Sen là loại cây có khắp nơi ở nước ta. Tuy nhiên, chỉ hoa sen, hạt sen là được nhiều người săn lùng mua về sử dụng, còn củ của nó thì lại ít người biết đến, thậm chí mang vứt bỏ.

Theo Đông y, củ sen có vị ngọt, tính hàn, tác dụng dưỡng âm sinh tân, nhuận phổi, ngưng ho, bổ tỳ ích khí, tiêu thũng, cầm máu, giải độc... 

Theo quan điểm y học Trung Quốc, củ sen thậm chí còn bổ hơn cả thịt cá. Còn ở Hàn Quốc, củ sen được mệnh danh là "nhân sâm đất" vì chữa được nhiều bệnh. Đặc biệt ở Nhật Bản, củ sen được xem là loại rau củ "quốc dân" để bổ sung dinh dưỡng, kéo dài tuổi thọ, và có mặt trong nhiều món ăn.

BS.CKII Huỳnh Tấn Vũ, Trưởng Đơn vị Điều trị ban ngày, Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, cho biết củ sen (còn có tên gọi khác là ngẫu tiết, liên ngẫu) là một bộ phận của cây sen, từ lâu đã được dùng khá nhiều trong y học và ẩm thực.

Về giá trị dinh dưỡng, củ sen chứa nhiều chất xơ, vitamin C, vitamin B1, B2, B6 và các khoáng chất canxi, sắt, đồng, magie, mangan, kali, kẽm... giúp tăng đề kháng, phòng các bệnh về đường tiêu hóa như trĩ hoặc táo bón.

Chuyên gia dinh dưỡng người Mỹ Ayana Habtemariam đánh giá, củ sen chứa nhiều vitamin và chất xơ lành mạnh, giúp chăm sóc làn da và thanh nhiệt, mát máu. Ngoài ra, củ sen còn có các công dụng cho sức khỏe như sau:

Bảo vệ sức khỏe tim mạch

Củ sen chứa nhiều vitamin nhóm B giúp bảo vệ tim, tránh các cơn đau. Chúng kiểm soát cường độ homocysteine trong máu - nguyên nhân dẫn đến đau tim. Ngoài ra, natri trong củ sen giúp kiểm soát sự tiết mồ hôi của cơ thể; kali trong củ sen có vai trò điều hòa nhịp tim và huyết áp ở mức ổn định. 

Giúp tinh thần thoải mái, minh mẫn, cải thiện tâm trạng

Củ sen chứa hàm lượng lớn vitamin B. Chất này giúp điều chỉnh và xoa dịu các triệu chứng khó chịu như: đau đầu, stress… Ngoài ra, chúng còn giúp duy trì cảm giác thoải mái, tinh thần lạc quan, vui vẻ. Thường xuyên sử dụng củ  sen trong bữa ăn hàng ngày là một cách cải thiện tinh thần rất hiệu quả. 

Ngăn ngừa táo bón

Chất xenlulozơ có nhiều trong củ sen. Đây là chất giúp làm sạch ruột, phòng ngừa táo bón, kích thích ruột và làm mềm phân. Củ sen còn chứa nhiều vitamin C, vitamin nhóm B, chất xơ, khoáng chất và chất điện giải. Ăn củ sen  thường xuyên giúp nhuận tràng, ngăn ngừa táo bón và tiêu hóa tốt hơn. Người bị táo bón sử dụng ngó sen sẽ làm giảm các triệu chứng của bệnh này, đồng thời cũng làm tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng nuôi cơ thể. 

Salad củ sen là món ăn thanh mát được nhiều người yêu thích. (Ảnh minh họa)

Giải độc gan, chữa xuất huyết

Củ sen chứa tanin. Chất này giúp cải thiện các bệnh về gan như bệnh phì đại gan và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Người bị bệnh gan có các triệu chứng như: xuất huyết đường tiêu hóa, xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng có thể uống nước ép ngó sen. Nước ép từ củ sen có tác dụng cầm máu rất tốt. 

Điều trị mất ngủ

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, củ sen có tác dụng trong việc điều trị mất ngủ, khó ngủ, đặc biệt ở người cao tuổi và suy nhược, trầm cảm. Trong củ sen có nhiều khoáng chất như: kẽm, mangan, magie, sắt, đồng… Những chất này cung cấp năng lượng cho cơ thể, giảm lượng cholesterol, bảo vệ tim mạch, điều hòa huyết áp, giảm căng thẳng, lo lắng. Từ đó mang tới giấc ngủ ngon cho người sử dụng.

Giúp bổ máu

Trong củ sen cũng chứa nhiều sắt và đồng. Những chất này giúp cơ thể sản xuất bào hồng cầu, ngăn chặn các triệu chứng thiếu máu, tăng cường sức sống và lưu lượng máu trong cơ thể.

Điều hòa huyết áp

Hàm lượng kali trong củ sen giúp cân bằng huyết áp. Ngoài ra, kali có trong ngó sen giúp giảm sự co lại và xơ cứng mạch máu, tăng lưu lượng máu và làm giảm sự chèn ép trong hệ thống tim mạch. Kali cũng cần thiết cho hoạt động thần kinh, sự dịch chuyển các chất lỏng và máu trong não. 

Củ sen kết hợp với các thực phẩm khác chế biến được nhiều món ngon, bổ dưỡng. (Ảnh minh họa)

Cấp vitamin C cho cơ thể

Củ sen chứa hàm lượng vitamin C cao. Vitamin C là chất chống oxy hóa mạnh mẽ, có lợi cho cơ thể. Nó giúp loại bỏ các gốc tự do - nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật, kể cả bệnh ung thư. Ăn 100g củ sen có thể cung cấp 73 % nhu cầu vitamin C của cơ thể mỗi ngày, giúp duy trì sự vững chắc thành mạch máu, làm đẹp da và bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm bệnh. 

Những lưu ý khi sử dụng củ sen:

- Trong củ sen có chứa 70% tinh bột, vì vậy người bị tiểu đường không nên sử dụng củ sen quá nhiều và thường xuyên. 

- Người mắc các bệnh dạ dày, đại tràng không nên ăn nhiều củ sen để tránh chướng bụng, khó tiêu.

- Củ sen sống dưới bùn lầy nên rất dễ nhiễm các loại ký sinh trùng, vì vậy nên chế biến kĩ và nấu chín củ sen trước khi ăn để tránh nhiễm các loại ký sinh trùng.