Mục đích xây dựng các dự án thủy điện trong khuôn khổ Sáng kiến “Một vành đai, Một con đường” của Trung Quốc nhằm giảm phụ thuộc vào nguồn năng lượng ô nhiễm. Ảnh: Đập thủy điện Diam

Mới đây, Pakistan đã quyết định huỷ bỏ thoả thuận hợp tác xây đập thủy điện Diamer-Bhasha trị giá 14 tỷ USD với Trung Quốc. Đây là đập thủy điện mà “con đường tơ lụa” sẽ đi qua. 

Hàng loạt thoả thuận bị huỷ bỏ

Phía Pakistan cho biết, sở dĩ quốc gia này hủy hợp tác xây đập thuỷ điện với Trung Quốc là do Trung Quốc đã đưa ra yêu cầu nắm quyền sở hữu, vận hành và bảo trì con đập Diamer-Bhasha và sẽ xây dựng một con đập khác ở Pakistan. “Những yêu sách này vượt quá giới hạn cho phép về một thoả thuận đầu tư cơ sở hạ tầng”, phía Pakistan nhấn mạnh.

Ông Sun Shihai, chuyên gia của Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc cho rằng: “Dự án thuỷ điện dù to hay nhỏ đều phá vỡ hệ sinh thái và tạo ra những xung đột lợi ích giữa khu vực thượng nguồn và hạ nguồn. Đó là lý do Pakistan từ chối hợp tác với Trung Quốc”.

Quyết định này của Pakistan làm chúng ta nhớ lại những thoả thuận thất bại khác giữa Trung Quốc với Malaysia, Sri Lanka, Nepal cũng về đầu tư cơ sở hạ tầng trong khuôn khổ sáng kiến “Một vành đai, Một con đường”. Mặc dù sáng kiến này mang lại lợi ích đáng kể cho các nước khu vực Nam Á như Pakistan, Nepal,..., nhưng việc hủy bỏ hợp tác với Trung Quốc cho thấy, các quốc gia này không đánh đổi bất cứ một quyền tự do nào để đổi lấy lợi ích kinh tế, kể cả 68 quốc gia trong khuôn khổ sáng kiến này cũng vậy.

Về phía Trung Quốc, mong muốn xây dựng những dự án cơ sở hạ tầng như thuỷ điện tại các quốc gia trong khu vực Sáng kiến “Một vành đai, Một con đường” nhằm giảm phụ thuộc vào các nguồn năng lượng ô nhiễm.
Ngoài ra, các nhà Lãnh đạo Trung Quốc đã kỳ vọng việc đầu tư cơ sở hạ tầng tại khu vực Nam Á sẽ đem lại nhiều nguồn thu ngoại tệ trong tương lại để góp phần tăng dự trữ ngoại hối của quốc gia này.

Hơn nữa, Trung Quốc cũng hy vọng có thể tạo ra một thị trường rộng lớn để các doanh nghiệp của nước này và giúp tiêu thụ các sản phẩm dư thừa của quốc gia này như xi măng, thép và một số kim loại khác. Đây là những mặt hàng Trung Quốc cũng muốn đẩy mạnh tiêu thụ ở thị trường Mỹ, song đã vấp phải những chính sách bảo hộ thương mại từ Chính quyền Tổng thống Trump.

Chưa có cơ sở khẳng định

Việc một số quốc gia huỷ bỏ hàng loạt thoả thuận hợp tác với Trung Quốc như đã nêu làm dấy lên quan ngại về nguy cơ thất bại của Trung Quốc trong việc thực hiện dự án “con đường tơ lụa”.

Tuy nhiên, ông Zhao Gancheng, một chuyên gia về Nam Á thuộc Học viện Nghiên cứu quốc tế Thượng Hải cho rằng, hành lang kinh tế Trung Quốc- Pakistan (CPEC) với quy mô 46 tỷ USD đã có một số dự án lớn chuyển động.

“Việc hỏng một vài dự án chưa phải là vấn đề quan trọng đối với “con đường tơ lụa” mới nhằm xây dựng các mắt xích hạ tầng và thương mại kết nối các quốc gia từ châu Á, qua châu Âu, sang châu Phi”, ông Zhao cho biết thêm.

Trên thực tế, chúng ta không thể phủ nhận vai trò của sáng kiến “Một vành đai, Một con đường”. Sáng kiến này được các học giả quốc tế đánh giá là một trong 3 động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế của khu vực châu Á- Thái Bình Dương khi Mỹ rút khỏi TPP. Về phía mình, Trung Quốc cũng cần sáng kiến này vì nó giúp quốc gia này giải quyết một số bài toán kinh tế hiện nay của mình. Châu Á cần cũng “con đường tơ lụa” vì tình trạng thiếu vốn trầm trọng cho đầu tư cơ sở hạ tầng.