Charles Lieber, cựu chủ tịch khoa hóa học Đại học Harvard, nhà khoa học ngành nano nổi tiếng, hôm 21/12 bị bồi thẩm đoàn kết tội khai man với cơ quan chức năng, khai sai thuế và không khai báo tài khoản ở ngân hàng Trung Quốc.

Công tố viên cáo buộc vì muốn đoạt giải Nobel, Lieber năm 2011 đã đồng ý trở thành "nhà khoa học chiến lược" tại Đại học Công nghệ Vũ Hán, Trung Quốc, và thông qua đó tham gia đợt chiêu mộ Chương trình Hàng nghìn Nhân tài của Trung Quốc.

Charles Lieber, giáo sư công nghệ nano Đại học Harvard, tới tòa án liên bang ở Boston, Massachusetts, hôm 14/12. Ảnh: Reuters

Công tố viên cho hay Trung Quốc sử dụng chương trình này để tuyển dụng các nhà nghiên cứu nước ngoài nhằm lấy kiến thức của họ. Tham gia chương trình không phải là hành vi phạm tội, nhưng công tố viên cáo buộc Lieber, 62 tuổi, đã nói dối giới chức về sự tham gia của mình.

Marc Mukasey, luật sư bào chữa cho Lieber, phản bác rằng công tố viên đưa ra bằng chứng đã "bị cắt xén", thiếu tài liệu quan trọng chứng minh cáo buộc và dựa quá nhiều vào cuộc thẩm vấn có nội dung không rõ ràng của FBI với nhà khoa học.

Lieber, người đang chống chọi với bệnh ung thư, ngồi im sau khi phán quyết được công bố trong phiên tòa kéo dài 6 ngày và bồi thẩm đoàn hội ý ba tiếng.

"Chúng tôi tôn trọng phán quyết và sẽ tiếp tục kháng án", Mukasey nói.

Lieber bị buộc tội hồi tháng 1/2020 trong chương trình "Sáng kiến Trung Quốc" của Bộ Tư pháp Mỹ, phát động dưới thời cựu tổng thống Donald Trump nhằm chống lại hành vi trộm cắp nghiên cứu và gián điệp kinh tế của Trung Quốc.

Chính quyền Tổng thống Joe Biden tiếp tục sáng kiến này dù Bộ Tư pháp cho hay đang cân nhắc lại cách tiếp cận. Sáng kiến bị các nhà phê bình chỉ trích, cho rằng nó gây hại cho giới nghiên cứu học thuật, khủng bố các nhà khoa học. Một giáo sư ở Tennessee đã được bồi thẩm đoàn tuyên bố trắng án năm nay, công tố viên cũng bỏ cáo buộc chống lại 6 nhà nghiên cứu khác.

Công tố viên cho hay Lieber nói dối về vai trò của mình trong Chương trình Hàng nghìn Nhân tài để đáp ứng các yêu cầu của Bộ Quốc phòng Mỹ và Viện Y tế Quốc gia Mỹ, nơi đã trao cho ông 15 triệu USD tài trợ nghiên cứu.

Trong cuộc thẩm vấn với FBI sau khi bị bắt, Lieber cho hay ông "còn trẻ và ngu ngốc" khi liên kết với Đại học Vũ Hán và tin rằng sự hợp tác đó sẽ giúp nâng cao lý lịch khoa học.

Trường này trả cho Lieber 50.000 USD mỗi tháng và 158.000 USD sinh hoạt phí. Ông được trả bằng tiền mặt và gửi vào một tài khoản ngân hàng Trung Quốc. Công tố viên cho hay ông đã không khai mức lương trên tờ khai thuế thu nhập năm 2013 và 2014, không khai báo tài khoản ngân hàng trong hai năm.