Ngày 22/2, Chính phủ Australia cam kết sẽ đầu tư 800 triệu AUD (575,6 triệu USD) để phát triển các hoạt động khám phá và thăm dò Nam Cực, nhằm tăng cường ảnh hưởng của nước này ở khu vực đang xuất hiện một sự cạnh tranh địa chính trị mới.

Theo phóng viên TTXVN tại Sydney, khoản kinh phí nói trên sẽ được giải ngân trong vòng một thập kỷ tới. Trước mắt, Australia dự tính sẽ sớm điều một đội máy bay không người lái giám sát toàn bộ Nam Cực và thiết lập các cơ sở nghiên cứu tạm thời, tập trung vào mục tiêu chiến lược, thăm dò cũng như phân tích khí hậu và quản lý môi trường.

Thủ tướng Scott Morrison cho biết việc tăng cường đầu tư phát triển nghiên cứu khoa học bằng công nghệ, bao gồm các loại thiết bị bay không người lái, máy bay trực thăng và các phương tiện khác, sẽ giúp Australia khám phá sâu hơn bề mặt của Nam Cực, đặc biệt là ở những nơi mà trước đây chưa một quốc gia nào có thể tiếp cận.

Theo Bộ trưởng Môi trường Sussan Ley, các hạm đội tàu bay không người lái và các phương tiện tự hành khác sẽ thiết lập một "con mắt Nam Cực" trong khu vực, với hệ thống camera và cảm biến tích hợp công nghệ cao, cho phép khai thác tầm nhìn rộng và cung cấp dữ liệu chính xác trong thời gian thực.

Australia dự tính sẽ phát triển bốn máy bay trực thăng có tầm hoạt động 550 km, có khả năng cất cánh từ tàu phá băng mới Nuyina của nước này, cho phép tiếp cận các khu vực nơi chưa từng có người đặt chân tới ở Nam Cực.

Ngoài ra, Australia cũng có dự định đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu về sông băng và khoa học biển, cùng với việc tài trợ cho một trung tâm nuôi trồng và nghiên cứu thủy sản mới, nhằm nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của loài nhuyễn thể trong khoa học khí hậu và chuỗi thức ăn.

Với phạm vi tiếp cận được cải thiện nhiều hơn, bà Ley kỳ vọng sẽ tạo thuận lợi cho các nhà khoa học trong công tác nghiên cứu, đồng thời đảm bảo Australia tăng cường khả năng kiểm soát phạm vi lãnh thổ đã tuyên bố chủ quyền của mình.

Chuyên gia chiến lược Nam Cực Elizabeth Buchanan từ Đại học Deakin (Australia) cho biết việc đầu tư vào thiết bị bay không người lái để nghiên cứu Nam Cực là "rất cần thiết", nhưng cần được quản lý cẩn thận. 

Tiến sĩ Buchanan cảnh báo động thái này báo hiệu rõ ràng việc Canberra đang tiến vào "vùng xám" của các công nghệ lưỡng dụng - một lĩnh vực mà Nga và Trung Quốc rất thành thạo. Tiến sĩ Buchanan nhấn mạnh thiết bị bay không người lái ngoài chức năng ứng dụng trong dân sự còn có một vai trò hết sức quan trọng về quân sự. Nó có thể dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang về khả năng sử dụng công nghệ lưỡng dụng tại Nam Cực.

Hiện có gần 80 cơ sở nghiên cứu của nhiều nước khác nhau đang hoạt động tại Nam Cực và nhiều cơ sở khác đang được xây dựng. Australia có ba cơ sở nghiên cứu khoa học gần khu vực bờ biển Nam Cực và một tàu phá băng, trong khi Trung Quốc có bốn cơ sở nghiên cứu nằm sâu trong đất liền của lục địa và đang tìm kiếm địa điểm cho cơ sở nghiên cứu thứ năm, cũng như triển khai xây dựng một đội tàu phá băng mới.

Nam Cực không phải là một phần lãnh thổ của bất kỳ quốc gia nào và đang được quản lý bởi luật pháp quốc tế, cấm các hoạt động quân sự hoặc thăm dò khoáng sản và bác bỏ các yêu sách lãnh thổ. Các cơ sở nghiên cứu ở Nam Cực thường được các quốc gia kiểm tra lẫn nhau, để đảm bảo tuân thủ hiệp ước cấm hoạt động quân sự và khai thác mỏ./.