Nói đến dưỡng sinh, nhiều người nghĩ ngay đó là một trong những phương pháp luyện tập thể dục.

Tuy nhiên, một chuyên gia cho rằng, dưỡng sinh là sự kết hợp hài hòa giữa bốn phương diện: lối sống, chế độ ăn uống, điều dưỡng tinh thần và rèn luyện thân thể.

Cách sống

Theo triết lý Đông phương, cách sống phù hợp và cân bằng âm - dương là cách sống thích nghi, thích hợp với từng hoàn cảnh và môi trường.

Ba tháng mùa xuân là mùa muôn vật đều thay cũ đổi mới, sinh khí của trời đất phát động, muôn vật đều có hiện tượng nẩy nở tươi tốt. Tối đến, mọi người nên đi ngủ muộn một chút và sáng nên dậy sớm một chút. Nên xõa tóc, nới lỏng quần áo, đi bách bộ ngoài sân để giao lưu giữa khí trời, khí đất và khí nội tại làm mới tư tưởng ý thức của mình cũng như có sinh khí, hoạt bát dồi dào…

Ba tháng mùa hè là mùa muôn vật tươi tốt phồn vinh. Lúc này, khí trời giáng xuống, khí đất bốc lên giao hợp lẫn nhau, tất cả thực vật đều khai hoa kết quả. Mọi người nên ngủ muộn, dậy sớm một chút, đừng chán ghét mùa hạ ngày dài nóng nực mà nên để cho ý chí khoan hòa, không nên nóng nảy giận dữ.

Ba tháng mùa thu, vạn vật đã thành thục, khí trời mát mẻ, gió thổi mạnh, khí đất lặng ngắt, muôn vật biến sắc. Người ta nên ngủ sớm từ chập tối, lúc gà lên chuồng và dậy sớm lúc gà xuống chuồng. Làm theo ý chí được an nhàn yên tĩnh để hòa hoãn với khí hậu heo hắt của mùa thu, giúp điều hòa với cơ thể.

Ba tháng mùa đông là lúc muôn vật tiềm tàng ẩn náu, nên nước đóng thành băng, mặt đất nứt nẻ. Lúc đó, không nên làm nhiễu động dương khí, nên ngủ sớm, dậy muộn, mặt trời lặn thì đi ngủ, mặt trời mọc thì dậy. Khiến cho ý chí yên tĩnh kín đáo mà không bộc lộ ra…

Như vậy, một phần quan trọng của quy tắc dưỡng sinh là thích ứng với âm dương của bốn mùa để phòng bệnh.

Thực dưỡng

Nghĩa là điều tiết trong ăn uống và sinh hoạt.

Người xưa có câu “Bệnh từ miệng mà vào”, cho thấy ý thức ăn uống góp phần không nhỏ trong việc hình thành các bệnh lý ở con người. Theo y học cổ truyền, thực dưỡng nghĩa là không ăn uống thái quá nhưng cũng không để thiếu hụt quá. Không ăn các món ăn quá chua, quá mặn, quá ngọt, quá đắng hay quá cay vì những loại thức ăn này khi được dùng thường xuyên sẽ gây tổn hao khí của các tạng phủ. Do đó, trong ăn uống cần chú ý để điều hòa ngũ vị.

Bên cạnh đó, dùng các loại thức ăn theo từng mùa là phù hợp với sự thay đổi, chuyển hóa của tự nhiên.

Điều dưỡng tinh thần

Rèn luyện tinh thần, ý chí cũng là một phần của dưỡng sinh. Giữ gìn sự ổn định về mặt tinh thần là bảo dưỡng tinh khí tốt. Các nguyên nhân gây bệnh từ môi trường có thể xâm nhập, nhưng tinh khí sung mãn, sức đề kháng vững vàng, bệnh tật sẽ lui.

Rèn luyện thân thể

Việc tập luyện theo phép dưỡng sinh cũng cần phù hợp với sự thay đổi của từng mùa, của thời tiết cũng như thể chất của từng cá thể. Tập luyện cần duy trì và theo từng nấc, từng bậc. Tránh luyện tập quá sức hay trong điều kiện bất lợi cho cơ thể, vì không những không dưỡng sinh được mà còn tạo điều kiện cho các yếu tố gây bệnh từ bên ngoài xâm nhập cơ thể.

Một nguyên tắc dễ dàng có thể áp dụng cho mọi mùa là mỗi sáng nán lại một chút trên giường, khởi động co duỗi chân tay thân mình, hít thở sâu và tróc lưỡi thành tiếng trước khi bước xuống giường. Hằng ngày nên cố gắng đi bộ, vận động những lúc có thể nhằm giúp lưu thông máu huyết dễ dàng nuôi dưỡng não và toàn thân.