Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper hôm 20/10 cho biết theo sáng kiến GDAP, Lầu Năm Góc sẽ theo dõi và quản lý một cách có hệ thống mối quan hệ của mình với các nước đối tác nhằm tìm cách thức điều phối các lực lượng quân sự cũng như thúc đẩy hoạt động bán vũ khí của Mỹ.

"Mạng lưới đồng minh và đối tác của Mỹ mang lại cho chúng tôi lợi thế phi đối xứng mà đối thủ không thể sánh được", Esper nói, gọi mạng lưới này là "xương sống của trật tự quốc tế dựa trên luật lệ".

Ông trích dẫn các quan hệ đối tác lâu đời, từ NATO đến Malta bé nhỏ, đã giúp Mỹ đấu tranh để giành độc lập từ Anh vào thế kỷ 18.

"Những ví dụ như thế này cho thấy tầm quan trọng của việc liên kết với các quốc gia cùng chí hướng, dù lớn dù nhỏ, để duy trì trật tự tự do và cởi mở đã phục vụ lợi ích của chúng ta trong nhiều thập kỷ", Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cho hay. "Trung Quốc và Nga gộp lại có thể có chưa đến 10 đồng minh".

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper tại cuộc họp báo hồi tháng 7. Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ.

Esper cáo buộc Trung Quốc sử dụng biện pháp cưỡng ép và "bẫy tài chính" để xây dựng liên minh với các nước nhỏ hơn. "Quốc gia càng nhỏ và nhu cầu càng lớn, áp lực từ Bắc Kinh càng mạnh", người đứng đầu Lầu Năm Góc nói.

Ông cũng gợi lại các chuyến thăm mà ông đã thực hiện để xây dựng quan hệ quốc phòng với Malta, Mông Cổ và Palau, cũng như các kế hoạch của Mỹ về sự hiện diện quốc phòng lớn hơn ở Đông Âu, gồm việc đặt căn cứ quân sự Mỹ ở Ba Lan.

Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn với "các nền dân chủ cùng chí hướng như Ấn Độ và Indonesia", lưu ý rằng ông đã gặp Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Prabowo Subianto hôm 19/10 và sẽ thăm Ấn Độ vào tuần tới. "Tất cả đều nhận ra những gì Trung Quốc đang làm", ông nói.

Theo Esper, một phần quan trọng của nỗ lực này là mở rộng hoạt động bán vũ khí của Mỹ, để vừa giúp các đồng minh nâng cao năng lực quốc phòng, vừa hỗ trợ ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ trước sự cạnh tranh từ Moskva và Bắc Kinh.

"Chúng ta phải cạnh tranh với Trung Quốc và Nga, những nước có ngành công nghiệp quốc doanh có thể đẩy nhanh tiến độ xuất khẩu quân sự theo những cách mà chúng ta không thể và không bao giờ muốn, trong nhiều trường hợp", Esper nói.

Esper cho biết ông đã thực hiện các bước để giảm hạn chế xuất khẩu các hệ thống vũ khí "quan trọng" và tăng tốc độ phê duyệt thương vụ, đồng thời sẽ sử dụng GDAP để xác định các cơ hội mua bán vũ khí và bảo vệ thị trường Mỹ. Ông nêu ví dụ về việc nới lỏng các hạn chế gần đây của Mỹ đối với việc xuất khẩu máy bay không người lái vũ trang mà Mỹ có thể bán cho đảo Đài Loan và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE).

Sáng kiến GDAP được đưa ra chỉ hai tuần trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Nếu Tổng thống Donal Trump thất cử, Bộ trưởng Esper có thể bị thay thế vào tháng 1. Sáng kiến cũng được công bố sau gần 4 năm Trump nỗ lực tái cơ cấu và thậm chí phá bỏ các liên minh, gồm cả việc dọa rút khỏi NATO.