Từ cửa sổ văn phòng, Jon Katz có tầm nhìn trực tiếp ra tòa án Fairfax ở Virginia, Mỹ. Trong nhiều tuần qua, ông đã theo dõi những người hâm mộ tụ tập bên ngoài cổ vũ Johnny Depp.

Phiên xét xử vụ kiện giữa ngôi sao Cướp biển vùng Carribean và vợ cũ là vụ án lớn nhất Katz đã chứng kiến trong hơn 20 năm làm nghề. Theo Variety, Katz từng bào chữa cho rất nhiều khách hàng, làm đại diện phát ngôn của nhiều bên (trong đó có nhà thờ Westboro Baptist) nên ông có kinh nghiệm trong việc dự đoán kết quả phiên tòa.

Theo luật sư, Depp và Heard, sẽ không ai thắng trong câu chuyện này. "Ngược lại, tôi muốn có một bản án chống lại hai người họ", ông nhấn mạnh.

Khái niệm "phỉ báng bởi ngụ ý"

Johnny Depp và Amber Heard đang kiện nhau vì tội phỉ báng. Tài tử tố nữ diễn viên vu khống hành vi bạo hành gia đình, khiến sự nghiệp anh lao đao. Heard đã phản bác lại rằng cáo buộc của cô hoàn toàn đúng sự thật.

Thường thì những phiên tòa liên quan đến người nổi tiếng diễn ra trong phòng xử kín. Công chúng chỉ nghe được thông tin qua quản lý, người đại diện hay báo giới. Bản thân người trong cuộc chọn im lặng hoặc lên tiếng sau khi mọi thứ đã qua.

Tuy vậy, vụ của hai ngôi sao The Rum Diary là ngoại lệ. Các phiên điều trần được livestream đã làm thỏa mãn trí tò mò của khán giả.

Những phiên xử kéo dài đã khuấy động các phương tiện truyền thông kỹ thuật số. Tại một thời điểm trong lời khai ngày 4/5 của Heard, có 587.285 người theo dõi livestream qua trang Law & Crime. Phạm vi phủ sóng các video ghi lại hành động, biểu cảm của Depp và Heard đã trở nên viral trên TikTok, Instagram và Twitter.

Tuy nhiên, đối với các học giả Tu chính án thứ nhất, những gì đang diễn ra không thú vị. Một số chuyên gia nhận định vụ kiện khó tạo nên tiền lệ nào hoặc trở thành cột mốc trong lịch sử của luật phỉ báng.

Eugene Volokh - giáo sư luật của Đại học California - cho biết: "Chuyện Johnny kiện Amber có vẻ như chỉ là tuyên bố bôi nhọ khá đơn giản. Tôi chưa thấy bất cứ chi tiết nào hay điều gì thực sự ảnh hưởng đến luật pháp".

Johnny Depp và Amber Heard đối mặt trực tiếp trong các phiên tòa ở Fairfax, Mỹ. Ảnh: Reuters/AFP.

Trở lại năm 2018, Amber Heard đã viết mình là nạn nhân của bạo lực gia đình, bạo lực tình dục trong bài xã luận đăng trên Washington Post. Nữ diễn viên không nhắc tên Johnny Depp nhưng cô đã gắn kết trải nghiệm của mình với phong trào #MeToo.

Về chuyện này, Depp lập luận dựa theo hướng bị Heard phỉ báng bởi ngụ ý - các tuyên bố trung lập, không nêu tên, nhưng vẫn có thể tạo ra lời bóng gió mang tính phỉ báng.

Khái niệm phỉ báng từng xuất hiện trong phiên xử giữa James Fenimore Cooper - nhà văn nổi tiếng với các bài viết đề cập vấn đề xã hội, chính trị, kinh tế, văn hóa của nước Mỹ - và loạt biên tập viên của một tờ báo vào những năm 1840.

Horace Greeley, một trong các bị đơn, đã nói: "James sẽ không mang đơn kiện đến New York cũng như Otsego, vì anh ta được biết đến nhiều tại đây", nhằm ngụ ý việc Cooper mang tiếng xấu ở khắp đất nước. Câu nói này khiến Greeley bị tòa án New York coi là phỉ báng bởi ngụ ý.

"Tòa án là công cụ để Johnny Depp thể hiện tiếng nói"

Năm 2019, Hiệp hội Báo chí Virginia (VPA) nộp bản tóm tắt về trường hợp của Depp và Heard, yêu cầu tòa án không nên mở rộng khái niệm "phỉ báng bởi ngụ ý".

Jennifer Nelson, luật sư cao cấp của VPA, phát biểu trên Variety: "Ứng dụng rộng rãi của nội dung 'phỉ báng bởi ngụ ý' có thể gây ra sự thờ ơ cho nền báo chí". Nelson tin rằng các nhà báo không mạo hiểm đưa ra những suy luận chủ quan từ hàm ý của người nào đó khi đăng tin tức về họ. Luật sư nhấn mạnh trong các bài báo chưa đủ căn cứ như vậy, bên nguyên đơn - ở đây là các ngôi sao - nhiều khả năng còn bị kiện ngược tội vu khống.

Tuy nhiên, Bruce White - chánh án tòa án quận Fairfax - từ chối yêu cầu của VPA và cho phép Johnny Depp tiếp tục kháng cáo với lý do: "Đây là án lệ lâu đời của Virginia".

Cuộc chiến ở tòa của cặp sao Hollywood được truyền thông xem là "rạp xiếc", "phim truyền hình". Ảnh: Glamour UK.

Dù bồi thẩm đoàn quyết định như thế nào thì vụ việc cũng không làm Jack Browning - luật sư tại Davis Wright Tremaine LLP, người đại diện cho các khách hàng truyền thông bao gồm New York Post và Last Week Tonight With John Oliver - lo lắng.

Anh chỉ xem cuộc chiến giữa Depp và Heard như một vụ án "sui generis" (ý chỉ của riêng người trong cuộc) mà không rút ra được nhiều bài học lớn hơn cho công chúng.

"Liệu trường hợp của Johnny và Amber có liên hệ rộng rãi đến các khách hàng sau này không? Không rõ là chuyện gì đang xảy ra!", Jack Browning nói.

Phiên xử những ngày qua đề cập phong trào #MeToo, bạo lực và sự suy đồi của người nổi tiếng với các diễn biến "hấp dẫn như bộ phim truyền hình", "gay cấn hơn trận đấu vật" - theo CBS News mô tả. Và cuối cùng, khán giả chỉ đang chờ xem ai mới là người vào vai phản diện.

Luật sư giải trí Mitra Ahouraian đã theo dõi từng phút của quá trình tố tụng, nói: "Vụ kiện chỉ giúp Johnny Depp thắng được tòa án dư luận. Anh ấy đang sử dụng tòa án như công cụ truyền tải tiếng nói, giúp bản thân được lắng nghe".

"Nhưng kết quả thì sao?", phóng viên Variety thắc mắc, và cô lập tức đáp lại: "Không bên nào thắng cả".