Loài cá mập mới, ngoại hình giống hóa thạch của một loài cá mập đã tuyệt chủng từ lâu. (Nguồn: CSIRO)

Loài mới, được đặt tên là cá mập sừng sơn (Heterodontus marshallae), là một phần của bộ Heterodontiformes, được phân loại theo hình dạng cơ thể độc đáo và những chiếc sừng nhỏ nhô ra từ phía trên mắt.

"Loài cá mập này giống với hóa thạch của loài cá mập đã tuyệt chủng từ lâu do có hình thái tương tự, bao gồm cả gai. Nhưng giờ đây chúng tôi biết chúng không có quan hệ họ hàng gần", Helen O'Neill, nhà sinh vật học cá tại Bộ sưu tập Cá Quốc gia Australia (ANFC) cho biết trong một tuyên bố.

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Đa dạng, loài mới này được mô tả chỉ được tìm thấy ở vùng biển phía tây bắc Australia, ở độ sâu khoảng 125 đến 229 mét) dưới bề mặt nước biển.

Chúng có nhiều hàng răng và hàm cực lớn so với hộp sọ, giúp chúng có thể ăn các sinh vật như động vật thân mềm và giáp xác.

Will White, người phụ trách cấp cao của ANFC và đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết: "Nhóm này đã tiến hóa để nghiền nát con mồi có vỏ nặng bằng cách sử dụng những chiếc răng giống như răng hàm của nó."

Hàm trên và hàm dưới của H. marshallae từ một mẫu vật được bảo quản. (Ảnh: ANFC)

Vào tháng 11 năm 2022, các nhà nghiên cứu đang khảo sát môi trường sống dưới đáy biển ở Công viên hải dương Gascoyne ở Tây Úc thì họ bắt được một con H. marshallae đực trưởng thành dài khoảng 53 cm khi đo từ đầu mõm đến vây đuôi.

White cho biết: “So với các loài cá mập sừng khác của Úc, loài này có hoa văn sọc đặc biệt. Mô hình này rất giống với cá mập sừng Zebra và trước đây được cho là cùng loài."

Tuy nhiên, cá mập sừng ngựa vằn (H. zebra) được tìm thấy ở vùng nước nông hơn và thường sống gần Indonesia hoặc Nhật Bản, trong khi H. marshallae thích vùng biển sâu hơn xung quanh bờ biển Úc.

Trước chuyến thám hiểm năm 2022, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra sáu mẫu vật và vỏ trứng của loài sau này được xác định là H. marshallae từ các bộ sưu tập của bảo tàng trên khắp nước Úc và họ đang trong quá trình phân loại loài mới này thì tình cờ phát hiện ra con đực còn sống.

O'Neill, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết: “Chúng tôi có một mẫu vật cái trong bộ sưu tập của mình, nhưng mẫu chúng tôi thu thập được trong chuyến đi này là một con đực”.

Lần cuối cùng các nhà nghiên cứu mô tả một loài cá mập thuộc bộ Heterodontiformes là vào năm 2005, và các nhà khoa học nghi ngờ rằng họ sẽ tìm thấy thêm bất kỳ loài săn mồi dưới nước nào nữa.

Nhà nghiên cứu White nói: "Loài cá mập này rất đặc biệt ở cái đầu to, mào trên mắt và gai trước vây lưng. Mặc dù vậy, tôi cũng có thể dễ dàng mắc sai lầm."