Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 4/8 thông báo ông Lý Huy, đặc phái viên về các vấn đề châu Âu, sẽ dự đối thoại hòa bình Ukraine diễn ra tại thành phố Jeddah thuộc Arab Saudi ngày 5-6/8.

"Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với cộng đồng quốc tế, tiếp tục đóng vai trò xây dựng trong thúc đẩy giải pháp chính trị cho khủng hoảng tại Ukraine", Uông Văn Bân, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho biết.

Các nhà ngoại giao phương Tây kỳ vọng đại diện của khoảng 30 nước tham dự cuộc họp sẽ vạch ra các nguyên tắc then chốt cho kịch bản đàm phán hòa bình Ukraine.

Đặc phái viên Trung Quốc Lý Huy tại cuộc gặp với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ở Moskva ngày 26/5. Ảnh: AFP

Nước chủ nhà Arab Saudi đã mời các nước như Brazil, Ấn Độ, Nam Phi, Indonesia, Mexico, Zambia, Ai Cập cùng đại diện của Anh, Ba Lan và Liên minh châu Âu dự sự kiện. Tuy nhiên, Nga không nằm trong danh sách các nước được mời.

Moskva cũng tuyên bố không tham dự hội nghị. Điện Kremlin hồi đầu tuần cho biết họ sẽ theo dõi diễn biến ở Jeddah, nhưng tái khẳng định tình hình hiện nay chưa phù hợp cho đàm phán hòa bình Moskva - Kiev.

"Chúng tôi vẫn cần vạch ra mục tiêu mong muốn và nội dung thảo luận. Tuy nhiên, mọi nỗ lực thúc đẩy giải pháp hòa bình đều xứng đáng nhận đánh giá tích cực", Dmitry Peskov, người phát ngôn Điện Kremlin, cho biết.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 3/8 chia sẻ kỳ vọng sáng kiến này sẽ thúc đẩy "hội nghị thượng đỉnh hòa bình" với lãnh đạo các nước trên thế giới. Ông mong muốn cộng đồng quốc tế ủng hộ kế hoạch hòa bình 10 điểm của Kiev, được công bố lần đầu hồi tháng 11/2022 ở hội nghị thượng đỉnh G20.

Theo kế hoạch này, Nga sẽ phải rút quân khỏi các vùng lãnh thổ đang kiểm soát ở Ukraine và bồi thường cho Kiev. Nga đã nhiều lần tuyên bố bác bỏ kế hoạch hòa bình này.

Nếu Trung Quốc ủng hộ kế hoạch hòa bình của Kiev, đây sẽ là thắng lợi ngoại giao đáng kể cho Ukraine. Tuy nhiên, giới phân tích dự báo rằng sáng kiến hòa bình của ông Zelensky khó được ủng hộ toàn diện. Hội nghị tại Jeddah nhiều khả năng chỉ dừng lại ở ủng hộ các nguyên tắc cho đàm phán hòa bình Ukraine dựa trên Hiến chương Liên Hợp Quốc, điển hình là nguyên tắc tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ.

Một quan chức Đức tiết lộ Arab Saudi đóng vai trò quyết định trong nỗ lực thuyết phục Trung Quốc dự hội nghị lần này. Chính phủ Arab Saudi nhấn mạnh đặc phái viên Trung Quốc đến dự hội nghị sẽ góp phần củng cố "đối thoại và hợp tác, đảm bảo khủng hoảng được giải quyết bằng những biện pháp chính trị và ngoại giao".

Trung Quốc hồi tháng 6 cũng được mời tham dự đối thoại về hòa bình Ukraine, diễn ra tại Copenhagen của Đan Mạch, nhưng cuối cùng không cử phái viên đến.

Jon Alterman, lãnh đạo chương trình nghiên cứu Trung Đông thuộc Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) của Mỹ, dự báo Trung Quốc không thúc đẩy lập trường riêng trong hội nghị lần này tại Jeddah. Ông cho rằng Bắc Kinh nhận lời đến dự họp chủ yếu để đảm bảo uy tín quốc tế, đồng thời xem đây là cơ hội tăng cường quan hệ với Trung Đông.