Trong tuyên bố chung được công bố ngày 17/9 sau Hội nghị tham vấn cấp Bộ trưởng Ngoại giao - Quốc phòng Australia - Mỹ (AUSMIN), các bộ trưởng hai nước khẳng định yêu sách chủ quyền của Trung Quốc với các vùng biển quốc tế "không có cơ sở pháp lý".

"Các bộ trưởng bày tỏ quan ngại về yêu sách chủ quyền với phần lớn diện tích Biển Đông của Trung Quốc, vốn không có cơ sở pháp lý, đồng thời kêu gọi nước này thi hành các đạo luật trong nước liên quan, bao gồm Luật An toàn Giao thông Hàng hải, theo cách thức phù hợp với Công ước Quốc tế về Luật biển của Liên Hợp Quốc (UNCLOS)", tuyên bố chung cho biết.

Tuyên bố chung AUSMIN 2021 khẳng định phán quyết của Tòa Trọng tài Quốc tế (PCA) 2016 "mang tính ràng buộc". Phán quyết này khẳng định yêu sách "quyền lịch sử" và "đường 9 đoạn"của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý theo luật pháp quốc tế.

Các bộ trưởng ngoại giao, quốc phòng Australia và Mỹ tiếp tục phản đối kịch liệt hành vi quân sự hóa các thực thể tại Biển Đông cùng hoạt động gây mất ổn định khác của Trung Quốc, bao gồm sử dụng lực lượng hải cảnh và dân quân biển, cùng nỗ lực làm gián đoạn hoạt động khai thác tài nguyên ngoài khơi của các quốc gia khác.

Từ trái qua, Bộ trưởng Quốc phòng Australia Peter Dutton, Ngoại trưởng Marise Payne, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin trước cuộc hội đàm ở thủ đô Washington ngày 16/9. Ảnh: BNG Mỹ.

Ngoại trưởng Australia Marise Payne và Bộ trưởng Quốc phòng Peter Dutton ngày 16/9 dự AUSMIN 2021 với hai người đồng cấp Mỹ Antony Blinken và Lloyd Austin tại Washington. Cuộc hội đàm diễn ra một ngày sau khu Australia ký thỏa thuận quan hệ đối tác AUKUS với Mỹ và Anh.

Theo thỏa thuận, Mỹ sẽ chia sẻ công nghệ và cùng Anh hỗ trợ Australia phát triển hạm đội tàu ngầm năng lượng hạt nhân. Anh và Mỹ sẽ chuyển giao lò phản ứng hạt nhân tàu ngầm cho Australia, nhưng không bàn giao bất cứ công nghệ vũ khí hạt nhân nào.

Trung Quốc chỉ trích thỏa thuận quốc phòng AUKUS, gọi đây là hành vi vô trách nhiệm và động thái áp dụng tâm lý Chiến tranh Lạnh trong phát triển vũ khí. Bất chấp phản ứng giận dữ của Trung Quốc, Australia tuyên bố chương trình đóng tàu ngầm hạt nhân với Mỹ, Anh là cần thiết cho an ninh quốc gia.

Hải quân Mỹ và một số cường quốc gần đây tăng cường hiện diện quân sự tại Biển Đông, trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng sau loạt hoạt động của Trung Quốc như bồi đắp trái phép các đảo nhân tạo và triển khai vũ khí tới đây.

Khu trục hạm USS Curtis Wilbur của Mỹ và hộ vệ hạm HMAS Ballarat của Australia ngày 6/6 tham gia huấn luyện bắn đạn thật tại Biển Đông trong đợt diễn tập chung kéo dài một tuần.