Theo Bloomberg, Iran buộc phải hạ giá dầu thô để giành lại chỗ đứng khi dầu Nga đánh chiếm thị phần tại Trung Quốc. Các nước phương Tây đã giáng đòn trừng phạt vào ngành công nghiệp năng lượng Nga sau khi Moscow phát động cuộc chiến tại Ukraine. Nga phải chuyển hướng sang những thị trường lớn tại châu Á, nhất là Trung Quốc và Ấn Độ.

So với trước khủng hoảng Ukraine, dầu thô Iran vốn đã rẻ giờ còn giảm thêm. Trung Quốc là một trong số ít thị trường còn lại của Iran do các lệnh trừng phạt từ phía Mỹ.

Khi các nước phương Tây tìm cách chặn nguồn thu từ xuất khẩu năng lượng, Nga chuyển hướng sang những thị trường lớn khác như Trung Quốc và Ấn Độ. Ảnh: Reuters.

Cuộc chiến giá dầu

Xuất khẩu dầu thô của Nga sang Trung Quốc đã tăng lên mức kỷ lục trong tháng 5. Nga hiện vượt Saudi Arabia để trở thành quốc gia cung cấp dầu hàng đầu cho Trung Quốc - nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, dòng chảy dầu từ Iran sang Trung Quốc vẫn được duy trì mạnh mẽ. Một phần nguyên nhân là Bắc Kinh đã nới lỏng các biện pháp chống dịch gắt gao, giúp phục hồi nhu cầu dầu tại đất nước 1,4 tỷ dân.

"Bắc Kinh sẽ hưởng lợi từ cuộc đua giảm giá dầu giữa Iran và Nga", Bloomberg dẫn lời ông Vandana Hari - nhà sáng lập Vanda Insights (có trụ sở ở Singapore) - bình luận.

"Điều đó sẽ khiến các nước sản xuất vùng Vịnh bất an. Bởi dầu thô giá rẻ đã tràn ngập thị trường quan trọng của họ", ông nói thêm.

Theo dữ liệu của Kpler, sau khi giảm nhẹ vào tháng 4, nhập khẩu dầu Iran của Trung Quốc đạt hơn 700.000 thùng/ngày trong tháng 5 và tháng 6. Nhưng theo hãng tư vấn FGE, những thùng dầu Urals của Nga đã thế chỗ nhiều lô hàng từ Iran.

Theo các nhà giao dịch, dầu Iran hiện được giao dịch với mức giá thấp hơn dầu thô Brent tiêu chuẩn toàn cầu khoảng 10 USD/thùng, tương đương với các lô hàng Urals giao tháng 8. Như vậy, so với thời điểm trước xung đột Nga - Ukraine, giá đã giảm khoảng 4-5 USD/thùng.

Bắc Kinh hưởng lợi

Các nhà máy lọc dầu tư nhân của Trung Quốc mua nhiều dầu thô Nga và Iran. Bởi với họ, nguồn dầu giá rẻ rất quan trọng. Không giống những nhà máy quốc doanh, các công ty này bị ràng buộc bởi những quy định về xuất khẩu nhiên liệu.

Các doanh nghiệp này không được cấp hạn ngạch để bán nhiên liệu sang các thị trường nước ngoài. Ngay cả khi nguồn cung khan hiếm đẩy giá dầu thô thế giới lên cao, những công ty này cũng không thể hưởng lợi.

Thay vào đó, các nhà máy tư nhân phải bán cho thị trường nội địa. Vài tháng qua, họ phải chịu lỗ do những lệnh phong tỏa gắt gao đè nặng lên nhu cầu tại Trung Quốc.

Dầu thô ESPO của Nga đắt hơn các thùng dầu Iran, nhưng vẫn rẻ hơn những lô hàng có chất lượng tương đương từ Trung Đông. Việc Trung Quốc sẵn sàng mua dầu thô giá rẻ bất chấp nguồn gốc sẽ hạn chế dòng chảy năng lượng từ các quốc gia xuất khẩu dầu khác.

Theo bà Jane Xie - nhà phân tích dầu cao cấp tại Kpler, Tây Phi là một trong những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất, đặc biệt là các nước Angola, Gabon và Congo.

Theo bà, dầu Tây Phi đến Trung Quốc đạt trung bình 642.000 thùng/ngày trong tháng 6, đánh dấu mức thấp nhất kể từ tháng 11/2013.

Dầu thô châu Phi cũng bị giảm tính cạnh tranh về giá khi phải đi một quãng đường xa hơn để tới Trung Quốc.

"Chi phí vẫn là mối quan tâm lớn đối với các hãng lọc dầu tư nhân ở Trung Quốc", ông Michal Meidan - Giám đốc Chương trình Năng lượng Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford - nhận định.

Ông cho rằng xu hướng này vẫn sẽ tiếp tục cho đến khi nền kinh tế bắt đầu khởi sắc, các hoạt động kinh tế trở lại. "Lúc đó, nhu cầu đối với tất cả loại dầu thô đều tăng lên", ông Meidan dự báo.

Trong khi đó, Moscow vẫn kiếm được nhiều tiền từ việc xuất khẩu năng lượng, bất chấp Mỹ và Liên minh châu Âu đã lên kế hoạch cấm nhập khẩu dầu từ Nga để chặn nguồn thu quan trọng của Điện Kremlin.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, doanh thu từ xuất khẩu dầu của Nga đã tăng 1,7 tỷ USD trong tháng 5 lên 20 tỷ USD. Con số này cao hơn nhiều so với mức trung bình năm 2021 là 15 tỷ USD.

Các lãnh đạo nhóm 7 nền công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới đã thảo luận về những phương án giải quyết tình trạng giá năng lượng tăng cao, bao gồm áp mức giá trần đối với dầu thô Nga nhằm hạn chế doanh thu từ xuất khẩu năng lượng của Moscow, nhưng vẫn giảm thiểu tác động tới các nền kinh tế khác.