Ukraine khó xoay chuyển cục diện

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken ngày 7/4 dự đoán cuộc phản công của Ukraine có thể bắt đầu trong vài tuần tới. Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov cũng tuyên bố quân đội nước này có thể mở đợt phản công trên nhiều hướng trong tháng 4 hoặc tháng 5, đồng thời bày tỏ kỳ vọng năm 2023 sẽ "mang tới thay đổi tích cực cho Ukraine".

Giới chuyên gia phương Tây nhận định mục tiêu của Ukraine trong chiến dịch phản công này là đẩy lùi lực lượng Nga khỏi những vùng lãnh thổ họ đang kiểm soát. Quân đội Nga nhiều tháng qua đã củng cố phòng tuyến ở miền đông và miền nam Ukraine, sẵn sàng chờ đợi đối phương sau các bãi mìn và chiến hào dài hàng km.

Michel Goya, chuyên gia lịch sử và cựu đại tá thủy quân lục chiến Pháp, cho rằng với số khí tài quân sự phương Tây chuyển giao gần đây, nhiệm vụ của quân đội Ukraine là phải giành chiến thắng lớn càng nhanh càng tốt, tái kiểm soát thật nhiều vùng lãnh thổ và gây thiệt hại nặng nhất có thể cho lực lượng Nga.

"Ukraine sẽ phải mở các đợt tiến công quy mô lớn chứ không thể áp dụng chiến lược bào mòn dần phòng tuyến đối phương như Nga đang tiến hành", ông nói.

Xe tăng Ukraine tiến về chiến tuyến ở Bakhmut, tỉnh Donetsk ngày 2/3. Ảnh: Reuters

Để phá vỡ phòng tuyến được củng cố vững chắc của Nga, Ukraine phải tập trung nguồn lực và quân số với quy mô ít nhất 10 lữ đoàn, thậm chí phải gấp đôi số này, bởi phòng tuyến của Nga hiện tại đã mạnh hơn trước đây.

James Nixey, người đứng đầu chương trình Nga và Á - Âu tại viện nghiên cứu Chatham House ở Anh, nhận định các loại vũ khí hạng nặng hiện đại mà phương Tây viện trợ gần đây có thể giúp quân đội Ukraine tạo ra sức mạnh lớn hơn trong chiến dịch phản công.

"Các đơn vị xe tăng chiến đấu chủ lực phương Tây, kết hợp với thiết giáp và xe chiến đấu bộ binh, có khả năng giúp Ukraine nhanh chóng thọc sâu vào phòng tuyến Nga", Nixey đánh giá. Các khẩu lựu pháo cỡ lớn cùng nguồn bổ sung một triệu viên đạn pháo, vũ khí chống tăng sẽ tăng đáng kể hỏa lực yểm trợ cho bộ binh Ukraine.

Chuyên gia Goya cũng cho rằng xe tăng, thiết giáp và pháo tự hành do phương Tây viện trợ cho phép Ukraine xây dựng các đơn vị chủ lực đồng bộ, có thể đóng vai trò tiên phong cho đợt phản công.

Mũi nhọn phản công của Ukraine có thể tập trung vào tỉnh Zaporizhzhia nhằm cắt đứt hành lang trên bộ nối giữa bán đảo Crimea và khu vực phía tây nước Nga. Nếu thành công, Ukraine sẽ chia khu vực Nga kiểm soát thành hai phần và cắt đứt tuyến tiếp tế cho các đơn vị ở xa hơn về phía tây bắc bán đảo Crimea.

Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP

Theo ông Goya, trong kịch bản tốt nhất, nếu đạt được đột phá ở Zaporizhzhia, lực lượng Ukraine có thể khiến phòng tuyến của Nga sụp đổ, sau đó mọi chuyện sẽ "trở nên dễ dàng hơn" và họ thậm chí có thể giành lại vùng Donbass lẫn bán đảo Crimea.

"Tuy nhiên, đây là kịch bản khó xảy ra", chuyên gia này nhận định. Với nguồn lực hiện nay, Ukraine khó giành một chiến thắng mang tính quyết định, có thể thay đổi cục diện chiến trường.

Nguồn cung vũ khí hiện tại của phương Tây chỉ cho phép Ukraine thành lập tối đa 3-4 lữ đoàn trang bị xe tăng hiện đại, không đủ để duy trì đà thọc sâu vào Zaporizhzhia hay các phòng tuyến nhiều lớp kiên cố của Nga.

"Đợt phản công của Ukraine tới thời điểm nào đó sẽ phải dừng lại. Họ không thể tiến công liên tục dọc theo chiến tuyến dài hàng trăm km. Họ sẽ cần lương thực, hậu cần và nhân lực dồi dào để thay những binh sĩ kiệt sức vì chiến đấu", ông nói.

Đây là vấn đề Ukraine từng gặp phải trong chiến dịch phản công hồi tháng 9/2022. Sau khi tái kiểm soát hàng trăm nghìn km vuông lãnh thổ tại tỉnh Kharkov, quân đội Ukraine không thể tiếp tục phát huy đà tiến, mà phải dừng lại để củng cố lực lượng ở tỉnh Lugansk. Tổng thống Nga Vladimir Putin khi đó ký sắc lệnh động viên một phần, giúp quân đội Nga bổ sung thêm hơn 300.000 quân dự bị sau hơn một tháng.

Theo ông Goya, Nga sẽ không ngồi yên nếu Ukraine tiến công tỉnh Zaporizhzhia hoặc Lugansk trong đợt phản công mới, đặc biệt khi đối phương áp sát khu vực nhạy cảm như bán đảo Crimea.

"Đợt phản công của Ukraine có thể khiến Nga phản ứng mạnh", chuyên gia này dự báo. "Nga hoàn toàn có khả năng huy động thêm 300.000-600.000, thậm chí một triệu quân".

Binh sĩ Ukraine bắn súng cối trên chiến tuyến gần thành phố Bakhmut ngày 16/3. Ảnh: Reuters

Chuyên gia Nixey cũng cho rằng không có gì đảm bảo Ukraine sẽ lặp lại "kỳ tích" như trong đợt phản công hồi tháng 9 năm ngoái. Ngoài vũ khí và quân số, Ukraine còn đối mặt với rất nhiều thách thức về tổ chức lực lượng.

"Việc hiệp đồng tác chiến các đơn vị trang bị nhiều loại vũ khí khác nhau của phương Tây đòi hỏi năng lực chỉ huy tốt và hiểu biết sâu rộng về ưu nhược điểm của các khí tài đó", Nixey nói. "Các chỉ huy và binh sĩ Ukraine đã đạt được trình độ này hay chưa vẫn là câu hỏi lớn".

Bởi vậy, chuyên gia Goya cho rằng chiến dịch phản công sắp tới nhiều khả năng chỉ giúp quân đội Ukraine đạt được một số thành công cục bộ, "song đó sẽ không phải là thắng lợi chiến lược giúp họ giành lại toàn bộ lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát".