Chưa có bất kỳ biến chủng Covid-19 nào từ trước đến nay gây lo ngại hơn Delta - biến chủng được phát hiện tại Ấn Độ từ tháng 2/2021. Hôm 21/6, Tổ chức Y tế Thế giới WHO nhận định Delta là biến chủng "hoàn hảo nhất" cho đến thời điểm hiện tại, bởi nó có thể lây lan nhanh chóng và dễ dàng hơn, trong khi gây ra các ca bệnh có triệu chứng nặng ở người chưa được tiêm chủng.

"Delta là một biến chủng siêu lây nhiễm, là phiên bản tồi tệ bậc nhất chúng ta từng chứng kiến," - Eric Topol, giám đốc Viện nghiên cứu Scripps Translational chia sẻ.

Và hoàn toàn khả năng Delta là biến chủng tồi tệ nhất mà virus corona đem đến cho chúng ta. Một biến chủng được giới dịch tễ học nhận định là đạt đến độ "toàn diện" nhât rồi.

 

Roberto Burioni - nhà virus học người Ý đã nghiên cứu khả năng này và công bố nó trên tạp chí Nature hôm 21/6. Trong bản báo cáo, Burioni cho rằng biến chủng Delta đã chạm đến ngưỡng không thể tiến hóa để trở nên lây nhiễm mạnh hơn. Họ nhận định rằng đây là "biến chủng hoàn thiện" và sẽ trở thành chủng trội nhất, chỉ thỉnh thoảng xuất hiện những biến thể rất nhỏ.

Hiện tại vẫn là quá sớm để xác định được thời điểm trong báo cáo là khi nào, vì Delta vẫn chưa phải biến chủng trội nhất trên toàn cầu. Nhưng nhiều khả năng thời điểm ấy sẽ đến sớm, bởi Delta đã được phát hiện tại hơn 80 quốc gia, và vẫn đang là biến chủng trội tại Anh và Ấn Độ.

"Delta đang tiến đến một hình thái toàn diện tuyệt đối. Liệu đã phải là toàn diện nhất chưa thì khó để nhận định, nhưng tôi nghĩ chúng ta sẽ không thấy nhiều thay đổi ở nó nữa đâu," - Andrew Read, chuyên gia nghiên cứu về bệnh truyền nhiễm đột biến tại ĐH Bang Pennsylvania cho biết.

"Nếu Delta lên đứng đầu thế giới và không có gì thay đổi, thì nhiều khả năng là suốt 1 - 2 năm kế tiếp nó sẽ là chủng toàn diện nhất."

Biến chủng hoàn hảo nhất để lây lan

Virus corona vẫn luôn tiến hóa, nhưng theo cái cách khá vô hại. Có điều thi thoảng, một dạng đột biến có thể khiến virus trở nên cuồng bạo hơn sẽ xuất hiện.

Các biến chủng mới có thể né tránh kháng thể sinh ra từ vaccine hoặc các lần lây nhiễm trước đó, khiến triệu chứng nặng hơn, và lây nhiễm dễ dàng hơn. Và với Delta, nó đạt được ít nhất 2 tiêu chuẩn trong số này.

 

Sở Y tế Công cộng Anh Quốc cho biết Delta hiện khiến rủi ro lây lan cao hơn tới 60% so với chủng Alpha - biến chủng được tìm thấy tại Anh. Alpha vốn cũng là một biến chủng có khả năng lây nhiễm dễ hơn chủng virus gốc tới 50%.

Các nhà nghiên cứu tại Scotland cũng xác nhận việc nhiễm Delta làm tăng rủi ro nhập viện lên gấp đôi so với Alpha. Và lại một lần nữa, Alpha vốn cũng được xác định có độc lực mạnh hơn từ 30% - 70% so với chủng gốc.

Vẫn chưa hết! Các bằng chứng mới chỉ ra rằng việc chỉ tiêm chủng 1 mũi khó lòng chống lại Delta hiệu quả như các chủng khác. Nhưng tin mừng là nghiên cứu gần đây tại Anh cho biết vaccine của Pfizer có hiệu quả kháng triệu chứng tới 88% với Delta nếu tiêm đủ 2 mũi, so với chỉ 33% khi tiêm 1. Dẫu vậy, tỉ lệ hiệu quả này đã giảm đi đáng kể so với con số 95% của chủng gốc (khi tiêm 2 mũi), và 52% khi tiêm mũi đầu tiên.

Cách tốt nhất để một virus đạt tới trạng thái toàn diện là chúng phải lây nhiễm nhanh hơn. Nếu một biến chủng lây lan nhanh, nó sẽ chẳng vội vàng để né đi miễn dịch của cơ thể, bởi chúng chỉ cần lây sang một vật chủ mới là được.

Cho tới thời điểm hiện tại, Delta là biến chủng lây nhiễm mạnh nhất. Số ca nhiễm Delta tại Mỹ đã tăng gấp 3 lần trong vòng 11 ngày, từ chỗ chiếm 10% vào đầu tháng 6 lên thành 31% trên tổng ca nhiễm trong tuần qua. Với tốc độ này, Delta sẽ sớm trở thành chủng nổi trội nhất tại Mỹ.

Mọi vaccine hiện nay đều có tác dụng bảo vệ con người khỏi những tác hại từ tất cả các biến chủng Covid

Và điều này cũng không đồng nghĩa với việc virus corona đã đạt tới khả năng lây lan tối đa. Read cho biết, Delta có thể hấp thu và kết hợp các đột biến để đạt khả năng lây lan dễ hơn nữa, tạo ra cái được ông gọi là biến chủng "Delta-plus" (Delta cộng). Hơn nữa, cũng có khả năng 2 biến chủng riêng biệt - như Alpha và Delta - kết hợp với nhau để sản sinh ra một biến chủng lây nhiễm mạnh hơn. Ngoài ra thì còn một kịch bản khác là một biến chủng hoàn toàn mới sẽ thay thế Delta, trở thành chủng mạnh nhất.

Dẫu vậy, vaccine - toàn bộ vaccine hiện nay - đều có thể bảo vệ chúng ta khỏi các biến chủng đang hiện hành, để tránh khỏi những biến chứng tồi tệ nhất.

"Chưa có vaccine nào bị vô hiệu hóa cả," - Read cho biết.