Trung tâm thương mại ở Sydney, Australia. Ảnh: THX/ TTXVN

Theo trang mạng ASPI Strategist, trong khi Australia chắc chắn duy trì được đà tăng trưởng xuất khẩu các khoáng sản chủ chốt phục vụ sản xuất pin, nhưng kế hoạch chuyển hướng sang sản xuất pin ở trong nước của Chính phủ Australia đòi hỏi các doanh nghiệp phải vượt qua các rào cản về mở rộng quy mô kinh doanh, tài chính và quan hệ với người tiêu dùng.

Doanh số bán pin lithium-ion toàn cầu hiện đạt khoảng 50 tỷ USD/năm và sự chiếm lĩnh nhanh chóng của xe điện là yếu tố giúp thúc đẩy sự tăng trưởng liên tục về doanh số trên.

Theo một báo cáo mới nhất của công ty nghiên cứu và tư vấn Adamas Intelligence, tổng công suất pin trên các phương tiện được bán ra trên toàn cầu vào nửa cuối năm 2022 đạt mức kỷ lục 291,7 GWh, cao hơn 64% so với một năm trước đó.

Hai nhà sản xuất pin hàng đầu của Trung Quốc, CATL và BYD, cùng với LG Industries của Hàn Quốc đang chiếm 2/3 doanh số bán pin trên toàn cầu. Trong số 10 nhà sản xuất pin lớn chiếm khoảng 90% doanh thu, có 4 nhà sản xuất của Trung Quốc, 3 nhà sản xuất của Hàn Quốc và 2 nhà sản xuất của Mỹ.

Các nhà sản xuất lớn hiện đang xây dựng các nhà máy tại một số nước, trong đó có Malaysia, Mexico và Brazil. Australia là một trong số các quốc gia, bao gồm Canada và Anh, được chính phủ đặt ra các chương trình phát triển cho ngành sản xuất pin của riêng mình.

Hãng xe điện Tesla và BYD (hãng sản xuất cả pin và xe điện nổi tiếng của Trung Quốc) cho đến nay là những khách hàng lớn nhất trên thị trường, tổng công suất pin trên các phương tiện mà hai hãng bán ra trong năm ngoái bằng 15 đối thủ cạnh tranh gần nhất của họ cộng lại.

Báo cáo của Adamas Intelligence nhấn mạnh khu vực châu Á-Thái Bình Dương, chủ yếu là Trung Quốc, đang đóng vai trò chính đối với động lực tăng trưởng. Tổng công suất pin trên các phương tiện được bán ra ở khu vực này chiếm 60% tổng công suất trên toàn cầu trong nửa cuối năm 2022, trong khi thị phần ở châu Âu là 24% và của Mỹ là 15%.

Bất chấp các quy định phong tỏa nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn COVID-19 ở Trung Quốc, tăng trưởng doanh số bán xe điện ở châu Á-Thái Bình Dương là 53%, so với 21% ở Mỹ và 19% ở châu Âu.

Công suất trang bị cho xe điện đang tăng nhanh hơn so với doanh số bán xe, trong bối cảnh xe điện thuần túy đã vượt qua xe hybrid (loại phương tiện sử dụng song song 2 loại động cơ, cả động cơ đốt trong và động cơ điện).

Mặc dù thị trường pin đang phát triển nhanh chóng, nhưng quy mô phát triển thị trường và mức độ tập trung của các nhà cung cấp là những rào cản cần vượt qua.

Điển hình cho những nỗ lực thâm nhập thị trường đầy tham vọng là trường hợp của Northvolt, một công ty khởi nghiệp của Thụy Điển do các cựu giám đốc điều hành của Tesla thành lập.

Northvolt được hỗ trợ nhờ các mối quan hệ với các công ty công nghiệp và ô tô hàng đầu của châu Âu, qua đó công ty này đã huy động được 8 tỷ USD vốn ban đầu. Công ty đã được Liên minh châu Âu (EU) hỗ trợ, nhưng với quy mô chưa lớn so với sự hỗ trợ từ Mỹ.

Northvolt đã hoàn tất lắp đặt một nhà máy ở khu vực phía Bắc Thụy Điển với chi phí 4,2 tỷ USD, trong đó có việc tận dụng nguồn năng lượng Mặt Trời và thủy điện giá rẻ, đồng thời công ty này đang liên doanh với Volvo để xây dựng một nhà máy khác cũng ở Thụy Điển. 

Một nhà máy thứ 3 lẽ ra đã được xây dựng ở Đức, nhưng đang có khả năng được lắp đặt ở Mỹ để tận dụng nguồn hỗ trợ từ Chính phủ Mỹ theo luật biến đổi khí hậu mới ở nước này.

Northvolt cho biết các khoản hỗ trợ từ Mỹ dự kiến trị giá 8 tỷ USD cho suốt “vòng đời” của nhà máy, trong đó Chính phủ Mỹ chi trả tới 1/3 chi phí vận hành. Công ty tự hào đã nhận được số lượng đơn đặt hàng mua pin trước với tổng trị giá 50 tỷ USD.

Một công ty liên doanh khác trong lĩnh vực sản xuất pin có nhiều triển vọng là công ty Tsingshan Industries của Trung Quốc. Công ty đang kiểm soát gần 30% sản lượng nickel tinh chế trên thế giới và ngày càng tập trung vào các vật liệu chất lượng cao phục vụ sản xuất pin.

Trường hợp trên là một ví dụ về việc chuyển dần từ khai thác nguyên liệu thô sang sản xuất pin, đây chính là mong muốn của Chính phủ Australia. Tsingshan là một công ty đổi mới quan trọng trong lĩnh vực chế biến nickel và đang phát triển công nghệ kết hợp nickel với sắt, công nghệ đang được triển khai ở Indonesia.

Tsingshan đang liên doanh với Nickel Industries - công ty khai thác mỏ hàng đầu của Indonesia - để xây dựng một nhà máy trị giá 2,3 tỷ USD nhằm cung cấp vật liệu nickel chất lượng cao cho công ty con chuyên về pin của mình. 

Theo tờ The Financial Times, công ty con về pin của Tsingshan đã chiếm 6% thị phần tại Trung Quốc và sẽ tự phát triển tại Hồng Kông vào cuối năm nay. Với việc nhận được sự hỗ trợ từ các nhà sản xuất ô tô của nhà nước Trung Quốc là SAIC Motor, Tsingshan sẽ có được một sự đảm bảo về doanh số bán ra.

Australia là nhà cung cấp lithium lớn nhất thế giới, chiếm gần một nửa lượng lithium xuất khẩu trên toàn cầu. Chính phủ Australia dự báo doanh thu xuất khẩu lithium của nước này sẽ tăng hơn gấp 3 lần, lên hơn 16 tỷ AUD (10,7 tỷ USD), trong năm tài chính 2022–2023. Lượng nickel mà Australia cung cấp chiếm 5% nguồn cung trên toàn cầu. Australia còn có trữ lượng cobalt, vanadium, mangan và graphite (than chì), tất cả đều là thành phần trong pin.

Phát biểu tại Câu lạc bộ Báo chí quốc gia hồi đầu năm nay, Thủ tướng Australia Anthony Albanese cho biết: “Tôi muốn đảm bảo rằng chúng tôi sử dụng lithium và nickel và các sản phẩm khác mà chúng tôi đang có để sản xuất pin tại đây. Đó là một phần trong tầm nhìn kinh tế quốc gia trong tương lai”.

Bộ trưởng Công nghiệp Australia Ed Husic nhận định nhu cầu về pin dự kiến sẽ tăng gấp 10 lần trong thập kỷ tới.

Theo ông Ed Husic, đó là lý do tại sao điều này lại quan trọng khi Australia cần phải tận dụng cơ hội để trở thành nhân tố chính trong sản xuất và xuất khẩu pin trên thế giới. Ông cho biết: “Australia có trữ lượng lớn các nguyên vật liệu quan trọng để sản xuất pin và có năng lực nghiên cứu và đổi mới mạnh mẽ. Bằng cách phát huy những điểm mạnh này, Australia có thể chiếm lĩnh vị trí của mình trong chuỗi cung ứng pin toàn cầu vốn có tiềm năng lợi nhuận cao”.

Tài liệu tham vấn về chiến lược quốc gia về pin của Chính phủ Australia dẫn phân tích của công ty nghiên cứu thị trường BloombergNEF (BNEF) cho thấy đến năm 2035, giá trị nguyên vật liệu được khai thác ở Australia sẽ đạt 11 tỷ AUD, giá trị nguyên liệu thô được tinh chế thành các sản phẩm hóa chất sẽ đạt 44 tỷ AUD, trong khi thành phần nguyên liệu trong các sản phẩm pin được sử dụng sẽ chiếm 271 tỷ AUD và ngành sản xuất tế bào pin đạt 387 tỷ AUD.

Thách thức đối với Australia là lĩnh vực sản xuất pin sẽ trở thành một ngành kinh doanh hàng hóa, với doanh thu đạt được trên cơ sở chi phí thấp nhất tính theo thông số nhất định về mật độ năng lượng và công suất lưu trữ. Trong sản xuất hàng hóa, hoạt động mở rộng quy mô kinh doanh đóng vai trò rất quan trọng để giảm giá thành đơn vị.

Chìa khóa để đạt được quy mô kinh doanh mở rộng, trong khi ngành sản xuất pin đang trong giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng, chính là bao tiêu (underwrite) thông qua các mối quan hệ đối tác với khách hàng cuối, như Northvolt và Tsingshan đã làm.

Sẽ rất khó để Australia đạt được quy mô sản xuất có thể cạnh tranh với Trung Quốc nếu không thiết lập các mối quan hệ đối tác khách hàng. Chắc chắn sẽ có những cơ hội thích hợp cho những công ty khởi nghiệp dám nghĩ dám làm, nhưng sẽ có những rủi ro đối với những người chơi nhỏ trong một lĩnh vực do những “gã khổng lồ” thống trị.

Trọng tâm phù hợp với Australia là tập trung xử lý các nguyên liệu thô của mình, trong đó có sự hỗ trợ của chính phủ trong việc đầu tư vào tinh chế nickel, lithium và cobalt./.