Bánh gối của Việt Nam có thể trở thành một món khai vị trên một bàn tiệc gồm các món Á - Âu ở Tây phương.

Bánh gối là một trong những món ăn quen thuộc và hấp dẫn của ẩm thực dân dã Hà thành, không thể thiếu trong những ngày trời se lạnh. Mặc dù nó có mặt cả trong các nhà hàng sang trọng, nhưng ký ức về nó gắn với thú ăn chơi nhẹ nhàng, “la cà vỉa hè” theo cách nói của dân Hà thành xưa vốn chuộng tiếng Pháp. Cũng vì vậy mà khá nhiều con phố Hà Nội nổi danh nhờ bánh gối.

Chưa rõ nguồn gốc bánh gối từ đâu. Bánh gối Việt tương tự như bánh Đỉnh Nhĩ hay bánh Quai Vạc của Trung Quốc, nên có thể nó là phiên bản Việt, có tiền thân là hai thứ bánh Trung Hoa trên, được Hoa Kiều mang vào Việt Nam từ mấy thế kỷ về trước. Từ thời thuộc Pháp đến gần đây, bánh này vẫn còn được dân Hà thành gốc gọi là bánh “Pa - tê - sô” - (dù nó rất khác với bánh “Pâté chaud” theo thực đơn hiện tại ở châu Âu) -  ánh xạ của một thời vỉa hè Hà Nội còn tấp nập các cư dân người Pháp.

Với Hà Nội một thời bao cấp, tên gọi “bánh gối” lại vô cùng thân thuộc vì nó giống lắm cái gối trẻ em, có hình bán nguyệt, xung quanh viền một lớp vải mỏng, mềm mềm, xếp nếp xoăn xoăn điệu đà, trông rất đáng yêu. Cho đến những năm 80 thế kỷ trước, gối may kiểu này luôn xuất hiện cùng với niềm vui đón em bé sơ sinh về nhà.

Với Hà Nội một thời bao cấp, tên gọi “bánh gối” lại vô cùng thân thuộc vì nó giống lắm cái gối trẻ em, có hình bán nguyệt

Làm nhân cho bánh gối khá đơn giản. Nó bao gồm thịt lợn luộc thái nhỏ (hoặc thịt lợn xay/băm), mộc nhĩ, miến, củ cà rốt hoặc su hào thái nhỏ, cùng một số gia vị khác. Khâu cần chú ý đặc biệt là vỏ bánh và nước chấm. Bí quyết làm vỏ bánh là chọn bột chất lượng cao, gia giảm phù hợp, sao cho vỏ bánh có thể cán thật mỏng, nhưng vẫn mềm và dẻo, bao bọc được khối nhân bên trong, khi đem chiên vỏ không bị rách vỡ. Bánh gối thường ăn lúc còn nóng (hẳn vì thế mà mang tên Tây là “Pâté chaud” – bánh nóng), cùng với nước chấm và rau sống.

Bánh gối Việt luôn thấp thoáng trong tâm tưởng người Việt ở trời Âu, khi ngắm và thưởng thức các thứ bánh xinh xinh, hình bán nguyệt trên bàn ăn sở tại, trong một cảm giác lạ mà quen. Vỏ chúng vẫn làm từ bột mì, nhưng công thức làm nhân khác nhau, đậm tính dân tộc: nhân mặn từ thịt trộn với nấm, nhân xúc xích, nhân phó mát trắng (phó mát từ sữa đã rút kem (white/cottage cheese), nhân ngọt làm từ mứt hoa quả.

Bánh gối Việt luôn thấp thoáng trong tâm tưởng người Việt ở trời Âu

Những thứ gần với bánh gối Việt ấy sẽ là pierogi ở Ba Lan, pelmeni ở Nga, vareniki ở Ukraine. Vừa ăn ta vừa khám phá về những tên gọi ấy, như đã cố tìm nguồn của bánh gối Việt. Vì có thứ bánh ở Nga cũng gọi là piogi, pelmeni lại có gốc tiếng Trung - “mằn thắn”, còn vareniki có từ gốc vareni -  tiếng Slavơ chỉ mứt từ hoa quả...

Khác nhau nữa là ở cách chế biến, các “đồng minh bánh gối” ở châu Âu thường được đem luộc chín. Với bánh nhân mặn, sau khi luộc chín, người ta xếp chúng ra đĩa, rồi phủ một lớp hành phi thơm sẵn với bơ, đôi khi cho vào chảo chiên với bơ, thêm chút hành thái nhỏ. Với bánh nhân ngọt, luộc xong bày lên đĩa phủ chút đường hoặc kem ngọt. Nhiều nơi còn áp dụng cả cách nướng các thứ bánh vỏ bằng bột mì cán mỏng này.

Dù ngoại hình có giống nhau, bánh gối Việt có hương vị rất khác, đặc biệt nữa là lại có mép bánh vặn như xoắn thừng. Mắt người phương Tây thường thích thú dõi theo tay người Việt nặn thành hình chiếc bánh gối. Không nhất thiết phải chiên vì người Âu không chuộng món chiên, mà có thể đem nướng bánh gối và tạo bánh thành hình tam giác, hay chữ nhật.

Mắt người phương Tây thường thích thú dõi theo tay người Việt nặn thành hình chiếc bánh gối

Không chỉ làm bánh gối hình bán nguyệt, mà bánh gối do người Việt ở nước ngoài làm cũng có tạo hình tam giác hoặc chữ nhật

Người Châu Âu không chuộng đồ chiên nên món bánh Việt này thường được đem nướng

Bánh gối nướng còn có lợi thế là có thể ăn nguội mà vẫn giữ được độ giòn, nên có thể làm sẵn trước rồi đem bày lên bàn tiệc. Nếu thích ăn nóng, bạn có thể cho vào lò nướng 5 – 10 phút trước khi ăn. Bánh gối với rau sống và nước chấm Việt thường hết veo tại các bữa ăn Việt ở châu Âu.

Ngoài vai trò món khai vị, bánh gối nướng thường được hoan nghênh ở các liên hoan nhẹ, bữa ăn nhẹ vào buổi tối.