Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) ngày 15/3 công bố báo cáo tình hình mua bán vũ khí toàn cầu, cho biết Trung Quốc là nước xuất khẩu khí tài quân sự nhiều thứ năm thế giới với 5,2% doanh số toàn cầu trong giai đoạn 2016-2020.

Tuy nhiên, trong khi Mỹ, nước xuất khẩu vũ khí lớn nhất thế giới, tăng thị phần toàn cầu từ 32% giai đoạn 2011-2015 lên 37% trong chu kỳ 5 năm sau đó, xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc lại giảm 7,8%.

Máy bay không người lái CH-4B do Trung Quốc chế tạo. Ảnh: Xinhua.

Một số chuyên gia quân sự cho rằng suy giảm xuất khẩu vũ khí của Bắc Kinh bắt nguồn từ chính sách của chính quyền cựu tổng thống Donald Trump, trong đó thúc đẩy các đồng minh, đối tác tại châu Á - Thái Bình Dương mua vũ khí Mỹ nhằm đối phó với "mối đe dọa Trung Quốc".

"Trump là nhà buôn vũ khí lớn, người tìm cách đẩy cao căng thẳng trong khu vực và thúc đẩy nhiều nước châu Á mua khí tài do Mỹ chế tạo, nhằm tăng cường doanh thu cho các tập đoàn vũ khí Mỹ", chuyên gia quân sự Tống Trung Bình ở Hong Kong nhận xét.

Nhật Bản, một đồng minh thân cận của Mỹ ở châu Á, đã tăng mua vũ khí lên mức 124% trong 5 năm qua. Bộ Quốc phòng Nhật được cho là đã lên kế hoạch chi 240 tỷ USD từ tháng 4/2019 đến tháng 3/2024 để mua sắm khí tài tăng cường năng lực tấn công lẫn phòng thủ trên không và trên biển đối phó với mối đe dọa từ Trung Quốc, Triều Tiên. Hồi tháng 7/2020, Tokyo thông báo kế hoạch mua 105 tiêm kích tàng hình F-35 Mỹ trị giá 23 tỷ USD.

Thiệt hại kinh tế từ đại dịch Covid-19 cũng khiến nhiều quốc gia xem xét lại chính sách quốc phòng và cắt giảm những hợp đồng vũ khí lớn. Tuy nhiên, còn quá sớm để kết luận xu hướng chậm lại của hoạt động xuất khẩu vũ khí này có thể tiếp tục hay không.

"Tác động kinh tế của đại dịch Covid-19 có thể khiến một số quốc gia đánh giá lại hoạt động nhập khẩu vũ khí của họ trong những năm tới", Pieter Wezeman, chuyên gia thuộc dự án Chương trình Chi tiêu Quân sự và Vũ khí của SIPRI, cho biết.

Cũng theo báo cáo của SIPRI, Pakistan, Bangladesh và Algeria là những nước nhập khẩu nhiều vũ khí nhất của Trung Quốc trong giai đoạn 2016-2020.

Châu Á và châu Đại dương là khu vực nhập khẩu vũ khí lớn nhất thế giới, nhận 42% vũ khí xuất khẩu toàn cầu trong giai đoạn 2016-2020. Ấn Độ, Australia, Trung Quốc, Hàn Quốc và Pakistan là những quốc gia nhập khẩu nhiều vũ khí nhất khu vực.