Cảnh sát biển Nhật Bản ngày 22/2 cho biết hai tàu hải cảnh Trung Quốc nhiều lần đến gần nhóm đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông hôm 20-21/2, tìm cách tiếp cận một tàu cá của Nhật Bản chở theo ba thủy thủ đang hoạt động tại đây.

Cảnh sát biển Nhật Bản sau đó điều tàu tuần tra tới hộ tống tàu cá, đồng thời phát cảnh báo yêu cầu tàu hải cảnh Trung Quốc rời đi. Hải cảnh Trung Quốc còn điều hai tàu tuần tra khác đến khu vực giáp vùng biển Nhật Bản tuyên bố chủ quyền quanh nhóm đảo tranh chấp, một trong số này dường như được trang bị pháo, cảnh sát biển Nhật Bản cho biết.

Tàu hải cảnh Trung Quốc hoạt động gần nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư, tháng 11/2013. Ảnh: JCG.

Đây là lần thứ 9 trong năm các tàu hải cảnh Trung Quốc tiếp cận nhóm đảo tranh chấp với Nhật Bản. Hôm 8/2, Tokyo trao công hàm phản đối cho Bắc Kinh sau "sự cố không thể chấp nhận được", khi các tàu hải cảnh Trung Quốc tìm cách tiếp cận tàu cá Nhật Bản hoạt động gần nhóm đảo tranh chấp.

Vụ đối đầu xảy ra hôm 6/2, khi hai tàu hải cảnh Trung Quốc tìm cách áp sát hai tàu cá Nhật Bản gần nhóm đảo tranh chấp. Cảnh sát biển Nhật Bản lập tức điều tàu tuần tra tới bảo vệ các tàu cá, đồng thời phát hiện hai tàu hải cảnh khác của Trung Quốc hoạt động ở khu vực lân cận, một trong hai chiếc được trang bị pháo.

James Brown, chuyên gia quan hệ quốc tế tại Đại học Temple, chi nhánh Tokyo, dự đoán tình hình có thể "leo thang nghiêm trọng" ở nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư sau khi Trung Quốc thông qua luật hải cảnh mới, tăng đáng kể quyền lực cho lực lượng này tại các vùng biển tranh chấp.

"Hải cảnh Trung Quốc có thể lên tàu cá Nhật và bắt bất cứ thủy thủ nào trên đó", Brown nói và cảnh báo Nhật Bản sẽ "phản ứng mạnh" nếu Trung Quốc bắt công dân của họ.

Luật Hải cảnh Trung Quốc có hiệu lực từ 1/2, cho phép lực lượng này nổ súng vào tàu thuyền nước ngoài mà Bắc Kinh coi là "hoạt động trái phép" trong vùng biển nước này tuyên bố chủ quyền.

Các tàu hải cảnh Trung Quốc thường xuyên hoạt động xung quanh nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư do Nhật Bản kiểm soát, trong bối cảnh Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đặt mục tiêu đưa nước này trở thành "cường quốc hàng hải". Chính phủ Nhật Bản phải thành lập tổ công tác đặc biệt tại văn phòng thủ tướng để phân tích tình hình quanh nhóm đảo tranh chấp.

Tổng thống Mỹ Joe Biden trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga hồi cuối tháng 1 tái khẳng định "cam kết kiên định" của nước này trong việc bảo vệ Senkaku/Điếu Ngư theo hiệp ước an ninh lâu dài giữa hai nước.