"Các tiêm kích MiG-29 đã được chuyển cho Ukraine một cách bất hợp pháp. Chúng tôi đang chuẩn bị hành động pháp lý", Quốc vụ khanh Bộ Quốc phòng Slovakia Igor Melicher cho biết hôm 11/6.

Melicher đề cập tới gói viện trợ 13 tiêm kích hạng nhẹ MiG-29 cho Ukraine hồi năm ngoái, được thủ tướng lâm thời Slovakia khi đó là ông Eduard Heger phê duyệt. 4 tiêm kích MiG-29 đầu tiên được chuyển cho Ukraine vào tháng 3/2023, 9 chiếc còn lại được bàn giao vài tuần sau đó.

Ông Heger thất bại trong cuộc bầu cử tháng 9/2023. Ngay sau khi lên nhậm chức, tân Thủ tướng Robert Fico đã ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine. Ông cũng yêu cầu điều tra và đánh giá pháp lý về quyết định chuyển tiêm kích MiG-29 cho Ukraine, theo đài phát thanh quốc gia Slovakia TASR.

Robert Dobrovodsky, quan chức tư pháp được giao việc điều tra, nói rằng Bộ Quốc phòng Slovakia không thể đưa ra tài liệu pháp lý cần thiết về đợt chuyển giao tiêm kích cho Ukraine. "Họ thậm chí còn thừa nhận rằng những văn bản này không được đăng ký trong cơ sở dữ liệu pháp lý", ông nói.

Tiêm kích MiG-29 Slovakia tham gia diễn tập NATO hồi năm 2021. Ảnh: USAF

Quốc vụ khanh Melicher cho rằng chính phủ của ông Heger không có quyền ra quyết định viện trợ chiến đấu cơ cho nước ngoài, do đây là bộ máy lâm thời có trách nhiệm điều hành đất nước trước khi diễn ra cuộc bầu cử sớm vào cuối năm 2023.

"Hiến pháp Slovakia cấm chính phủ lâm thời thực hiện các động thái quan trọng về chính sách đối ngoại. Chuyển giao loạt tiêm kích trị giá 537 triệu USD cho nước khác là một trong những động thái như vậy", ông Melicher nói thêm.

Bộ trưởng Quốc phòng Slovakia Robert Kalinak hồi tháng trước cũng chỉ trích chính phủ tiền nhiệm, cho rằng các quan chức dưới quyền ông Heger đã "hành động thiếu trách nhiệm hết mức khi viện trợ những vũ khí cần thiết để bảo đảm an toàn cho đất nước".

Slovakia, quốc gia thành viên NATO, năm 2022 quyết định loại biên phi đội tiêm kích MiG-29 được chế tạo từ thời Liên Xô do quá trình bảo đảm vận hành phải phụ thuộc vào các công ty và kỹ thuật viên Nga. Kể từ đó, hai nước láng giềng Cộng hòa Czech và Ba Lan đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ không phận cho Slovakia.

Thủ tướng Heger tháng 3/2023 duyệt kế hoạch viện trợ 13 tiêm kích MiG-29 cho Ukraine, trong đó 10 máy bay có thể vận hành và ba chiếc được dùng để rã xác lấy phụ tùng. Quyết định khiến Slovakia trở thành nước thứ hai cung cấp chiến đấu cơ cho Ukraine, sau Ba Lan.

MiG-29 là một trong những tiêm kích chủ lực của không quân Ukraine, với khoảng 50 chiếc được biên chế trước khi bùng phát chiến sự hồi tháng 2/2022. Nhiều máy bay đã bị lực lượng Nga bắn hạ hoặc phá hủy tại căn cứ trong hơn hai năm qua. Ukraine đã tiếp nhận gần 30 chiếc MiG-29 các loại từ Ba Lan và Slovakia để bù đắp tổn thất.