"Đối với thế hệ chúng tôi, có con cũng được mà không có cũng chẳng sao", Hoàng, chàng trai độc thân ở Quảng Châu, miền nam Trung Quốc, nói. "Giờ chúng tôi có thể sống mà không có bất kỳ gánh nặng nào. Tại sao không đầu tư kinh tế và tinh lực cho chính mình?".

Hoàng, 27 tuổi, đang đi theo lối sống được gọi là "Thu nhập nhân đôi, Không có con" (DINK). Cụm từ này đã xuất hiện trong nhiều thập kỷ nhưng gần đây mới trở thành xu hướng ở Trung Quốc, khi chi phí gia tăng và các vấn đề kinh tế khác khiến nhiều người trẻ kết hôn nhưng không muốn làm cha mẹ. Cạnh tranh trong việc tuyển sinh vào trường học và mua căn hộ ngày càng gay gắt. Một số cặp vợ chồng nói rằng họ không muốn có nhiều con, những cặp khác thì không muốn sinh con.

Hoàng Ngọc Long, thợ sửa điện thoại ở Trung Quốc. Ảnh: NYTimes.

Lối sống này đi ngược với nỗ lực của chính phủ Trung Quốc nhằm ngăn chặn một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học sắp tới. Bắc Kinh hồi đầu tuần thông báo thay đổi chính sách kế hoạch hóa gia đình, cho phép các cặp vợ chồng có tối đa ba con thay vì hai con. Thông báo này nhằm khuyến khích các cặp vợ chồng sinh thêm em bé, nhưng những người đàn ông như Hoàng khẳng định họ không muốn có con và thậm chí còn làm phẫu thuật để đảm bảo điều đó.

Số lượng người như vậy đang ngày càng gia tăng. Một số công ty bảo hiểm đang trực tiếp nhắm đến các hộ gia đình DINK. Các dịch vụ mai mối cũng đang tìm cách kết nối những người đàn ông và phụ nữ độc thân không muốn có con. Các đại lý nhà ở cung cấp căn hộ phù hợp với cặp vợ chồng không con, phòng ngủ dành cho em bé được chuyển đổi thành phòng gym tại gia.

Mặc dù quyết định thắt ống dẫn tinh của Hoàng có vẻ cực đoan, các nhà nhân khẩu học từ lâu đã cảnh báo rằng số lượng người Trung Quốc quyết định không sinh con ngày càng tăng là nguyên nhân chính khiến dân số nước này ngày càng thu hẹp. Theo điều tra dân số mới nhất, quy mô hộ gia đình trung bình hiện nay là 2,62, giảm so với mức 3,1 năm 2010.

Hoàng, người kiếm được 630 USD mỗi tháng nhờ công việc sửa điện thoại di động, cho biết anh ra quyết định triệt sản phần lớn do vết thương lòng từ thuở ấu thơ và khả năng tài chính. Cha mẹ anh là công nhân nhà máy ở tỉnh Quảng Đông, chỉ về quê thăm con ở Hồ Nam mỗi năm một lần. Anh không có mối quan hệ gần gũi với bố mẹ mặc dù là con một.

"Nếu tôi kết hôn và sinh con, tôi vẫn sẽ thuộc tầng lớp dưới đáy", Hoàng nói, đề cập đến xuất thân của mình là con của gia đình công nhân nhà máy nghèo. "Rồi sẽ có lúc tôi cũng phải xa con để đi kiếm sống như cha mẹ mình. Nhưng tôi không muốn làm thế".

Khi 14 tuổi, Hoàng cũng rời Hồ Nam để tìm việc ở Quảng Đông. Sau đó, anh yêu một cô gái và cô này muốn có con. Anh đã trăn trở suy nghĩ có nên lập gia đình hay không. Cuối cùng, anh chia tay với bạn gái và vào tháng 6/2019, Hoàng đến một bệnh viện ở Quảng Châu để thắt ống dẫn tinh. Anh gọi đó là món quà sinh nhật cho chính mình.

Tự nguyện triệt sản, đặc biệt là với các thanh niên chưa lập gia đình, được coi là điều cấm kỵ về mặt văn hóa trong xã hội Trung Quốc. Ở nhiều thành phố, bác sĩ yêu cầu giấy đăng ký kết hôn và sự đồng ý của bạn đời trước khi làm phẫu thuật. (Trước khi phẫu thuật, bác sĩ hỏi Hoàng anh đã kết hôn và có con chưa, Hoàng đã nói dối là có).

Hoàng Ngọc Long trao đổi với khách hàng ở Quảng Châu. Ảnh: NYTimes.

Hầu hết người dân Trung Quốc đã nghe nói đến việc triệt sản khi chính quyền trước đây áp dụng chính sách một con để tránh bùng nổ dân số. Nhiều phụ nữ bị yêu cầu triệt sản nhưng trong một số rất ít trường hợp, đàn ông cũng bị yêu cầu thắt ống dẫn tinh.

Thông báo về chính sách ba con của chính phủ trong tuần này là nỗ lực mới nhất nhằm đảo ngược những vấn đề đó, nhưng một số nam giới hiện tự nguyện chọn triệt sản. Một phần lý do là muốn chia sẻ gánh nặng tránh thai với bạn đời khi cả hai cùng theo đuổi lối sống DINK.

Khương, huấn luyện viên 29 tuổi độc thân ở Phúc Kiến, cho biết anh đã cố gắng đi thắt ống dẫn tinh ở khoảng 6 bệnh viện và đều bị từ chối. Lý do là anh không thể cung cấp "chứng nhận kế hoạch hóa gia đình", giấy tờ chính thức nêu tình trạng hôn nhân và số con của một người.

"Họ từ chối thực hiện phẫu thuật và nói 'vì anh chưa lập gia đình và chưa có con, anh đang công khai đi ngược lại chính sách khuyến khích sinh sản của đất nước'", Khương nói.

Vào tháng 3, Khương cuối cùng tìm được một bệnh viện ở Thành Đô chấp nhận làm phẫu thuật cho mình. Anh đã đăng bài kể chi tiết về trải nghiệm này trên một diễn đàn dành cho những người theo lối sống DINK. Khương muốn thay đổi suy nghĩ của mọi người, vì nhiều người quan niệm sai lầm rằng thắt ống dẫn tinh giống như thiến.

"Tôi ngưỡng mộ anh. Chỉ một chiến binh thực sự mới dám làm vậy", một người trên diễn đàn viết. "Vì hạnh phúc tương lai của chính tôi", Khương trả lời.

Trong nhiều thập kỷ, người Trung Quốc có quan niệm rằng phải sinh con để nối dõi tông đường, thể hiện sự hiếu thảo và sau này có người chăm sóc khi về già. Nhưng mạng lưới an sinh xã hội và các gói bảo hiểm ngày càng mở rộng đã mang lại cho người dân nhiều lựa chọn hơn.

Trung Quốc có lượng người độc thân lớn nhất thế giới. Năm 2018, quốc gia này báo cáo 240 triệu người, chiếm khoảng 17% tổng dân số. Mặc dù tỷ lệ này vẫn nhỏ hơn so với Mỹ, nó đã tăng khoảng 1/3 kể từ năm 2010.

"Người trẻ thời nay không có khả năng chịu đựng gian khổ như thế hệ cũ. Nhiều người nghĩ rằng con cái không những không chăm sóc được cho bố mẹ khi họ về già mà thậm chí còn dựa dẫm. Họ cho rằng tốt hơn hết nên tiết kiệm nhiều tiền hơn để vào viện dưỡng lão hoặc mua bảo hiểm", Hà Á Phúc, nhà nhân khẩu học ở thành phố Trạm Giang, nói.

Khi thảo luận về chính sách ba con mới, một phát ngôn viên chính phủ cho biết hồi đầu tuần rằng trung bình người Trung Quốc thế hệ 9x muốn có 1,66 con, thấp hơn 10% so với thế hệ 8x.

Theo một nghiên cứu năm 2018 được công bố bởi Tạp chí Nghiên cứu Phụ nữ Trung Quốc, chi phí kinh tế để nuôi dạy một đứa trẻ từ khi chào đời đến năm 17 tuổi là khoảng 30.000 USD, gấp 7 lần mức lương hàng năm của người dân Trung Quốc bình thường.

Những con số đó thường được thảo luận trên các diễn đàn DINK, nơi cũng trở thành các trang web hẹn hò không chính thức của những người chung quan điểm. "Tôi khao khát thế giới chỉ có hai người", một người viết. "Tôi thực sự không thích trẻ con, thậm chí có thể nói là ghét chúng. Nuôi dạy con rất cực! Thành quả thu về không sánh được với công sức bỏ ra".

Sinh viên họ Hoàng, 24 tuổi, tốt nghiệp ngành máy tính ở thành phố Vô Tích, cho biết anh đã quen bạn gái 28 tuổi qua một diễn đàn DINK. "Tôi liên tục nói với cô ấy phụ nữ phải đánh đổi nhiều như thế nào khi sinh con", Hoàng kể.

Kế hoạch nghỉ hưu của Hoàng là di cư đến Iceland hoặc New Zealand, những quốc gia có lưới an sinh xã hội tốt. Anh tính toán rằng con cái chỉ có thể báo hiếu "khoảng 10 năm" và kết luận rằng điều đó không đáng.

"Nuôi dạy một đứa trẻ là nhiệm vụ phải đánh đổi rất nhiều mà thu về không được bao nhiêu", anh nói. "Tôi thấy sinh con rất phiền phức".