'Ndrangheta được thành lập tại vùng Calabria nghèo khó ở miền nam Italy vào những năm 1860. Những thành viên thế hệ đầu của băng đảng được cho là lấy tên gọi này từ tiếng Hy Lạp cổ, gồm "andros" và "agathos", nghĩa là những người đàn ông dũng cảm.

Ban đầu, nhóm tội phạm này thực hiện các hoạt động như cướp bóc, buôn lậu, bắt cóc đòi tiền chuộc. Kể từ những năm 1970, nhóm phát triển mạnh nhờ đầu tư tiền vào các dự án công và hoạt động buôn ma túy, chủ yếu là cocaine.

Các thành viên 'Ndrangheta nói chuyện cùng luật sư tại Bỉ, tháng 6/2016. Ảnh: AFP

Theo FBI, 'Ndrangheta khi đó phải chấp nhận buôn bán cocaine vốn có lợi nhuận thấp hơn, do băng Cosa Nostra dối thủ đang kiểm soát thị trường heroine. Nhóm đồng thời tiếp tục đẩy mạnh các vụ bắt cóc đòi tiền chuộc. Từ 1970 đến giữa những năm 1990, 'Ndrangheta đã thực hiện khoảng 200 vụ bắt cóc trên toàn quốc, trong đó có nhiều người nổi tiếng.

Nguồn lợi nhuận khổng lồ từ các hoạt động phạm tội được 'Ndrangheta tái đầu tư vào các công ty hợp pháp, củng cố thêm quyền lực và ảnh hưởng của băng đảng. Kể từ những năm 1980, cán cân bắt đầu nghiêng về 'Ndrangheta, khi nhu cầu cocaine tăng và Cosa Nostra bị chính phủ Italy truy quét.

'Ndrangheta bắt đầu tự do mở rộng mạng lưới buôn bán ma túy, thiết lập quan hệ với các nhà cung cấp ở Nam Mỹ, kiểm soát một số tuyến đường vận chuyển ma túy sinh lợi nhất thế giới. Quốc hội Italy ước tính 'Ndrangheta có thể thống trị hơn 80% hoạt động buôn bán cocaine tại châu Âu.

Băng đảng này dần dần mở rộng mạng lưới tới hơn 40 quốc gia trên toàn cầu, trở thành một trong những tổ chức tội phạm có quy mô lớn nhất và quyền lực nhất thế giới. 'Ndrangheta hoạt động ở Mỹ, Canada, Australia, Nam Mỹ và hầu hết các nước Tây Âu, bằng cách mở các "chi nhánh địa phương" có liên hệ chặt chẽ với đầu não tại Calabria.

Tổng cục Điều tra chống Mafia (DIA) của Italy gọi 'Ndrangheta là "thế lực thống trị tuyệt đối trong thế giới tội phạm". Theo Dự án Báo cáo Tội phạm và Tham nhũng có tổ chức (OCCRP), tổ chức này thu về 60 tỷ USD mỗi năm, tương đương GDP Croatia.

Các hoạt động bắt cóc, giết người của 'Ndrangheta tàn bạo đến mức từng khiến người dân Italy khiếp sợ. Cảnh sát Italy cho biết nhóm này từng sát hại nạn nhân và vứt xác vào chuồng lợn để phi tang.

Nicola Gratteri, công tố viên chống mafia nổi tiếng, gọi 'Ndrangheta là "mạng lưới mafia đáng sợ" kiểm soát nhiều khu vực quanh khu nghỉ dưỡng Tropea. Dù vậy, giới chức gần như không nhận được bất cứ đơn tố cáo nào từ người dân, cho thấy mức độ uy hiếp nạn nhân của 'Ndrangheta.

Nếu Cosa Nostra được tổ chức theo hình kim tự tháp từ trên xuống dưới, 'Ndrangheta có cấu trúc quốc tế rộng hơn, nhưng về bản chất vẫn là "băng nhóm gia đình", nơi các thành viên có mối quan hệ bền chặt và rất ít thành viên phản bội.

Vòi bạch tuộc của 'Ndrangheta và các tổ chức mafia khác ở Italy trên toàn cầu. Đồ họa: Europol

Nhóm nòng cốt của tổ chức là la Mamma (Mẹ cả) gồm 7 thành viên cốt cán ở thị trấn San Luca, tỉnh Reggio Calabria chịu trách nhiệm đưa ra mệnh lệnh cho phần còn lại của băng đảng. 'Ndrangheta chia các đơn vị hành chính phía tây, phía đông và trung tâm của tỉnh thành nhiều khu vực để quản lý.

Công tố viên Gratteri cho hay để thành lập một chi nhánh cần được la Mamma chấp thuận. Những lãnh đạo chi nhánh sẽ phải nộp phí hàng chục nghìn euro mỗi năm cho đầu não ở Calabria, để đổi lấy quyền tự chủ hoàn toàn ở nước ngoài.

Theo Europol, các chi nhánh ở nước ngoài của 'Ndrangheta có thể sao chép hệ thống phân cấp ở Italy, giống như các nhà hàng nhượng quyền.

"Mở một chi nhánh 'Ndrangheta ở nước ngoài giống như mở một nhà hàng McDonald's", Antonio Nicaso, chuyên gia về tội phạm Calabria, giải thích.

Theo đơn vị nghiên cứu tội phạm có tổ chức InSight Crime, phần lớn các nhánh trong mạng lưới 'Ndrangheta hoạt động độc lập. Hình thức quản lý phi tập trung này khiến toàn bộ hệ thống của tổ chức có khả năng phục hồi tốt mỗi khi mất thành viên cấp cao.

Trong khi đó, các nhánh đều được hưởng lợi nhờ ảnh hưởng của 'Ndrangheta trong thế giới tội phạm. "Buôn bán ma túy đòi hỏi rất nhiều niềm tin giữa các bên. Càng đáng tin cậy thì càng mua được nhiều, và 'Ndrangheta luôn thanh toán đúng hạn", chuyên gia về mafia Sergio Nazzaro nói.

Cách quản lý này giúp các nhánh mới xâm nhập thị trường cocaine dễ dàng hơn, trong khi các nhánh cũ hỗ trợ tiếp cận và bảo lãnh cho các chuyến vận chuyển ma túy.

"Cơ cấu phi tập trung này giống như hoạt động của các phần tử khủng bố, khiến công tác điều tra, truy quét gặp rất nhiều khó khăn", Stepehen Kavanagh, giám đốc Interpol, cho biết.

Cảnh sát áp giải trùm ma túy Rocco Morabito tại sân bay ở Brasilia, thủ đô Brazil, ngày 25/5/2021. Ảnh: Reuters

Một bức điện bị rò rỉ năm 2008 từ cơ quan ngoại giao Mỹ ở Naples, Italy đã nêu nhận định về mức độ xâm nhập vào đời sống và chính trị của 'Ndrangheta. "Nếu Calabria không phải một vùng của Italy, nó sẽ là một nhà nước tội phạm", bức điện có đoạn.

Giới chức loạt nước châu Âu và Italy gần đây mở cuộc trấn áp quy mô lớn nhắm vào 'Ndrangheta. Tòa án vùng Calabria ngày 20/11 xử 338 bị cáo, tuyên tổng cộng 2.100 năm tù với hơn 200 thành viên băng đảng, trong phiên tòa lớn nhất suốt ba thập kỷ.

Tuy nhiên, giới quan sát vẫn hoài nghi về hiệu quả của nỗ lực trấn áp này, trước mạng lưới quốc tế tinh vi cùng hình thức quản lý phi tập trung của 'Ndrangheta. Họ lo ngại các công tố viên có thể chưa tung được đòn quyết định để triệt phá hoàn toàn hoạt động của tổ chức tội phạm này trong thời gian dài.