Trong khi mùi khói từ cháy rừng ở California vẫn vương vấn, Tổng thống Donald Trump hôm 14/9 lại phớt lờ giới khoa học. Ông Trump phản bác ý tưởng biến đổi khí hậu có vai trò quan trọng trong những đám cháy ở Bờ Tây và lặp lại tuyên bố vô căn cứ rằng việc không dọn dẹp lá cây và gỗ chết tạo điều kiện cho lửa lan ra.

Các vụ cháy đang lăm le trở thành vấn đề mới trong nỗ lực tái đắc cử của Tổng thống Trump. Chiến dịch của ông vốn đang phải đối mặt với Covid-19, tình trạng thất nghiệp và bất ổn xã hội.

Trong khi đó, đối thủ Joe Biden của tổng thống hôm 14/9 nói thiệt hại và số người chết ngày càng tăng trên khắp California, Oregon và Washington cho thấy người Mỹ cần sự lãnh đạo mạnh mẽ hơn của tổng thống. Ông Biden cũng gọi Tổng thống Trump là "kẻ phá hoại khí hậu", theo AP.

Đám cháy Bobcat đến gần khu dân cư Sierra Madre và Arcadia ở California ngày 13/9. Ảnh: Reuters.

Ông Trump đã đến Bắc California để nghe Thống đốc Gavin Newsom - một người thuộc đảng Dân chủ - và các quan chức khác báo cáo tình hình. Người đứng đầu cơ quan Tài nguyên Thiên nhiên California Wade Crowfoot đã giục tổng thống “thừa nhận khí hậu đang biến đổi và ý nghĩa của chuyện đó với rừng của chúng ta”.

“Nếu chúng ta phớt lờ sự thật khoa học đó, né tránh vấn đề rồi nghĩ rằng tất cả chuyện này liên quan đến quản lý thảm thực vật, chúng ta sẽ không thể bảo vệ người dân California”, ông Crowfoot nói thêm.

“Rồi sẽ mát mẻ hơn thôi, cứ đợi mà xem", tổng thống Mỹ trả lời.

Ông Crowfoot phản bác rằng ông ước giới khoa học đồng ý với tổng thống. Trái lại, ông Trump nói "tôi không nghĩ giới khoa học thực sự biết điều đó".

Tuyên bố phi khoa học

Khoảnh khắc ấn tượng này diễn ra trong ngày hai bên đều đi vận động tranh cử. Quan điểm của ông Trump và Biden - về biến đổi khí hậu cùng tác động của các vụ cháy kỷ lục - có sự tương phản rõ rệt.

Các chuyên gia nói tuyên bố Trái Đất sẽ bất ngờ lạnh đi của tổng thống là trái ngược với thực tế.

“Có thể trong vũ trụ song song nào đó, một cái nồi trên bếp với lửa ở mức cao nhất sẽ ‘nguội dần’. Đó không phải là vũ trụ của chúng ta”, nhà khoa học khí hậu Chris Field của Đại học Stanford nói với AP.

Ông Biden đã chỉ trích tổng thống Mỹ và nói rằng thời điểm này cần "sự lãnh đạo, không phải tìm vật tế thần". “Rõ ràng là chúng ta không an toàn trong nước Mỹ của Donald Trump", ông Biden phát biểu.

Ông Joe Biden nói về biến đổi khí hậu và những đám cháy ở Bờ Tây hôm 14/9 tại Delaware. Ảnh: AP.

"Đây là một cuộc khủng hoảng khác mà ông ấy sẽ không chịu trách nhiệm", ông Biden nói. Cựu phó tổng thống Mỹ cũng tuyên bố nếu cử tri cho "một người không tin vào biến đổi khí hậu" thêm 4 năm ở Nhà Trắng, "vì sao chúng ta ngạc nhiên khi nước Mỹ cháy nhiều hơn?".

Tổng thống Trump - người đã nghe báo cáo về tình hình khi dừng chân gần Sacramento, California trước khi tới Phoenix, Arizona để vận động - hầu như không lên tiếng về thảm họa cháy rừng trong vài tuần qua. Ông đã khen ngợi nhân viên cấp cứu và cứu hỏa trên Twitter hôm 11/9. Đây là bình luận công khai đầu tiên trong nhiều tuần của tổng thống về vụ hỏa hoạn khiến hàng chục người chết, thiêu rụi hàng triệu hecta và buộc hàng nghìn người phải di tản.

'Cháy rừng do không dọn dẹp lá khô và gỗ mục'

Tổng thống đã đáp xuống sân bay Sacramento McClellan, California cùng mùi khói nồng nặc từ các đám cháy cách đó khoảng 150 km.

Ông Trump một lần nữa khẳng định - mà không đưa ra bằng chứng - rằng lãnh đạo California phải chịu trách nhiệm về việc không dọn lá và gỗ chết ở sàn rừng. Tuy nhiên, các chuyên gia về cháy rừng và quản lý rừng nói việc dọn dẹp không có ý nghĩa với những khu rừng của Mỹ. Họ cũng nói nhiều ngọn lửa bùng lên từ bụi cây ven biển và đồng cỏ, không phải rừng.

“Khi lá khô nằm trên mặt đất trong nhiều năm, nó sẽ làm bùng lên các đám cháy”, Tổng thống Trump nói. “Thực sự đó là nhiên liệu cho ngọn lửa. Vì vậy, phải làm gì đó để giải quyết chúng”.

Tổng thống Donald Trump nghe Thống đốc California Gavin Newsom nói về hỏa hoạn ở California vào ngày 14/9. Ảnh: AP.

Nhà khoa học cứu hỏa Jennifer Balch của Đại học Colorado nói việc ông Trump đổ lỗi cho các nhà quản lý rừng gây ra sự “tức giận”.

“Nếu ý ông ấy là chặt hết cây cối, đó hoàn toàn là giải pháp sai lầm cho vấn đề này. Chúng ta không có cách nào thoát khỏi vấn đề hỏa hoạn", bà Balch nói.

Ông Biden, người có bài phát biểu về khí hậu ở Delaware hôm 14/9, đã đưa ra kế hoạch 2 nghìn tỷ USD vào tháng 7 để tăng cường đầu tư vào năng lượng sạch và ngăn chặn khí thải gây hại cho khí hậu từ các nhà máy điện của Mỹ vào năm 2035.

Tuy nhiên, khi cháy rừng hoành hành, một số nhà hoạt động khí hậu đã bày tỏ sự thất vọng rằng ông Biden không quyết liệt hơn trong vấn đề này. Ông đã không chấp nhận một số yếu tố cấp tiến nhất trong chính sách kinh tế xanh mới (Green New Deal).

Trong bài phát biểu, ông Biden không đi sâu vào những bất đồng chính sách và chính trị giữa các đảng viên Dân chủ, các nhà hoạt động tiến bộ và thậm chí một số đảng viên Cộng hòa thừa nhận vấn đề khí hậu. Như trước đó, ông Biden coi đề xuất năng lượng của mình là nhu cầu cấp thiết và là lợi ích kinh tế dài hạn, tập trung tạo công ăn việc làm và nền kinh tế sạch hơn. Những kết quả này có thể bù đắp bất kỳ chi phí ban đầu nào.

"Việc ông Trump phủ nhận biến đổi khí hậu có thể không gây ra hỏa hoạn và bão tố", ông Biden nói. "Tuy nhiên, nếu ông ấy có nhiệm kỳ thứ hai, những sự kiện tàn khốc này sẽ xảy ra thường xuyên hơn và thiệt hại cũng chết chóc hơn".

Tổng thống Donald Trump tham gia lễ tuyên dương Lực lượng Vệ binh Quốc gia California tại sân bay Sacramento McClellan, California ngày 14/9. Ảnh: AP.

Thượng nghị sĩ California Kamala Harris, ứng viên phó tổng thống của ông Biden, ngày 15/9 sẽ về California để nghe báo cáo về tình hình cháy rừng của bang.

Năm 2015, ông Trump đã tuyên bố thẳng: “Tôi không tin vào sự nóng lên toàn cầu. Tôi không tin con người làm Trái Đất ấm lên”.

Sau khi báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu kết luận biến đổi khí hậu sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế, ông Trump nói đã đọc nhưng không tin báo cáo này. Tháng 9/2019, ông nói Green New Deal là nỗ lực dẫn đến việc “Không còn bò, không còn máy bay và không còn con người nữa, phải không?”.

Các nhà khoa học khí hậu nói nhiệt độ tăng lên và hạn hán ngày càng tồi tệ ở California do biến đổi khí hậu đã khiến cháy - vốn chỉ có vào mùa thu ở bang này - xảy ra quanh năm. Các đám cháy lớn hơn, chết chóc hơn và thường xuyên xảy ra hơn.

Năm vụ hỏa hoạn lớn nhất trong lịch sử California đều xảy ra trong 3 năm qua. Vụ hỏa hoạn chết chóc nhất xảy ra năm 2018 đã giết chết 85 người khi quét qua thị trấn Paradise trên sườn núi Sierra Nevada. Trong chuyến thăm hôm 14/9, ông Trump đã trao tặng 7 thành viên của Lực lượng Vệ binh Quốc gia California huân chương chữ thập (Distinguished Flying Cross) vì đã cứu hàng chục người dân California trong vụ cháy Paradise năm 2018.

Nhà khoa học từ Stanford Michael Goss vào tháng 8 công bố phân tích cho thấy nhiệt độ mùa thu tăng gần 1 độ C và lượng mưa giảm 30%. Điều này làm tăng hơn gấp đôi số ngày mùa thu có cháy trong 40 năm qua.