Nguyên nhân khiến Donald Trump muốn lật đổ chủ tịch đảng Cộng hòa

Cựu tổng thống Donald Trump bắt đầu tỏ ra tức giận với Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa (RNC) Ronna McDaniel từ mùa thu năm ngoái. Bà McDaniel đã từ chối yêu cầu của Trump về hủy các cuộc tranh luận sơ bộ của đảng, nói với cựu tổng thống rằng chúng quan trọng đối với quá trình lựa chọn ứng viên, cũng như giúp ích cho ông.

Trong khi đó, Trump cho rằng những sự kiện này chỉ lãng phí thời gian vô ích và từ chối tham gia mọi cuộc tranh luận sơ bộ của các ứng viên Cộng hòa, đồng thời chĩa mũi dùi vào McDaniel.

"Mọi người đang thực sự bất bình với cô. Họ oán giận cô", Trump cảnh báo Chủ tịch RNC, vị trí chủ chốt trong ban lãnh đạo cấp cao của đảng Cộng hòa, có vai trò điều phối các hoạt động hàng ngày và đưa ra những quyết định chiến lược của đảng.

McDaniel, 50 tuổi, từng hỗ trợ ông Trump trở thành ứng viên của đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016. Sau khi đắc cử vào tháng 11 năm đó, ông Trump đã chọn bà làm Chủ tịch RNC.

"Bà ấy đã bợ đỡ ông ấy suốt nhiều năm. Song với ông Trump, lòng trung thành giống như đường một chiều, không thể thay đổi", Bill Palatucci, ủy viên ủy ban Cộng hòa bang New Jersey, nói.

Ông Trump ngày 12/2 bày tỏ ủng hộ chính trị gia Michael Whatley làm chủ tịch RNC và con dâu Lara Trump làm đồng lãnh đạo cơ quan này.

Ông giải thích "Michael đã sát cánh cùng tôi ngay từ ngày đầu, làm tốt công việc tại bang quê nhà Bắc Carolina và cam kết đảm bảo tính toàn vẹn bầu cử, tức là ngăn gian lận xảy ra để kết quả bầu cử không bị đánh cắp".

Ông Donald Trump (phải) và bà Ronna McDaniel tại sự kiện của RNC ở Washington hồi tháng 2/2018. Ảnh: Reuters

McDaniel, người phụ nữ thứ hai trở thành lãnh đạo RNC, đã có một số thành tựu. Các cố vấn cho biết bà đã giúp gây quỹ hơn 1,5 tỷ USD cho ủy ban, thiết lập nền tảng gây quỹ WinRed cho đảng Cộng hòa và tạo ra một bộ phận thường trực hỗ trợ các vụ kiện tụng liên quan tới bầu cử.

Trump trước đây thường ca ngợi bà vì giúp ông chiến thắng ở Michigan trong cuộc bầu cử năm 2016. Bà cũng nhận được ủng hộ lớn từ 168 thành viên RNC.

Dù vậy, McDaniel cũng nhiều lần khiến ông Trump phẫn nộ. Đảng Cộng hòa đã vấp nhiều thất bại hoặc hoạt động kém hiệu quả trong các cuộc bầu cử quốc gia và cấp bang những năm gần đây. RNC đang phải đối phó với tình trạng hỗn loạn ở một số bang quan trọng cho cuộc bầu cử năm 2024 và đang có ngân sách ít hơn Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ (DNC).

Chủ tịch RNC đối mặt nhiều hoài nghi và thù địch từ nhóm cánh hữu cứng rắn của đảng Cộng hòa. Họ coi bà McDaniel, cháu gái thượng nghị sĩ Cộng hòa Mitt Romney và cố thống đốc Michigan George Romney, là người cần bị lật đổ. Mitt Romney cũng từng khuyên cháu gái cân nhắc về việc tiếp tục giữ chức Chủ tịch RNC sau khi ông Trump rời nhiệm sở, theo nguồn tin am hiểu vấn đề.

Những người thân cận với ông Trump cho rằng ý định sa thải McDaniel được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố như các cuộc tranh luận sơ bộ, nỗ lực gây quỹ kém hiệu quả, vấn đề truyền thông tiêu cực, thất bại của phe Cộng hòa trong bầu cử giữa kỳ và những phàn nàn từ các đồng minh chính trị, nhà tài trợ.

Tuy nhiên, điều khiến ông Trump bất bình nhất với McDaniel xoay quanh vấn đề tiền bạc và thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Trong cuộc đua đó, chiến dịch tranh cử của ông Trump và RNC thường xuyên xung đột. Đội ngũ của ông Trump cho rằng ủy ban không hỗ trợ đủ về mặt tài chính, trong khi RNC lập luận rằng họ đã làm nhiều nhất có thể và thất bại là do chiến dịch của Trump đã hoạt động không hiệu quả.

Xích mích giữa McDaniel và ông Trump ngày càng tăng sau cuộc họp của các nhà tài trợ đảng Cộng hòa ở Houston mùa thu năm ngoái. Họ bày tỏ với ông Trump nỗi bất bình về vai trò lãnh đạo của McDaniel và nói rằng họ không thể tiếp tục ủng hộ bà trong tương lai.

Gần đây hơn, RNC tiết lộ họ chỉ có khoảng 9 triệu USD trong tay, mức thấp nhất kể từ năm 2015, theo báo cáo của Ủy ban Bầu cử Liên bang. Trong khi đó, DNC đã quyên góp được khoảng 17,7 tỷ USD. Các quan chức đảng Cộng hòa nói rằng họ tin ngân sách sẽ sớm tăng lên và đảng Dân chủ hưởng lợi vì đang kiểm soát Nhà Trắng. Tuy nhiên, ông Trump và các cố vấn tỏ rõ thất vọng về vị thế của đảng.

Do đó, giới quan sát cho rằng vào thời điểm bà McDaniel tới Nam Carolina gặp Trump đầu tháng này, việc lật đổ bà về cơ bản là điều đã được định đoạt, vấn đề duy nhất chỉ là thời gian.

Ông Trump liên tục công kích McDaniel vì không mạnh mẽ ủng hộ những tuyên bố về gian lận bầu cử của ông hồi năm 2020. Ông cũng cho rằng bà không nỗ lực ngăn chặn các bang thay đổi luật bầu cử giữa đại dịch.

"Bà ấy không hiểu về tính toàn vẹn của bầu cử", Trump nói.

Trong những ngày sau cuộc bầu cử tổng thống tháng 11/2020, McDaniel và nhóm của bà đã cố giúp ông Trump tiến hành những vụ kiện tại một số bang chiến trường. Họ thậm chí còn giành chiến thắng trong vụ kiện nhỏ ở bang Pennsylvania. Tuy nhiên, sau khi luật sư Rudy Giuliani tổ chức cuộc họp báo bị chỉ trích tại trụ sở RNC và nhóm của ông đưa ra những tuyên bố sai sự thật về "gian lận bầu cử", McDaniel đã rút khỏi nỗ lực bảo vệ Trump.

Nhiều đảng viên Cộng hòa xem đây là lỗi của McDaniel, theo Stephen K. Bannon, chiến lược gia của cựu tổng thống.

"Chúng tôi thấy RNC không làm bất kỳ điều gì trước và sau đó. Đó là mấu chốt của vấn đề. Đây là cuộc nổi dậy của MAGA để tiếp quản đảng Cộng hòa", ông nói, đề cập tới phong trào "Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại" của ông Trump.

Chủ tịch đảng Cộng hòa bang Bắc Carolina Michael Whatley phát biểu tại Greensboro, bang Bắc Carolina hồi tháng 6/2023. Ảnh: AP

Trong chiến dịch tranh cử năm 2020, McDaniel thường xuyên xung đột với các lãnh đạo chiến dịch của ông Trump, chủ yếu liên quan đến vấn đề tiền bạc. Các cố vấn chiến dịch của ông Trump chỉ trích McDaniel, cho rằng bà không hỗ trợ chiến dịch tranh cử lúc gặp khó khăn tài chính dù RNC có rất nhiều tiền mặt.

Tới cuối chiến dịch, McDaniel và nhóm của ông Trump hầu như không nói chuyện với nhau. Bà nói với Trump rằng ông nên tìm một nhóm hỗ trợ tốt hơn.

Những chỉ trích với McDaniel càng gay gắt sau thất bại của đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2022. Kim Borchers, thành viên ủy ban đảng Cộng hòa bang Kansas, cho biết cô phải xử lý rất nhiều email và cuộc gọi chỉ trích McDaniel.

McDaniel đã cố gắng tìm cách xoa dịu các phe phái muốn lật đổ bà, trong đó có việc công khai nói rằng ông Trump sẽ là ứng viên đảng Cộng hòa trong cuộc phỏng vấn với Fox News vào đêm bầu cử sơ bộ ở New Hampshire tháng trước. McDaniel nói với những người khác rằng bà muốn gây quỹ cho ông Trump và tin chắc ông sẽ chiến thắng.

Tuy nhiên, những nỗ lực này không hiệu quả. Trump ngày 12/2 đã đề xuất ban lãnh đạo RNC mới. Dù McDaniel biết những ngày còn lại ở RNC đã dần hết, tuyên bố của ông Trump khiến bà khó chịu, theo những người nói chuyện với McDaniel.

"RNC phải là một đối tác tốt trong cuộc bầu cử tổng thống. Ủy ban phải làm công việc mà chúng ta mong đợi một cách hoàn hảo. Từng xu đều phải được sử dụng đúng cách", ông Trump cho hay.

McDaniel không bình luận gì về thông báo của ông Trump. Ngay sau đó, bà đã gọi điện để lên lịch trình cho cuộc họp vào tháng 3 để các thành viên ủy ban thông qua đề cử của ông Trump cho vị trí chủ tịch RNC.