Khi kết quả thăm dò đầu tiên xuất hiện trên màn hình tại Konrad Adenauer Haus, trụ sở của đảng Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) ở Berlin, những thành viên trung thành của đảng đang tập trung ở sân chính trở nên im lặng. CDU ghi nhận kết quả tồi tệ nhất từ trước đến nay và lần đầu tiên xếp sau đối thủ trung tả truyền thống trong suốt một thập kỷ rưỡi.

Theo kết quả kiểm phiếu sơ bộ từ Ủy ban Bầu cử Đức, đảng Dân chủ Xã hội (SPD) đã giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử với 25,9% số phiếu, cao hơn đảng CDU của Thủ tướng Merkel với 24,5% số phiếu. Trước đây, tỷ lệ thấp nhất mà CDU nhận được là 31% tại cuộc bỏ phiếu dân chủ đầu tiên thời kỳ hậu chiến năm 1949.

"Bỏ phiếu cho những gì khiến nước Đức mạnh mẽ" là dòng chữ trên biểu ngữ lớn bên ngoài tòa nhà. Nó mô tả ứng viên Armin Laschet của CDU như thủ tướng tiếp theo định vị kỷ nguyên mới. Tuy nhiên, kết quả sơ bộ không như họ mong đợi.

Ứng viên Armin Laschet, lãnh đạo đảng CDU, tại Berlin hôm 26/9. Ảnh: Reuters.

Với kết quả này, Olaf Scholz, người đứng đầu SPD, sẽ có nhiệm vụ liên minh với đảng khác để có tỷ lệ quá bán nhằm tạo thành chính phủ mới. Trong khi đó, Laschet, lãnh đạo đảng CDU, cũng tuyên bố sẽ làm "mọi thứ có thể" để tự mình tạo ra một liên minh cầm quyền.

Kết quả bầu cử Đức sẽ định hình tương lai chính sách không chỉ ở Berlin mà còn khắp châu Âu, nơi sẽ vắng bóng vai trò của bà Merkel sau 16 năm. Nhưng cả SPD và CDU đều không có con đường dễ dàng để thành lập liên minh cầm quyền, khi ứng viên hai đảng nói họ sẽ phải trải qua nhiều cuộc đàm phán với hy vọng đạt thỏa thuận liên minh trước Giáng sinh.

Những người ủng hộ đảng SPD đã ăn mừng sự trỗi dậy của họ sau 16 năm bà Merkel nắm vai trò lãnh đạo. "Đây là một đêm bầu cử dài. Nhưng điều rõ ràng là rất nhiều cử tri bỏ phiếu cho đảng Dân chủ Xã hội vì họ muốn thay đổi chính phủ và cũng vì họ muốn thủ tướng tiếp theo là Olaf Scholz", lãnh đạo SPD nói tại trụ sở đảng ở Berlin hôm 26/9.

Trong khi đó, phe bảo thủ tỏ ra thất vọng vì kết quả bầu cử. "Đó là một sự sụp đổ lịch sử", Thorsten Faas, nhà khoa học chính trị tại Đại học Tự do Berlin, nói.

Một số thành viên cấp cao của CDU đã không bảo toàn được tỷ lệ ủng hộ, theo kết quả bầu cử sơ bộ. Bộ trưởng Quốc phòng Annegret Kramp-Karrenbauer, người Merkel từng mong kế nhiệm bà, đã để mất khu vực bầu cử Saarbrucken. Bộ trưởng Nông nghiệp Julia Klockner cũng thất bại trong cuộc bầu cử năm nay. Cử tri từng ủng hộ Merkel ở khu vực bờ biển Baltic, nơi đã bỏ phiếu cho bà trong tất cả 8 cuộc bầu cử suốt 31 năm qua, đã chuyển sang ủng hộ SPD.

Nhiều người cho rằng vấn đề của CDU nằm ở ứng viên.

"Chúng tôi đã gặp rất nhiều khó khăn. Bởi nhiều người không hiểu tại sao chúng tôi chọn Laschet. Các cử tri không cảm thấy thuyết phục", Christophe Lehmann, một nhà hoạt động của CDU, nói.

Laschet, ứng viên 60 tuổi của đảng CDU, được đánh giá có một chiến dịch tranh cử mờ nhạt, thiếu tập trung và không có thông điệp mạch lạc. Nhiều người thêm rằng ông cũng mắc nhiều sai lầm tai hại, như ông cười trong lúc Tổng thống Frank-Walter Steinmeier phát biểu tại sự kiện tưởng nhớ các nạn nhân của trận lũ lụt kinh hoàng hồi tháng 7.

Sai lầm mới nhất của Laschet xảy ra vào chính ngày bỏ phiếu, khi ông gấp lá phiếu sai cách, khiến cả nhân viên điểm bỏ phiếu và nhiếp ảnh gia thấy ông đã bỏ phiếu cho chính mình.

Giới bình luận cho rằng CDU có thể giành được chiến thắng rõ ràng nếu chọn Markus Soder, thủ hiến Bavaria giàu năng lượng. Song cựu thành viên quốc hội Cordula Kollotschek cho rằng Laschet không phải là vấn đề duy nhất dẫn đến thất bại của CDU.

"Ông ấy không có sức hút, không thực sự là ngôi sao, cũng không ưa nhìn trên các phương tiện truyền thông, những điều thực sự quan trọng trong thời đại hiện nay. Tôi cũng không cho rằng chúng tôi đã đưa ra những câu trả lời làm hài lòng cử tri trẻ tuổi về các vấn đề như biến đổi khí hậu", Kollotschek nói.

Khi nhiều người Đức hiện coi khí hậu là vấn đề quan trọng nhất, lời kêu gọi bảo vệ môi trường của giới trẻ khiến CDU, đảng có truyền thống "thân thiện" với ngành sản xuất ôtô, trở nên lạc hậu so với thời đại.

Thủ tướng Angela Merkel tại trụ sở đảng CDU ở Berlin hôm 26/9. Ảnh: Reuters.

Những vụ bê bối tham nhũng gây thiệt hại liên quan tới các thương vụ mua sắm khẩu trang trong đại dịch cũng làm xấu thêm hình ảnh của đảng.

Ngoài ra, giới chuyên gia tin rằng việc Thủ tướng Angela Merkel rời đi sau 16 năm nắm quyền cũng tác động không nhỏ tới kết quả bầu cử. Thorsten Faas của Đại học Tự do Berlin nói khoảng trống mà Merkel để lại cũng là dấu hiệu cho thấy sức mạnh của bà.

"Mọi người giờ đều nhận thấy khả năng liên minh hợp nhất và cùng đi chung hướng đều bắt nguồn từ bà ấy", Faas nói. "Bà Merkel đã để lại một khoảng trống, đầu tiên là vị trí lãnh đạo đảng và giờ là vai trò thủ tướng".