"Tôi đã đến đây 53 năm trước cùng những người lính dưới quyền, trong chuyến tuần tra của đặc nhiệm trinh sát Sayeret Matkal", Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói ngày 17/12 trong chuyến thị sát ngọn Hermon, đỉnh núi cao nhất tại Cao nguyên Golan của Syria vừa bị Israel kiểm soát.

Đỉnh Hermon cao 2.814 m là vị trí có giá trị chiến lược đối với Israel, có thể giúp họ giám sát mọi biến động trong khu vực. Nó cao hơn mọi ngọn núi khác ở Syria lẫn Israel, chỉ thấp hơn một chút so với Qurnat as-Sawda, đỉnh núi cao nhất Lebanon.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thị sát đỉnh núi Hermon ngày 17/12. Ảnh: GPO

Đỉnh Hermon vốn nằm trong vùng đệm do Liên Hợp Quốc quản lý ở Cao nguyên Golan, phân tách hai khu vực Israel và Syria kiểm soát. Tuy nhiên, sau khi quân nổi dậy Syria lật đổ chính quyền tổng thống Bashar al-Assad, quân đội Israel đã tận dụng thời cơ đưa quân vào vùng đệm và kiểm soát gần như toàn bộ Cao nguyên Golan, vốn được Liên Hợp Quốc công nhận là lãnh thổ Syria.

"Khu vực này vẫn không đổi khác. Ngọn núi vẫn vậy nhưng tầm quan trọng của nó đối với an ninh Israel đã gia tăng trong vài năm qua, đặc biệt là những tuần gần đây, sau những biến động ở Syria", ông Netanyahu nói.

Thủ tướng Israel khẳng định quân đội Israel sẽ chiếm giữ đỉnh Hermon cho đến khi "có phương án mới để đảm bảo an ninh cho Israel", nhưng không nêu rõ thời điểm. Ông cũng nói rằng chiến dịch tại Cao nguyên Golan cho thấy Tel Aviv từ nay về sau sẽ "tự định đoạt" mọi phương án liên quan an ninh quốc gia.

Vị trí đỉnh Hermon ở Cao nguyên Golan. Đồ họa: AFP

Tháp tùng Thủ tướng Netanyahu trong chuyến thị sát, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz cũng đánh giá đỉnh Hermon là cao điểm chiến lược tại khu vực, gọi nó là "đôi mắt giúp Israel phát hiện mối đe dọa dù xa hay gần". Ông nói Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) quyết bám trụ tại đây để bảo vệ các khu dân cư ở Cao nguyên Golan và công dân Israel.

"Đây là điểm cao quan trọng nhất. Chúng ta sẽ ở lại nơi này cho đến khi cảm thấy còn cần thiết. Hiện diện của chúng ta ở đỉnh Hermon giúp củng cố an ninh, gia tăng giám sát lẫn răn đe đến thành trì của Hezbollah ở thung lũng Beqaa tại Lebanon, răn đe cả những lực lượng ở Damascus", ông Katz nói.

Israel kiểm soát khoảng 2/3 diện tích Cao nguyên Golan sau chiến tranh năm 1967 với các nước Arab, đến năm 1981 thông qua luật sáp nhập vùng đất này vào lãnh thổ.

LHQ đã thông qua Nghị quyết 242 yêu cầu Israel rút quân khỏi Cao nguyên Golan nhưng Tel Aviv không tuân thủ. LHQ đã triển khai một lực lượng gìn giữ hòa bình nhỏ kiểm soát khoảng 1/3 diện tích Cao nguyên Golan, nhưng chủ yếu để giám sát tình hình, không thể ngăn được quân đội Israel chiếm gần như toàn bộ vùng lãnh thổ này trong tuần qua.

Sư đoàn 210 của IDF tiến quân vào vùng Hermon của Syria vào ngày 12/12. Ảnh: IDF

Khoảng 30.000 người Israel và 23.000 người Arab thuộc cộng đồng Druze đang sinh sống trong vùng đất rộng khoảng 1.800 km2 ở Cao nguyên Golan. Cộng đồng Druze sống tại đây từ trước cuộc chiến 1967, phần đông có quốc tịch Syria.

Các nước Trung Đông đã lên án Israel "trục lợi" khi lợi dụng chính biến ở Syria để mở rộng các khu định cư nhằm tăng kiểm soát Cao nguyên Golan. Các nước cho rằng chính quyền Thủ tướng Netanyahu đã vi phạm luật pháp quốc tế, xâm phạm chủ quyền Syria và đe dọa an ninh khu vực.