Siêu quả - mánh lới của siêu khuyến mãi…

Loại thanh mai đỏ - red bayberry - ở trên được tập trung nghiên cứu và phát triển vì thuộc loại superfruit, tức các loại trái cây có giá trị dinh dưỡng cao, và chắc chắn mang lại giá trị kinh tế cao. Cũng trong tuần, báo chí Australia loan tin Chính phủ bang Queensland đã dành gần mười năm phát triển một loại mận có hàm lượng anthocyanin cao, giúp giảm cân nhanh, gọi là queen garnet với thịt đỏ đậm, vỏ gần như tím đen từ giữa đến cuối mùa sinh trưởng

Mận tím (queen garnet) có hàm lượng anthocyanin cao, giúp giảm cân siêu nhanh. Ảnh minh họa

Siêu quả, siêu trái cây (superfruit) đã được Hội Làm vườn Thế giới sử dụng để nói về các loại trái cây ngon, hàm lượng dinh dưỡng cao, có tác dụng chống lão hóa. Tuy nhiên qua thời gian, khái niệm này đã thay đổi, thiên về yếu tố thị trường nhiều hơn.

Nhưng siêu quả không có gì là… siêu cả! Đó là các loại thực vật có giàu hàm lượng dinh dưỡng, các chất phytochemicals, đặc biệt là các chất chống oxy hóa antioxidants.

Siêu quả không do siêu cây trồng tạo nên. Đây là cái tên chính giới kinh doanh sáng tạo nên: Chính họ quyết định muốn gọi loại trái cây nào là… siêu quả cũng được hết!

Đây chỉ là chiến lược tiếp thị mà thôi! Chính các nhà kinh doanh thực phẩm, nước giải khát và các loại thực phẩm chức năng (health supplement) nảy ra sáng kiến độc đáo này và tạo ra danh từ superfruit vào năm 2005, hầu tạo ấn tượng tốt gắn liền thực phẩm với sức khỏe để nhằm thu hút sức mua của người tiêu dùng dễ tin và dễ tính!

Đầu tiên, phong trào superfruit chỉ nhắm vào những loại trái cây bản địa giàu chất dinh dưỡng như vitamin, chất xơ, chất chống oxy hóa mà thôi. Đó là nho đỏ, nho tím, blueberry (việt quất), cranberry (nam việt quất, việt quất dây leo), lê, táo đỏ… Dần dần, các nhà kinh doanh Mỹ lấn sang thị trường quốc tế bằng cách nhập những loại trái cây lạ, đặc biệt từ các vùng xa xôi như Tây Tạng và Trung Quốc, Indonesia, Tahiti, rừng rậm Amazon hay dãy Himalaya huyền bí…  (Và trong trường hợp red bayberry, yếu tố được trồng trọt trên 2000 năm ở Trung Quốc được nhấn mạnh!)

Yếu tố mới lạ - exotic – được chú trọng. Họ tung ra các chiến dịch quảng cáo rầm rộ, rất táo bạo và rất khoa học… Càng huyền bí, càng hiếm, ít người biết đến thì sản phẩm càng trở nên quan trọng, sáng giá hơn… Cam, quit, bưởi, chùm ruột, đu đủ, dâu, chuối, mãng cầu, cóc, ổi, chôm chôm… đều là những loại trái giàu vitamin và chất chống oxy hóa. Nhưng vì chúng quá quen thuộc nên trở thành tầm thường. Và vì thế, không được gọi là siêu quả!

Nhưng có một ngoại lệ. Đó là vỏ măng cụt (mangosteen) đắng nghét, bị mọi người vứt bỏ vào thùng rác. Nhưng các nhà kinh doanh Mỹ lại chú trọng khai thác các chất chống oxy hóa trong vỏ măng cụt và thổi phòng nó lên, quảng cáo là “thần dược” có thể chữa mọi bệnh. Tất nhiên, giá không rẻ $20 cho một chai 120 viên!

Cũng nên nhớ rằng, các nhà khoa học Mỹ như bác sỹ, tiến sỹ khoa học, các nhà khoa học dinh dưỡng làm việc và có cổ phẩn trong công ty Xango sản xuất nước măng cụt có trụ sở tại bang Utah, Hoa Kỳ.

Xago là thương hiệu nước trái cây làm từ chiết xuất vỏ măng cụt, pha chung với nhiều loại nước trái cây khác và được quảng cáo là rất bỗ dưỡng, đồng thời trị được nhiều bệnh, kể cả ung thư. Xango chỉ được bán qua mạng lưới bán hàng đa cấp ở Hoa Kỳ và qua trang mạng với giá rất đắt: $40/chai 750ml.

Một ngày nào đó, nếu bạn gặp phải ai đó – thuộc mạng lưới bán hàng đa cấp – giới thiệu với bạn rằng họ đang có một loại thực phẩm chức năng hay loại trái, loại nước ép gì giàu dinh dưỡng thì bạn phải biết rằng: Bạn đang đối diện với superfruit!

Trái nhàu (noni) xuất xứ từ Tahiti một thời làm mưa làm gió trên thị trường superfruit. Ảnh minh họa

Nó giống như phong trào trái nhàu (tên tiếng Anh là noni, một loại cây từ Tahiti) mấy năm trước! Người Việt uống nước trái nhàu, sử dụng lá trái nhàu tươi, rễ trái nhàu, rượu trái nhàu… Nghe nói, giờ đây có phong trào sử dụng goji – cẩu kỷ tử, thường được sử dụng trong các món tiềm thuốc Bắc của người Hoa.

Lời kết

Từ giữa những năm 1990, các loại trái cây của Thái Lan như sầu riêng, nhãn, xoài… tràn ngập các chợ Sài Gòn và các tỉnh thành phía Nam cho dù “Sài Gòn lục tỉnh” và đồng bằng sông Cửu Long là vựa trái cây của cả nước. Trái cây của Thái Lan có vẻ ngoài láng mượt và hấp dẫn, to hơn và thơm ngon hơn. Với sự đầu tư cho ngành nông nghiệp trong hai thập niên 1970 – 1980, Thái Lan đã trở thành một nền nông nghiệp tiên tiến trên thế giới với nhiều loại nông sản chất lượng cao. Cùng với chính sách khuyến khích xuất khẩu của Bộ Thương mại Thái Lan thông qua Cục Khuếch trương Xuất khẩu (DEP), nông sản Thái xuất hiện trong mọi bếp ăn gia đình trên thế giới, đặc biệt là Việt Nam bởi sự gần gũi về địa l‎ý và tập quán ăn uống.

Bưởi - ứng viên sáng giá - của các loại superfruit tại Việt Nam. Ảnh minh họa

Chưa đạt được mức độ siêu lợi nhuận như các nhà kinh doanh Hoa Kỳ hưởng lợi từ phong trào superfruit, nhưng nhà nông Thái được hưởng mức sống sung túc từ thành quả trồng trọt của mình.

Những gì mà Chính phủ Queensland đầu tư cho thanh mai đỏ và mận tím với những công trình nghiên cứu và đầu tư dài hạn 10 – 15 năm đã cho thấy một tầm nhìn rộng.

Và bỗng nhiên nảy ra một câu hỏi “Bao giờ Việt Nam có siêu trái cây?”. Tháng 7/2013 vừa rồi, một hội nghị khoa học quốc tế tổ chức ở Sài Gòn đã khẳng định “Việt Nam có siêu quả” như bưởi, thanh long, xoài… Nhưng đến khi nào nông dân mới được hưởng lợi nhuận chính đáng từ những ngày cặm cụi trên đồng.

Đầu tuần, báo chí có tin một nông dân ở Bắc Giang kiếm được hàng trăm triệu từ xuất khẩu gấc – một loại superfruit đang bán chạy bởi chất carotene trong thịt gấc có tác dụng chống lão hóa, ung thư và làm sáng mắt. Báo trích dẫn: “Không biết ngoại ngữ, internet lại chưa phát triển nên ông phải bỏ hai năm đầu tiên "ăn nằm" ở những bến cảng Bắc - Nam để hỏi thăm địa chỉ các gia đình có con cái đang ở nước ngoài. Thông qua họ, ông móc nối với thương nhân Việt kiều tại Pháp, Anh, Canada, Australia..., nhờ họ tìm mối để xuất khẩu gấc.”

Đơn thương độc mã vậy đó!

Song Hảo