ảnh minh họa

Các đợt thanh tra thuế mà Liên minh châu Âu (EU) đang tiến hành chống lại hàng loạt công ty như Amazon hay Apple nên khiến giới chức Mỹ thức tỉnh và quyết liệt hành động hơn để ngăn các hành vi trốn thuế trước khi quá muộn, theo khẳng định của bài báo mới đây trên Bloomberg. 

Trong ngày thứ Tư, Liên minh châu Âu công bố Luxembourg sẽ thu 250 triệu euro tương đương 294 triệu USD tiền thuế từ Amazon. 

Giới chức châu Âu phát hiện ra Luxembourg đã dành cho hãng bán lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới quá nhiều ưu đãi thuế, theo cách ưu đãi đó, đến 75% lợi nhuận của Amazon không bị tính thuế. Trong tuyên bố mới nhất, Amazon phủ nhận việc mình được ưu đãi thuế. 

Trong năm ngoái, cũng trong một động thái tương tự, EU yêu cầu Ireland thu khoảng 13 tỷ euro tương đương 15,3 tỷ USD tiền thuế từ Apple. Từ đó đến nay, Apple đã từ chối tuân thủ. Vào ngày thứ Tư, Ủy ban châu Âu khẳng định sẽ kiện Ireland vì chính phủ nước này không thu được thuế từ Apple. 

“Rõ ràng, chúng ta đang thấy rằng các cơ quan thuế trên khắp thế giới đang cố gắng thu được thuế từ những nguồn thu nhập mà các tập đoàn đa quốc gia của Mỹ cố tình giấu giếm. Nếu chính phủ Mỹ không vào cuộc, chính họ cũng sẽ mất nguồn thu thuế quan trọng vào tay chính phủ nhiều nước khác trên khắp thế giới”, giáo sư tại đại học University of Southern California, ông Ed Kleinbard, khẳng định.

Giáo sư kinh tế tại đại học Reed, Portland, Oregon, ông Kimberly Clausing, nhận xét: “Phán quyết của châu Âu cho thấy rõ rằng nếu chúng ta không quan tâm đến việc bảo vệ nguồn thuế của chúng ta, chắc chắn các nước khác sẽ không bỏ qua cơ hội thu nó.”

Chiến dịch thu thuế mới nhất của châu Âu được đưa ra một tuần sau khi các chính trị gia Mỹ và ông Donald Trump công bố bản kế hoạch dài chín trang để cải tổ hệ thống thuế của Mỹ. Theo đề xuất đó, thuế thu nhập doanh nghiệp ước được điều chỉnh giảm xuống mức 20% từ mức 35%, nhiều cá nhân đồng thời được giảm thuế. 

Bản kế hoạch tính thuế mới sẽ thay đổi cách tính thuế của Mỹ đối với các doanh nghiệp. Theo luật hiện tại, chính phủ Mỹ đánh thuế đối với doanh thu trên toàn cầu của doanh nghiệp, không cần quan tâm đến việc nguồn thuế đó có từ đâu.

Tuy nhiên lại có một lỗ hổng mà các doanh nghiệp đang lợi dụng để né thuế, đó chính là doanh nghiệp chưa phải đóng thuế với khoản lợi nhuận đó cho đến khi họ chuyển nó về công ty mẹ ở Mỹ.

Hậu quả, các doanh nghiệp Mỹ đã tích tụ 2,6 nghìn tỷ USD doanh thu ở nước ngoài. Kế hoạch đánh thuế mà các chính trị gia Đảng Cộng hòa Mỹ đề xuất sẽ áp mức thuế thấp hơn với lợi nhuận thu được từ nước ngoài để khuyến khích các công ty chuyển lợi nhuận về Mỹ.

Tuy nhiên nhiều người vẫn lo ngại rằng một số công ty, trong đó có cả các công ty ngành công nghệ và dược phẩm, sẽ có thể chuyển phần lớn lợi nhuận sang các nước có mức thuế thấp hơn con số 20% tại Mỹ. Giáo sư Clausing thuộc đại học Reed đã ước tính rằng nước Mỹ mất 100 tỷ USD mỗi năm bởi các công ty đa quốc gia cố tình chuyển lợi nhuận lòng vòng để né thuế. 

Cách chuyển lợi nhuận như trên đặc biệt phổ biến với các doanh nghiệp nắm nhiều bản quyền sáng chế và thu được nhiều lợi nhuận từ đó, ví như các công ty công nghệ hay dược phẩm. 

Những công ty kiểu đó có thể để bằng sáng chế ở những nơi có mức thuế thấp, sau đó trả thuế theo mức đánh thấp của nước này. Theo khẳng định của giáo sư Kleinbard, chính phủ các nước khắp nơi trên thế giới đã cảm thấy mất kiên nhẫn với chiến lược đánh thuế kiểu như vậy. 

Tuy nhiên ngay cả các biện pháp mới nhất mà chính phủ Mỹ đang đề xuất cũng không thể ngăn được doanh nghiệp Mỹ trốn thuế, theo khẳng định của giáo sư luật đại học Harvard đồng thời từng là một quan chức Bộ Tài chính Mỹ thời kỳ năm 1986, ông Stephen Shay.

Thay vào đó, ông Shay cho rằng nên có mức thuế riêng áp dụng với từng nước, tuy nhiên cách làm này bị cho là quá phức tạp. Ông lo ngại nếu không sớm đưa ra chính sách hợp lý, cách tính thuế như hiện nay sẽ chỉ khiến cho thất thu thuế ngày một nhiều hơn. 

Các chính trị gia Đảng Cộng hòa đã đặt mục tiêu sẽ đưa bản kế hoạch thuế mới vào thực tế từ cuối năm nay. Thế nhưng cùng lúc đó, dường như họ đã quên bài học không thu được thuế từ Brussels. Nước Mỹ nên hành động, càng sớm càng tốt để tránh tình trạng thất thu thuế tồi tệ như hiện nay.