Lời kêu gọi "Đeo khẩu trang" của ông lọt danh sách những câu nói đáng chú ý nhất năm 2020. Diễn viên nổi tiếng Brad Pitt đã hết lời ca ngợi ông trên chương trình Saturday Night Live của đài NBC.

Tạp chí Time vinh danh Fauci là người bảo vệ của năm 2020. Trên nhiều sản phẩm của Amazon cũng có khuôn mặt của tiến sĩ nổi tiếng này. Hình ảnh của Giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Mỹ (NIAID) Fauci đã xuất hiện ở khắp nơi trong năm 2020.

Tuy nhiên, không phải đợi tới gần đây, Anthony Fauci mới trở thành cái tên nổi tiếng trong cộng đồng. Trong suốt 4 thập kỷ qua, ông luôn là một người phát ngôn, quan chức chính phủ, bác sĩ và nhà khoa học xuất chúng.

Anthony Fauci, Giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc Mỹ, tại Nhà Trắng hồi tháng 3. Ảnh: NYTimes.

Anthony Fauci, con trai một dược sĩ, sinh ra ở Brooklyn vào ngày 24/12/1940. Ông từng theo học ở Regis High, trường trung học miễn phí dành cho nam sinh Dòng Tên. Với niềm đam mê bóng rổ, ông đã trở thành đội trưởng đội bóng của trường, dù chỉ cao 1m70.

Sau khi tốt nghiệp, Fauci đăng ký học dự bị y khoa tại Đại học Holy Cross ở Massachusetts, với chuyên ngành kết hợp giữa nhân văn và khoa học. Ông sau đó theo học Đại học Y Cornell và là thủ khoa tốt nghiệp của lớp, trước khi chuyển sang khóa đào tạo bác sĩ nội trú.

Trong thời gian diễn ra Chiến tranh Việt Nam, các nam sinh tốt nghiệp trường y đều được yêu cầu phục vụ đất nước. Một lựa chọn cho họ là Cơ quan Y tế Cộng đồng Mỹ, trong đó bao gồm Viện Y tế Quốc gia (NIH), có trụ sở ở ngoại ô thủ đô Washington.

Fauci đã tham gia một chương trình đào lạo chọn lọc chất lượng cao ở đây. Về cơ bản, ông đã gắn bó với NIH kể từ đó. Tại NIH, Fauci ban đầu chuyên nghiên cứu về hệ thống miễn dịch và bệnh truyền nhiễm. Các công trình nghiên cứu của ông đã góp phần tìm ra các phương pháp điều trị hiệu quả cho các bệnh có nguy cơ tử vong cao liên quan tới miễn dịch.

Tới những năm 1980, AIDS xuất hiện. Fauci nhanh chóng chuyển hướng nghiên cứu của ông để tập trung vào căn bệnh mới. Ông nhận chức giám đốc NIAID vào năm 1984, một phần nhằm tăng cường sự chú trọng của cơ quan này đối với AIDS.

Trong khi tiếp tục nghiên cứu và chăm sóc bệnh nhân, Fauci trong vai trò giám đốc NIAID cũng đảm nhận nhiều công việc khác. Ông nhiều lần vào tham gia điều trần trước Quốc hội và cũng thường xuyên xuất hiện trên truyền hình.

Fauci cũng gặp nhiều khó khăn với các nhà hoạt động về AIDS và cuối cùng phải để họ cùng tham gia vào việc đặt ra các ưu tiên phát triển phương pháp điều trị. Điều này đã tạo ra tiền lệ về việc để bệnh nhân tham gia vào các quyết định trong nghiên cứu căn bệnh của họ.

Vai trò lãnh đạo của Fauci ngày càng mở rộng trong nhiều năm qua. Ông từng nằm trong nhóm kiến trúc sư chính của Kế hoạch Cứu trợ AIDS Khẩn cấp của Tổng thống (PEPFAR), chương trình lớn được bắt đầu dưới thời tổng thống Georgia W Bush năm 2003, để giúp kiểm soát đại dịch AIDS toàn cầu.

Ông cũng giữ vai trò lãnh đạo trong các phản ứng chống khủng bố sinh học, SARS, Zika hay Ebola. Ông là thành viên của nhóm ứng phó Covid-19 Nhà Trắng của chính quyền Tổng thống Donald Trump và đã chấp nhận lời mời trở thành cố vấn y tế trưởng của tổng thống đắc cử Joe Biden.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Fauci đã là tác giả và đồng tác giả của hơn 1.000 bài báo, trong đó hơn 500 bài về AIDS. Nhiều bài báo của ông đã xuất hiện trên các tạp chí hàng đầu như Science, Proceedings of the National Academy of Sciences, hay New England Journal of Medicine.

Những chủ đề mà Fauci viết trong những năm qua đều cho thấy sự sẵn sàng của ông đối với Covid-19, như các đại dịch đã qua, các bệnh truyền nhiễm mới xuất hiện, cách để đối phó với chúng hay thậm chí cách thực hiện các thử nghiệm lâm sàng giữa lúc dịch bùng phát.

Một nghiên cứu mới đây chỉ ra Fauci xếp thứ 32 trong danh sách các nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất. Các bài viết của ông đã được nhiều nhà xuất bản trích dẫn hơn 50.000 lần, trong khi các bài báo của ông được đề cập tới hàng chục nghìn lần trên mạng xã hội.

Barbara Gastel, giáo sư về khoa học sinh học và nhân văn trong y học tại Đại học Texas A&M, nhận định có nhiều yếu tố đã góp phần làm nên thành công của Fauci. Đầu tiên, ông là một người thông minh. Là người thông minh xuất chúng và kiến thức sâu rộng, Fauci đã có nhiều công trình nghiên cứu về cả khoa học và nhân văn. Sự kết hợp này đã khiến ông vừa thông thạo về khoa học, vừa có kỹ năng về giao tiếp và khả năng xoay xở với các cấp lãnh đạo chính phủ.

Fauci cũng được biết đến là một người chính trực. "Tôi tin rằng tôi có trách nhiệm để tạo ra các tác động tích vực cho xã hội. Tôi đã cố gắng hoàn thành mục tiêu này bằng cách chọn một cuộc đời phục vụ cho cộng đồng", ông từng nói.

Việc đề cao những giá trị lớn đã ảnh hưởng tới nhiều lựa chọn của Fauci, như quyết định ở lại NIAID và bỏ qua nhiều lời đề nghị trở thành giám đốc của NIH hay các vị trí hấp dẫn khác.

Một trong những yếu tố tạo nên giá trị của Fauci cũng bao gồm sự quan tâm của ông dành cho những người xung quanh. Ông đã quan tâm tới những người mắc AIDS ngay cả khi căn bệnh này bị nhiều người kỳ thị.

Fauci cũng được đánh giá là một người linh hoạt. Ông có điều hướng công việc nhanh chóng để đối phó với AIDS, góp phần tạo ra những hiểu biết và cách điều trị cho căn bệnh. Bất chấp những lời xúc phạm từ các nhà hoạt động về AIDS như Larry Kramer, ông sau đó vẫn xây dựng được mối quan hệ và tình bạn thân thiết với người này.

Tiến sĩ Anthony Fauci là người có đạo đức nghề nghiệp và sở hữu nguồn năng lượng tuyệt vời. Rất nhiều bài viết đã mô tả chi tiết về một ngày "siêu dài" của Fauci: ông thức dậy từ trước lúc bình minh, luôn tay luôn chân với công việc tới mức không có thời gian nghỉ ngơi và thường trả lời mail tới tận khuya.

Anthony Fauci (giữa) cùng Tổng thống Donald Trump (trái) tại họp báo Covid-19 hồi tháng 3. Ảnh: NYTimes.

Là cố vấn cho 6 tổng thống Mỹ và cả tổng thống đắc cử Joe Biden, Fauci có nhiều mối quan hệ với các chính trị gia và truyền thông ở Washington. Ông đã tạo dựng được uy tín thông qua các nghiên cứu, ấn phẩm, ảnh hưởng tới bệnh nhân và thời gian cống hiến cho công việc. Một bài luận trên Washington Post từng mô tả Fauci là "trọng tài duy nhất mà đất nước tin tưởng" giữa đại dịch.

Trong cuộc chiến với đại dịch Covid-19, Fauci được đánh giá như "bậc thầy giao tiếp". "Ông ấy biết chức năng của truyền thông. Ông ấy giải thích mọi thứ rõ ràng. Ông ấy đưa ra các đoạn video chứa thông điệp ngắn gọn", Gastel viết về Fauci.

Giáo sư Gastel thêm rằng Fauci vừa biết cách tiếp cận với báo chí, vừa biết cách lắng nghe và đưa ra các thông điệp của mình. Một điều quan trọng khác làm nên vai trò của Fauci trong cuộc chiến chống Covid-19 là ông đề cao tinh thần đồng đội. "Hầu như không thể làm được bất kỳ điều gì ý nghĩa nếu như không lãnh đạo một nhóm hoặc trở thành một phần của nhóm đó", ông nói.

Bằng rất nhiều cách, Fauci đã trở thành đại diện chống Covid-19 ở Mỹ. "Nếu chúng ta muốn vượt qua nó, chúng ta phải đoàn kết cả nước với nhau", Fauci nói.

Cách tiếp cận thẳng thắn, dựa trên bằng chứng khoa học đã khiến Fauci trở thành nhà khoa học nổi tiếng năm 2020 và nhiều khả năng sẽ dẫn dắt Mỹ trong cuộc chiến Covid-19 năm 2021.