Con người đến từ đâu? Thuyết tiến hóa nói rằng tổ tiên của chúng là một loài vượn sống trên cây. Vượn người đến từ đâu? Tổ tiên của nó là một loài động vật có vú xuất hiện sau khi khủng long tuyệt chủng. Động vật có vú đến từ đâu? Đó là sự tiến hóa của các loài cá biển sơ khai leo lên bờ.

Vì vậy, bạn có thể cũng biết rằng tất cả sự sống trên đất liền ngày nay đều bắt nguồn từ đại dương. Tất nhiên, có một số loài sau đó đã cảm thấy khó khăn khi sinh sống trên đất liền nên quyết định tiến hóa để trở về đại dương, chẳng hạn như cá heo, cá voi...

Nghiên cứu này được Tổ chức bảo tồn quốc tế thực hiện cùng Tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghiệp, bảo tàng lịch sử tự nhiên Floria phối hợp cùng Viện khoa học Indonesia và Bộ thủy hải sản Indonesia. Đây là những con cá mập không gây ra mối đe dọa cho con người. Chúng còn được biết tới với tên gọi “cá mập tre”, chuyên săn bắt những con cá nhỏ, động vật không xương sống ở vùng nước nông. Những người đi bơi có thể thoáng phát hiện thấy chúng trên các rạn san hô khi thủy triều xuống thấp.

Vậy, ở thời điểm hiện tại, có loài cá nào đang tiến hóa để chuyển khu vực sinh sống từ đại dương lên bờ không? Gần đây, một nhóm nghiên cứu quốc tế gồm các nhà khoa học từ Đại học Queensland ở Australia, Hoa Kỳ, Indonesia và các quốc gia khác đã tiến hành một nghiên cứu kéo dài 12 năm và phát hiện ra rằng một số loài cá mập ở gần Australia và New Guinea đã thực sự tiến hóa để dần thích nghi với môi trường sống trên cạn. Và chúng đang ở trong giai đoạn tiến hóa để thích nghi với việc thủy triều xuống.

Chúng được cho là đã phân nhánh từ tổ tiên cách đây 9 triệu năm. Loài mới nhất có thể đã tiến hóa để đi bộ dưới đáy biển cách đây khoảng 2 triệu năm. Điều này khiến chúng trở thành loài cá mập có thời gian tiến hóa gần đây nhất. Cũng qua đó mang tới cho con người cái nhìn hoàn toàn mới về lịch sử tiến hóa của loài cá mập. Những con cá mập dùng vây đi bộ còn cho phép chúng kiếm thức ăn dưới đá và san hô. Chúng có chiều dài trung bình khoảng 100cm, chủ yếu sống trong các rạn san hô nông. Thức ăn của loài này là những con cá nhỏ và cỏ biển.

Cá mập là loài nguyên thủy và cổ đại, có thể do sống ở đại dương quá thoải mái, nên theo những mẫu hóa thạch được tìm thấy, chúng ta biết được rằng có hơn 1.200 con cá mập đã xuất hiện trong 400 triệu năm. Thực tế, hầu hết tất cả các loài cá mập đều chưa tiến hóa nhiều, và nhiều loài trong số chúng được coi là những hóa thạch sống.

Tuy nhiên, nghiên cứu này của các nhà khoa học gây bất ngờ khi phát hiện ra rằng có 9 loài cá mập epaulette ở vùng biển ven biển gần phía bắc Australia và New Guinea. Khi thủy triều rút, chúng sử dụng vây ngực và vây bụng để "đi bộ" ở vùng nước nông và tìm kiếm con mồi như cua, tôm và cá nhỏ trong các rạn san hô, chúng đang dần trở thành kẻ săn mồi hàng đầu trong các rạn nông khi thủy triều xuống.

Thoạt nhìn, người ta thường hình dung chúng như con tắc kè đang đi dạo, hơn là một con cá thuộc loài cá mập vốn nổi danh hung tợn dưới đại dương. Christine Dudgeon, một nhà khoa học đến từ trường Đại học Queensland, Australia, cho biết: “Khả năng chịu đựng môi trường oxy thấp và đi trên vây của loài này giúp chúng có lợi thế vượt trội so với những loài giáp xác nhỏ và động vật thân mềm”. Nhóm nghiên cứu hy vọng, thông qua dự án nghiên cứu này sẽ giúp con người hiểu lý do tại sao một số loài động vật thay đổi và thích nghi theo thời gian, trong khi có những loài khác lại giữ nguyên. Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, sự phát triển của loài cá mập đi bộ đang bị đe dọa do sự hủy hoại môi trường sống và việc đánh bắt quá mức.

Các nhà nghiên cứu tin rằng lý do tại sao những con cá mập này có thể đi lại bằng vây trong môi trường ít oxy có thể là do chúng đã ở trong một khu vực riêng biệt cách đây hàng triệu năm và đã phát triển thành một loài mới.

Một lý do khác có thể là do sự thay đổi của đại dương, bao gồm cả sự lên xuống của mực nước biển, dòng hải lưu và sự thay đổi nhiệt độ, cá mập epaulette phải nhanh chóng thích nghi với môi trường năng động này. Do đó chúng đã phát triển "khả năng bất chấp bầu trời", trở thành cơn ác mộng đối với các loài giáp xác nhỏ và động vật thân mềm.

Tất nhiên, con người chúng ta không cần phải sợ hãi ngay khi nghe tin cá mập tiến hóa để lên bờ, bởi những loài cá mập này tương đối nhỏ, chúng có chiều dài trung bình là một mét, và không hề đe dọa đến con người.

Ngược lại nếu thịt của chúng ngon, thì chúng sẽ dễ dàng bị con người biến thành những món ăn và nếu đen đủi, những tác động của con người có thể dễ dàng khiến cho chúng tuyệt chủng trước khi có thể tiến hóa để thích nghi hoàn toàn với cuộc sống trên cạn.

Hoặc không, dù thịt của chúng không ngon thì sớm muộn gì con người cũng sẽ "mời" chúng đến các vườn thú và phòng thí nghiệm. Cho đến nay, loài người đã tiến hóa, và không có loài nào gây ra mối đe dọa cho chúng ta, ngoại trừ chính chúng ta.