Để thực hiện mục tiêu này, Cua Chiu-fai tập hợp hàng trăm phụ huynh như anh, nhằm giám sát và báo cáo những giáo viên bị nghi ngờ gieo rắc sự căm ghét với Trung Quốc và thúc đẩy học sinh xuống đường biểu tình, gây ra tình trạng bất ổn tại đặc khu suốt thời gian dài.

Trên kênh Youtube riêng có 114.000 người theo dõi, Cua cho biết những phụ huynh và tình nguyện viên mà anh kêu gọi được là một phần của sáng kiến có tên "Giúp đỡ Thế hệ Tiếp theo của Chúng ta". Trong một video đăng tháng trước, anh nói rằng đã nhìn thấy các bức ảnh chụp "những người trông giống giáo viên" chỉ đạo học sinh nhặt gạch trong cuộc biểu tình năm ngoái, phong trào xuất phát từ sự phản đối một dự luật dẫn độ.

"Nếu một giáo viên khiến học sinh của họ phá hủy thành phố vì cái gọi là những quan điểm chính trị nhất định, chúng tôi hoàn toàn không thể chấp nhận chuyện này", Cua nêu ý kiến, nói thêm rằng những giáo viên như vậy cần phải bị tước giấy phép hành nghề.

Các học sinh cấp hai nắm tay để kết thành dòng người dài trong cuộc biểu tình ở Hong Kong hồi tháng 9/2019. Ảnh: Reuters.

Sáng kiến của Cua đã nhận được sự hoan nghênh từ một số chính trị gia tại Hong Kong, trong bối cảnh giới lãnh đạo dường như đang nỗ lực giáo dục giới trẻ sau các cuộc biểu tình rầm rộ đôi khi bùng phát thành bạo lực.

Lau Siu-kai, phó chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu Hong Kong và Macao Trung Quốc, nhóm cố vấn hàng đầu của Bắc Kinh về các vấn đề Hong Kong, cho biết mục tiêu đầu tiên là khiến giới trẻ Hong Kong tuân thủ luật pháp, sau đó truyền lòng tự hào dân tộc cho họ.

"Các học sinh nên được dạy rằng không được làm bất cứ điều gì gây tổn hại đến sự an toàn và lợi ích quốc gia. Sau khi đạt được mục tiêu này, chúng tôi muốn nuôi dưỡng lòng yêu nước ở các em", Lau nói.

Trong khi đó, Cục Giáo dục Hong Kong cho hay việc "nuôi dưỡng ý thức về bản sắc dân tộc cho học sinh" là một mục tiêu học tập chủ chốt, tương tự các quốc gia khác. "Giáo dục quốc gia hướng tới nâng cao kiến thức về lịch sử, văn hóa và sự phát triển của đất nước, cũng như nhận thức về tầm quan trọng của an ninh quốc gia, từ đó giúp học sinh phát triển cảm giác thuộc về đất nước", cơ quan này giải thích.

Theo số liệu cảnh sát Hong Kong cung cấp, 40% trong số 9.200 người biểu tình bị bắt từ tháng 6 năm ngoái đến năm nay là học sinh và sinh viên, bao gồm 1.635 em dưới 18 tuổi. Khoảng 100 giáo viên và nhân viên tại các trường tiểu học và trung học cơ sở cũng bị bắt. Do đó, giám sát giáo viên chặt chẽ hơn là một mục tiêu trong "chiến dịch" cải cách giáo dục, hai quan chức đại lục giấu tên tiết lộ.

Hồi tháng 9, một giáo viên Hong Kong trở thành người đầu tiên bị tước giấy phép giảng dạy sau khi vướng cáo buộc thúc đẩy tư tưởng đưa Hong Kong độc lập với đại lục trong lớp học. Đề cập đến sự việc, trưởng đặc khu Hong Kong Carrie Lam cho biết "những quả táo hỏng" cần bị loại bỏ khỏi hệ thống giáo dục.

Đầu tháng này, Cục Giáo dục thu hồi giấy phép của một giáo viên khác, với lý do người này bóp méo sự thật lịch sử khi nói với học sinh rằng Anh tiến hành Chiến tranh Nha phiến "để giúp loại bỏ thuốc phiện khỏi Trung Quốc".

Trên thực tế, trong Chiến tranh Nha phiến lần thứ nhất (1839-1842), Anh đã tiến hành hoạt động quân sự sau khi triều đình Mãn Thanh phản đối thực dân Anh tự do buôn bán thuốc phiện từ Ấn Độ sang Trung Quốc. Đây là vấn đề đặc biệt nhạy cảm với Bắc Kinh, bởi họ coi cuộc xung đột này là khởi đầu của "thế kỷ nhục nhã", giai đoạn các thế lực nước ngoài "xâu xé" Trung Quốc.

Nghị sĩ đối lập Ip Kin-yuen cho rằng giáo viên này đúng là đã phạm sai lầm, nhưng hình phạt "không cân xứng", đồng thời cáo buộc chính quyền đang dựng lên hình ảnh một hệ thống giáo dục tồi tệ.

Đáp lại, Cục Giáo dục nhấn mạnh "giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt kiến thức và nuôi dưỡng nhân cách cho học sinh". "Mọi quyết định đều dựa trên quan điểm về nghề nghiệp, nhằm bảo đảm lợi ích của học sinh, không liên quan gì đến chính trị", cơ quan giám sát giáo dục của Hong Kong cho hay.

Tình trạng này được cho là đã khiến nhiều giáo viên Hong Kong e ngại, dẫn đến quyết định bám sát sách giáo khoa khi giảng dạy, tránh mở rộng đến những vấn đề nhạy cảm.

Karen Wong, giáo viên bộ môn nghiên cứu về tự do, với nội dung giảng dạy về cách chính quyền hoạt động cùng quyền và nghĩa vụ của công dân, cho biết cô đã tham khảo ý kiến của các đồng nghiệp. Họ quyết định giảng theo đúng bộ sách giáo khoa mới được sửa đổi khi đề cập đến những vấn đề có thể gây tranh cãi, dù nhiều giáo viên từ trước tới nay vẫn tự thiết kế giáo án.

"Bây giờ chúng tôi sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào sách giáo khoa", Wong cho hay, giải thích thêm rằng cô không chắc "những nội dụng hoặc từ ngữ nào" có nguy cơ bị phụ huynh hoặc học sinh khiếu nại lên chính quyền. Cục Giáo dục cho biết họ quyết định sửa đổi sách giáo khoa môn nghiên cứu tự do sau khi "ngày càng nhiều người lo ngại về chất lượng và độ chính xác" của chúng.

Bên cạnh đó, giới chức còn đang nghiên cứu kỹ lưỡng các câu hỏi trong đề thi. Lau, chuyên gia thuộc nhóm cố vấn về Hong Kong, cho biết các kỳ thi cần phản ánh những thay đổi về nội dung giảng dạy, trong đó học sinh được khuyến khích đưa ra diễn giải đúng đắn về các chủ đề như hiến pháp Trung Quốc, hay mô hình quản lý của Hong Kong.

Trong chuyến thăm Hong Kong năm 2007, cựu chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã kêu gọi nâng cao ý thức về bản sắc dân tộc trong giới trẻ. Chính quyền đặc khu cũng phân bổ nhiều ngân sách hơn cho giáo dục về quốc gia.

Tuy nhiên, nỗ lực này dường như chưa có kết quả ngay lập tức. Năm 2012, hàng chục nghìn học sinh, phụ huynh và giáo viên xuống đường biểu tình, nhằm phản đối chính quyền đưa một môn học bắt buộc về giáo dục quốc gia vào chương trình giảng dạy. Chính quyền đặc khu cuối cùng chấp nhận nguyện vọng này.

Theo phân tích của Reuters dựa trên hồ sơ từ chính quyền, ngân sách dành cho giáo dục quốc gia tại Hong Kong vẫn tiếp tục tăng. Trong năm học 2018-2019, 15 triệu USD được dành cho các chương trình trao đổi học sinh và giáo viên với đại lục, trong khi 12 triệu USD dùng để tài trợ cho 634 trường có liên kết với cơ sở ở đại lục.

Ngoài các động thái của chính quyền, "chiến dịch" cải cách giáo dục Hong Kong còn có sự tham gia của những người dân ủng hộ Bắc Kinh như Cua Chiu-fai, giáo viên tiếng Trung tại một trung tâm dạy thêm. Sáng kiến giám sát giáo viên của anh bắt nguồn từ mong muốn chống lại tâm lý ghét đại lục, cũng như bộ máy chính quyền và cảnh sát Hong Kong.

Theo Cua, các học sinh cần được biết về những tiến bộ vĩ đại mà Trung Quốc đã đạt được trong vài thập kỷ gần đây. "Dù ghét Trung Quốc đến mức nào, trước tiên bạn phải hiểu về đất nước", anh nói.

Cua cho biết nhóm của anh đề nghị phụ huynh và học sinh cung cấp bằng chứng, như bài tập về nhà hay đoạn ghi âm, mỗi khi họ nhận được khiếu nại về một giáo viên. Nếu trường học xử lý "chậm chạp", họ sẽ gửi đơn khiếu nại đến Cục Giáo dục Hong Kong. Ngoài ra, nhóm này còn đang phát triển các khóa "nhằm củng cố giáo dục quốc gia và bản sắc dân tộc", dự kiến được đưa tới các trường học.

"Trước đây, điều tôi lo lắng nhất là con mình có đạt điểm cao hay không. Nhưng bây giờ tôi chỉ quan tâm đến nhân cách của cháu, liệu cháu có phân biệt được đúng và sai hay không", phụ huynh có con trai học lớp 6 cho hay.