Tổng thống Bolivia đã dàn dựng cuộc đảo chính?

"Tổng thống Luis Arce không tôn trọng sự thật, lừa dối người dân Bolivia và cả thế giới", cựu tổng thống Bolivia Evo Morales ngày 30/6 phát biểu trên truyền hình, đề cập đến cuộc đảo chính hụt diễn ra ở nước này giữa tuần trước.

Khoảng 200 quân nhân Bolivia, do cựu tư lệnh lục quân Juan Jose Zuniga dẫn đầu, hôm 26/6 tiến đến Phủ Tổng thống ở La Paz để kêu gọi thành lập nội các mới. Tổng thống Arce gọi đây là cuộc đảo chính và kêu gọi người dân xuống đường chống lại nhóm binh sĩ muốn lật đổ chính phủ. Cuộc đảo chính kết thúc chóng vánh, khi binh sĩ giải tán, còn tướng Zuniga bị cảnh sát bắt.

Cựu tư lệnh lục quân Bolivia Juan Jose Zuniga bị bắt ngày 26/6. Ảnh: AFP

Ông Morales khi đó là một trong những người lên tiếng mạnh mẽ nhất phản đối "đảo chính", kêu gọi giới chức bắt và xét xử tất cả những người tham gia vào kế hoạch này.

Tuy nhiên, khi bị bắt, tướng Zuniga nói với các phóng viên rằng Tổng thống Arce đã đề nghị ông dàn dựng cuộc đảo chính để tăng mức độ ủng hộ của dân chúng.

Zuniga ngày 29/6 tái khẳng định ông bị Tổng thống Arce phản bội và cảnh báo "sự thật cuối cùng sẽ lộ diện". Ông đang đối mặt cáo buộc hoạt động khủng bố với mức án 15-20 năm tù, và cáo buộc nổi loạn có vũ trang với mức án 5-15 năm tù. Zuniga sẽ bị tạm giam 6 tháng chờ xét xử, theo đề nghị từ Văn phòng Tổng công tố Bolivia.

Ông Morales (bên phải) và ông Arce trong cuộc gặp ở Buenos Aires, Argentina năm 2020. Ảnh: AP

Sau những tuyên bố của tướng Zuniga, cựu tổng thống Morales thay đổi quan điểm, cho rằng cuộc đảo chính là một âm mưu "được dàn dựng".

"Đối diện thực tế này, tôi cần phải gửi lời xin lỗi đến cộng đồng quốc tế về những gì mà sự kiện vừa qua đã tạo ra, đồng thời gửi lời cảm ơn các bạn đã thể hiện tinh thần đoàn kết với đất nước chúng tôi. Cần có cuộc điều tra toàn diện và độc lập để làm sáng tỏ chân tướng sự việc", ông viết trên mạng xã hội X.

Maria Nela Prada, Bộ trưởng Văn phòng tổng thống Bolivia, bác cáo buộc của Morales. Bà cho rằng cựu tổng thống Bolivia đang trở thành "con rối và công cụ của những thế lực âm mưu bòn rút đất nước".

Xe bọc thép và cảnh sát quân sự bên ngoài Phủ Tổng thống Bolivia ở La Paz ngày 26/6. Ảnh: AP

Văn phòng Tổng thống Argentina Javier Milei hôm 30/6 cũng phát thông cáo bày tỏ hoài nghi về cuộc đảo chính hụt.

"Tổng thống Milei lên án những tuyên bố sai sự thật về âm mưu đảo chính, được đưa ra bởi chính phủ Bolivia hôm 26/6. Hôm nay, sự kiện đã được chứng minh là dàn dựng", Văn phòng Tổng thống Argentina cho biết.

Ông Milei cho hay chính phủ Argentina đã "dựa vào thông tin tình báo" và hành động bình tĩnh ngay từ khi xuất hiện một số tuyên bố về đảo chính ở Bolivia. Ông nhận định "câu chuyện này ngay từ đầu đã khó tin", do không phù hợp với bối cảnh chính trị xã hội ở nước láng giềng.

Maria Nela Prada, Bộ trưởng Văn phòng Tổng thống Bolivia, tuần qua phản bác mọi tin đồn cuộc đảo chính là dàn dựng. Bà khẳng định tướng Zuniga đã thừa nhận đảo chính thất bại vì lực lượng tiếp viện không đến kịp.

Văn phòng Tổng công tố Bolivia đã tuyên bố sẽ làm rõ mọi cá nhân liên quan vụ đảo chính và cam kết áp dụng hình phạt cao nhất theo pháp luật.

Bolivia đã chứng kiến hơn 190 âm mưu đảo chính và cách mạng kể từ khi giành độc lập năm 1825. Xung đột thường xuyên nổ ra giữa giới tinh hoa chính trị ở đô thị và người dân vùng nông thôn tại nước này.

Vị trí thành phố La Paz, Bolivia. Đồ họa: BBC