Có nhiều lý do để nhiều người lựa chọn ăn chay, có người vì muốn giảm cân, có người muốn tránh các kích thích tố được sử dụng trong thực phẩm động vật để đem lại cơ thể khỏe mạnh hơn... Thực tế, việc ăn chay có rất nhiều lợi ích tuyệt vời nhưng quá lạm dụng ăn chay liệu có thực sự tốt cho cơ thể?

Các kiểu ăn chay

1. Vegetarian (Ăn chay thông thường)

Đây là kiểu ăn chay mà bạn không ăn thịt, gia cầm hoặc cá. Vegetarian vẫn có thể tiêu thụ các sản phẩm từ trứng và sữa tùy theo nhu cầu và khẩu vị.

2. Vegan (Thuần chay)

Nếu bạn muốn đi theo chế độ thuần chay, điều này có nghĩa là bạn sẽ không ăn thịt, gia cầm hoặc cá, cũng không tiêu thụ các sản phẩm từ sữa, trứng hoặc các sản phẩm động vật khác như gelatin hoặc mật ong.

3. Partial vegetarian (Ăn chay một phần)

Người ăn chay một phần không ăn thịt nhưng có ăn một số thức ăn từ động vật, ví dụ như gia cầm hoặc cá. 

4. Flexitarian (Ăn chay linh hoạt)

Những người theo chế độ ăn chay linh hoạt chủ yếu ăn thực phẩm có nguồn gốc thực vật nhưng đôi khi có thể bao gồm thịt, sữa, trứng, thịt gia cầm và cá với một lượng nhỏ.

Ăn chay có tác dụng gì?

1. Tốt cho sức khỏe tim mạch

Theo nghiên cứu khoa học đã chứng minh, những người ăn chay có thể giảm tới 1/3 nguy cơ mắc các bệnh liên quan tới tim mạch. Tất nhiên, điều này còn phụ thuộc vào việc lựa chọn và tiêu thụ các loại thực phẩm.

Nếu muốn việc ăn chay phát huy lợi ích về tim mạch, bạn có thể tham khảo các thực phẩm sau: Ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ, cây họ đậu, quả hạch, rau củ quả, thực phẩm có lượng đường thấp... Những loại thực phẩm này giúp tiêu thụ chất xơ hòa tan, giữ lượng đường trong máu ổn định, nhờ đó làm giảm lượng cholesterol và nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

2. Giảm nguy cơ ung thư

Ăn chay cũng có thể giảm nguy cơ ung thư nói chung. Chế độ ăn thuần chay có thể giảm một số nguy cơ ung thư xảy ra ở phụ nữ như ung thư vú, ung thư cổ tử cung... Chế độ ăn chay thông thường có thể chống lại các bệnh ung thư đường tiêu hóa. 

3. Ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2

Thực hiện theo chế độ ăn chay lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa và điều trị bệnh tiểu đường loại 2 cùng các biến chứng liên quan. Việc chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp giúp giữ lượng đường trong máu ổn định, chẳng hạn như ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và các loại hạt, tốt cho những bệnh nhân tiểu đường.

4. Giảm huyết áp

Những người không ăn thịt dễ bị hạ huyết áp. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra những người ăn chay, đặc biệt là những người ăn thuần chay, có huyết áp thấp hơn những người thường xuyên ăn thịt. 

Thực phẩm thực vật có xu hướng ít chất béo, natri và cholesterol hơn, có thể có tác động tích cực đến huyết áp của bạn. Trái cây và rau quả cũng có hàm lượng kali tốt, giúp giảm huyết áp.

5. Giảm các triệu chứng hen suyễn

Một nghiên cứu tại Thụy Điển cho thấy rằng chế độ ăn chay, đặc biệt là thuần chay, có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh hen suyễn. Những bệnh nhân hen suyễn tham gia nghiên cứu đã ăn chay trong vòng 1 năm, cho thấy nhiều cải thiện, bao gồm cả việc ít phụ thuộc vào thuốc hơn.

Các nhà khoa học cho rằng một số loại thực phẩm động vật nhất định có thể tạo ra phản ứng dị ứng hoặc viêm, vì vậy loại bỏ những thực phẩm này khỏi chế độ ăn có thể làm giảm những phản ứng này.

6. Tăng cường sức khỏe xương khớp

Ở những khu vực mà người dân chủ yếu ăn chay, tỷ lệ loãng xương có xu hướng thấp hơn. Nguyên nhân là do các sản phẩm từ động vật có thể đẩy canxi ra khỏi cơ thể, gây nứt xương và loãng xương.

7. Làn da khỏe mạnh

Làn da bạn sẽ khỏe mạnh khi được bổ sung đầy đủ lượng vitamin, khoáng chất và nước. Các loại trái cây và rau quả có chứa rất nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa nên giúp làn da của bạn khỏe mạnh và ngăn ngừa nhiều bệnh tật.

8. Tăng tuổi thọ

Bạn ăn nhiều trái cây và rau củ thông qua chế độ ăn chay sẽ giúp loại bỏ độc tố và hóa chất tích tụ trong cơ thể. Từ đó, chế độ ăn chay sẽ giúp bạn sống khỏe mạnh và kéo dài tuổi thọ.

Tác hại của việc ăn chay

Những rủi ro liên quan đến việc ăn chay bao gồm sự thiếu hụt một số vitamin và khoáng chất, như vitamin B-12 và axit béo omega-3, cùng với calo để tạo ra năng lượng, do đó nhiều nhu cầu sức khỏe có thể không được đáp ứng. 

Bên cạnh nhiều lợi ích thì việc ăn chay cũng có thể có nhiều mặt trái. Nếu ăn chay không đúng cách, bạn không những không nhận được lợi ích mà ngược lại có thể gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe.

1. Ăn chay không đúng cách gây thiếu máu

Thực phẩm có nguồn gốc từ động vật thường chứa nhiều vi chất dinh dưỡng như chất sắt tái tạo máu, kẽm, vitamin B12 và một số loại vitamin khác... Thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật cũng có thể chứa những hợp chất này nhưng thường rất ít. Do đó, nếu bạn ăn chay trong thời gian dài, không tiêu thụ thực phẩm từ động vật, bạn có thể gặp phải tình trạng thiếu máu, cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, phản ứng chậm... Nếu duy trì lâu dài, tình trạng này có thể gây ra những bệnh lý nguy hiểm.

2. Ăn chay không đúng cách gây lão hóa, mất trí nhớ

Trong thực phẩm chay thường chứa rất ít các loại protein quan trọng như collagen, axit amin, elastin, myosin, điều này sẽ làm cho da mặt bạn sạm đen, thiếu sức sống, thiếu sự đàn hồi và cơ bắp không còn săn chắc, từ đó đẩy nhanh quá trình lão hóa của cơ thể.

Bên cạnh đó, protein còn là nhân tố quan trọng, cần thiết cho sự phát triển của não bộ. Do đó, việc ăn chay gây thiếu hụt protein có thể ảnh hưởng tới nhu cầu duy trì của não bộ, gây mất trí nhớ.

3. Ăn chay không đúng cách gây ra các bệnh tim mạch

Nếu ăn chay không đúng cách, cơ thể bạn sẽ thiếu trầm trọng vitamin B6, B12, gây thiếu máu hay hủy myelin sợi thần kinh, gây ứ đọng hymocysteine. Axit hymocysteine là một trong những loại axit có khả năng phá vỡ các mạch máu, làm xơ vữa động mạch, bệnh tim và có thể gây ra đột quỵ bất cứ lúc nào.

4. Ăn chay không đúng cách gây béo phì

Nhiều người cho rằng việc ăn chay thường xuyên sẽ giúp cơ thể có được thân hình săn chắc, giảm mỡ, từ đó đem lại vóc dáng cân đối. Tuy nhiên, việc ăn chay không đúng cách, tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa tinh bột, đường và dầu mỡ sẽ gây phản ứng ngược, không những không giảm cân mà còn tăng cân nhanh chóng.

5. Ăn chay quá sớm ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản

Thức ăn chay rất nghèo nàn về cholesterol, do đó mặc dù cholesterol gây ra các bệnh về tim mạch song chúng lại vô cùng quan trọng đối với trẻ nhỏ. Nếu ăn chay quá sớm, cơ thể sẽ thiếu các hormone này, ảnh hưởng đến quá trình dậy thì của trẻ, gây ra chậm phát triển và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản, làm giảm ham muốn tình dục sau này. Do đó, không nên cho trẻ ăn chay quá sớm để đảm bảo chúng được phát triển bình thường về cả thể chất lẫn tinh thần.