Truyền thông Mỹ hôm nay xác định đảng Cộng hòa đã giành quyền kiểm soát Hạ viện Mỹ, khi đạt được tối thiểu 218 ghế cần thiết để nắm thế đa số tại cơ quan lập pháp này. Trước đó, đảng Cộng hòa cũng giành thế đa số tại Thượng viện với 53 trên tổng số 100 ghế.

Với kết quả này, đảng Cộng hòa đã giành "cú ăn ba" ngoạn mục trong năm nay, khi kiểm soát cả Nhà Trắng, Thượng viện lẫn Hạ viện. Điều này giúp Tổng thống thứ 47 của Mỹ Donald Trump như "hổ mọc thêm cánh", sau chiến thắng vang dội trên đường đua Nhà Trắng.

Ông Donald Trump tại sự kiện vận động tranh cử ở Raleigh, Bắc Carolina ngày 4/11. Ảnh: AFP

Lần gần đây nhất đảng Cộng hòa kiểm soát cả Nhà Trắng, Thượng viện và Hạ viện là giai đoạn 2017-2018, hai năm đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ nhất của ông Trump.

Trong hai năm này, ông Trump đã ký thông qua hàng chục dự luật, trong đó có khoản cắt giảm thuế 1.500 tỷ USD. Đảng Dân chủ làm được điều tương tự vào năm 2021-2022, dưới thời Tổng thống Joe Biden, giúp họ dễ dàng thông qua Đạo luật Giảm lạm phát trị giá 430 tỷ USD.

Nắm giữ tất cả các đòn bẩy quyền lực vào năm 2009 và 2010, tổng thống Barack Obama khi đó đã thúc đẩy Đạo luật Phục hồi và Tái đầu tư Mỹ, một cuộc đại tu lớn đối với lĩnh vực tài chính, đồng thời phê chuẩn Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng.

Với chính quyền Trump tương lai, việc đảng Cộng hòa giành lại quyền kiểm soát Thượng viện, nơi sẽ phê chuẩn các vị trí nội các cũng như những đề cử tư pháp, sẽ giúp quá trình lựa chọn nhân sự của Tổng thống đắc cử trở nên thuận lợi hơn.

Các phiên điều trần phê chuẩn nội các mới tại Thượng viện có thể căng thẳng và kéo dài khi ứng viên được đề cử là người gây nhiều tranh cãi. Trong vài trường hợp hiếm hoi, tổng thống buộc phải rút lại đề cử nếu người đó không có đủ số phiếu ủng hộ tại Thượng viện.

Trong nhiệm kỳ thứ nhất, ông Trump từng phải rút lại đề cử Patrick Shanahan làm bộ trưởng quốc phòng khi ông này bị cáo buộc có hành vi bạo lực gia đình và từ bỏ nỗ lực bổ nhiệm Ronny Jackson làm bộ trưởng cựu binh vì mối lo ngại về việc ông này không có đủ kinh nghiệm quản lý.

Tổng thống Biden từng phải rút lại đề cử với Neera Tanden cho vị trí lãnh đạo Văn phòng Quản lý và Ngân sách vì những ý kiến nói rằng bà quá thiên vị.

Nhưng hầu hết các đề cử nội các đều thành công khi Nhà Trắng và Thượng viện do cùng một đảng kiểm soát, theo giới quan sát. Ngoài ra, lịch sử cho thấy một tổng thống mới nhậm chức thường được hưởng mức độ thoải mái nhất định khi đưa ra các lựa chọn nhân sự ban đầu nếu Thượng viện do đảng của ông điều hành.

Không giống như chiến thắng bất ngờ của ông Trump năm 2016, các lãnh đạo Cộng hòa tại Hạ viện và Thượng viện đã chuẩn bị trong nhiều tháng qua cho kịch bản kiểm soát lưỡng viện quốc hội. Mục tiêu của họ là nhanh chóng bắt tay vào soạn thảo những phần chính yếu trong chương trình nghị sự của chính quyền Trump, bắt đầu bằng một gói kinh tế lớn tập trung vào thuế, chính sách năng lượng, an ninh biên giới và bãi bỏ những quy định thời Biden mà họ cho là không phù hợp.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, người đã củng cố quyền lực bằng cách thúc đẩy mối quan hệ gần gũi với ông Trump, đã nhiều lần nói chuyện trực tiếp với Tổng thống đắc cử về những gì họ có thể đạt được khi đảng Cộng hòa thắng thế ở cả Thượng viện và Hạ viện, CNN dẫn lời một nguồn thạo tin cho biết.

Johnson và nhóm lãnh đạo của ông đã dành nhiều tháng tổ chức những cuộc họp chính sách với các lãnh đạo ủy ban và các bên liên quan tại Thượng viện khi chuẩn bị những dự luật quan trọng phe Cộng hòa có thể thông qua tại quốc hội mà không cần quan tâm đến lá phiếu từ phe Dân chủ.

Chủ tịch Johnson tuần trước đã khởi động nỗ lực giữ ghế lãnh đạo tại Hạ viện trong một lá thư gửi các nghị sĩ đảng Cộng hòa, trong đó nêu rõ cách những đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện sẽ hợp tác chặt chẽ với Tổng thống đắc cử như thế nào.

"Để thực sự khiến nước Mỹ vĩ đại trở lại, chúng ta cần phải bắt đầu làm việc cho người dân ngay từ ngày đầu tiên. Để chuẩn bị, chúng tôi đã làm việc miệt mài trong năm qua để soạn sẵn danh sách ưu tiên những chính sách bảo thủ quan trọng mà chúng tôi có thể đạt được cùng các đồng nghiệp Cộng hòa tại Thượng viện và hợp tác chặt chẽ với chính quyền Trump mới", Johnson viết.

Các lãnh đạo Cộng hòa đang mơ về một gói chính sách thuế lớn tiếp theo, vì nhiều điều khoản giảm thuế cho doanh nghiệp mà ông Trump thông qua hồi năm 2017 sẽ hết hạn vào cuối năm 2025. Vấn đề khác cũng được đưa ra thảo luận là khả năng hủy bỏ một số phần của Đạo luật Giảm lạm phát mang dấu ấn của Tổng thống Joe Biden. Đây là chương trình kinh tế và khí hậu toàn diện mà đảng Dân chủ đã thông qua khi họ kiểm soát lưỡng đảng vào đầu nhiệm kỳ của ông Biden.

Theo hạ nghị sĩ Cộng hòa Nicole Malliotakis, các đảng viên Cộng hòa tại Ủy ban Tài chính và Thuế vụ đã nhóm họp trong nhiều tháng để cố gắng đưa ra những thay đổi mà họ sẽ thực hiện đối với chính sách thuế hiện hành.

Đảng Cộng hòa cũng nhìn thấy cơ hội cho các mục tiêu lớn khác như những đề xuất cứng rắn về nhập cư vốn bị đình trệ kể từ khi được thông qua tại Hạ viện vào năm ngoái vì đảng Dân chủ tại Thượng viện và chính quyền Biden phản đối mạnh mẽ kế hoạch đó.

Họ sẽ không dễ dàng thông qua một kế hoạch lớn như vậy ngay cả khi kiểm soát tất cả đòn bẩy quyền lực. Vẫn có những rào cản về thủ tục, vì đảng Cộng hòa sẽ cần phải đưa ra từng phần của dự luật để "qua ải" những quy tắc ngân sách khó khăn tại Thượng viện.

Tuy nhiên, lần trở lại này của ông Trump thuận lợi hơn nhiều khi lưỡng viện quốc hội tràn ngập đồng minh thuộc phong trào Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại (MAGA) do ông khởi xướng. Đoàn nghị sĩ đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã nhuộm màu MAGA trong 4 năm qua, khi sức ảnh hưởng của ông đối với đảng ngày càng lớn.

Bên cạnh đó, chiến thắng vang dội của ông Trump trên đường đua Nhà Trắng cũng sẽ góp phần củng cố niềm tin về Tổng thống đắc cử, qua đó gia tăng sức nặng đối với những chương trình nghị sự mà ông theo đuổi.

"Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát dưới chính quyền Trump sẽ làm tốt hơn nhiều trong việc điều hành đất nước vì chúng tôi biết rằng ông ấy nhận được tín nhiệm từ những nhóm cử tri Mỹ đa dạng nhất từ trước tới nay", hạ nghị sĩ Cộng hòa Tim Burchett nhấn mạnh.

Một đồng minh cấp cao khác của ông Trump, hạ nghị sĩ Cộng hòa Marjorie Taylor Greene, cảnh báo rằng những người Cộng hòa đã cản đường Tổng thống đắc cử trong nhiệm kỳ đầu tiên sẽ không có cơ hội để làm như vậy thêm một lần nữa.

"Tôi và cả người dân Mỹ, những người đã trao cho chúng ta cơ hội tuyệt vời này để cứu đất nước, sẽ không để họ làm điều đó", Greene đăng trên X.