Hàng năm, các gia đình thường làm lễ cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp để tiễn Táo quân về trời báo cáo với Ngọc hoàng chuyện của năm qua.

Lễ vật cúng ngày ông Công ông Táo thường được các gia đình chuẩn bị rất chu toàn, từ đồ hương hoa, vàng mã, hoa tươi đến mâm cơm mặn đủ món.

Ngoài ra có một thứ lễ vật không thể thiếu, đó là cá chép đỏ. Chọn và thả cá chép đúng cách khi cúng ông Công ông Táo là điều cần được lưu tâm để an tâm về phần nghi lễ và đảm bảo cá chép sống khỏe mạnh sau khi được phóng sinh.

Cách chọn cá chép cúng ông Công ông Táo

Cá chép được chọn để thắp hương thường là cá chép đỏ. Những con cá để dâng lên Táo quân không nhất thiết phải to, miễn sao cá khỏe mạnh, không bị trầy xước, mất vảy là được.

Để thử độ khỏe của cá, bạn có thể chạm nhẹ vào mặt nước của chậu đựng cá, nếu thấy cá bơi nhanh, quẫy mạnh thì đó là con cá còn sung sức. 

Những người kỹ tính còn quan sát mang cá, nếu mang đỏ tươi nghĩa là cá khỏe mạnh; mang cá màu đỏ thẫm chứng tỏ cá yếu, chỉ để một thời gian ngắn có thể chết. Tuy nhiên, nên nhớ rằng việc chạm vào cá để kiểm tra sẽ làm chúng yếu thêm.

Sau khi mua cá chép đỏ về nhà, bạn nên thả vào một bát nước sạch, thả thêm một cọng rêu nhỏ nếu cần để lâu. Khi cúng ông Công ông Táo, bát/chậu cá chép được để cạnh mâm cỗ.

Bạn cần chọn và thả cá chép đúng cách khi cúng ông Công ông Táo. (Ảnh: Dung Thu)

Cần bao nhiêu con cá chép?

Số lượng cá chép cần mua cũng là vấn đề khiến nhiều người băn khoăn. Táo quân có 2 ông 1 bà, nên mua dâng mỗi người một con cá chép hay là mua một cặp, hay một con cũng đủ? 

Thật ra, việc cúng là tùy tâm, con số bao nhiêu không phải là bắt buộc mà tùy vào quan niệm, niềm tin của mỗi gia đình.

Có người cho rằng việc cúng cá chép cũng chỉ mang ý nghĩa tượng trưng, một con cũng được, không có cá chép sống thì đĩa xôi mang hình cá chép, hay dùng cá chép bằng vàng mã cũng được. Có gia đình thường cúng một đôi vì thích sự cân đối, cân bằng.

Cúng ông Công ông Táo, phần lớn các gia đình thường mua 3 con cá chép. Nếu bạn muốn làm "chuẩn" theo sự tích Táo quân thì mua 3 con cá chép là phù hợp nhất, vì cá chép là vật cưỡi để các thần Bếp về trời, mà Táo quân có 3 vị. 

Thả cá chép đúng cách

Việc phóng sinh cá chép mang ý nghĩa nhân văn. Tuy nhiên, thả cá chép thế nào cho đúng ý nghĩa tâm linh và mục đích bảo vệ môi trường thì không phải ai cũng hiểu biết đầy đủ.

Khi thả cá, nên dùng tay từ từ nghiêng miệng túi nylon hoặc đồ đựng cá xuống nước, để cá tự bơi ra. Hoặc bạn đặt cá vào lòng bàn tay, thả nhẹ nhàng xuống nước. Cần thao tác nhẹ nhàng nhưng nhanh gọn.

Tuyệt đối không đứng ở thành cầu hay các điểm trên cao ném cá xuống làm cá có thể không sống được.

Đặc biệt, tuyệt đối không nên mua cá chép về rồi thả cá bừa bãi ra những nguồn nước ô nhiễm làm cá bị chết. Nếu phóng sinh cá chép, phải chọn môi trường sạch để cá dễ dàng sống được.

Việc cúng bái, nghi lễ phóng sinh cần nhanh gọn để sớm đưa cá đi thả, tránh để cá chen chúc ngột ngạt, sợ hãi sẽ nhanh chết. Gia chủ cũng cần chọn mua những con cá chép khỏe mạnh để cá có thể sống được lâu ở nơi nước lạ.

Sau khi thả cá, nên quan sát xem cá đã bơi khuất đi chưa, tránh tình trạng cá mắc kẹt, hoặc chưa kịp định hướng nên bơi ngược, bị sóng xô dạt lại vào bờ.