành, thời thời được chữ bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.

Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám.

Phục duy cẩn cáo!

*Thông tin mang tính tham khảo, chiêm nghiệm. Chúc mọi người năm mới An khang, Thịnh vượng!