Mặt trái trong chiến dịch tấn công lãnh thổ Nga của Ukraine

Khi Ukraine mở chiến dịch tấn công tỉnh Kursk ngày 6/8, quân đội Nga ở tiền tuyến Donetsk, cách đó vài trăm km, không giảm bớt áp lực tiến công. Dù phải đối phó chiến dịch ở tỉnh Kursk, Nga vẫn duy trì đà tấn công dữ dội ở Donetsk và khiến lực lượng Ukraine tại đây chật vật chống đỡ.

Một đội xung kích 5 người của Nga dùng xe máy lao về phía phòng tuyến Ukraine. Đây là chiến thuật "tổ xung kích" quen thuộc mà Nga đang áp dụng ở Donetsk để tận dụng lợi thế về số quân áp đảo đối phương, nhằm chọc thủng phòng tuyến Ukraine.

Để tiến hành chiến dịch ở tỉnh Kursk, Ukraine phải chuyển lượng đáng kể binh sĩ và vũ khí từ tiền tuyến vùng Donbass, khiến lực lượng bám trụ tại đây chịu nhiều sức ép hơn.

"Chúng tôi không có đủ nhân lực để hoàn thành công việc", chỉ huy Tiểu đoàn số 21 thuộc Lữ đoàn Cận vệ Tổng thống Độc lập đang tác chiến gần thành phố Krasnogorovka, tỉnh Donetsk, nói.

Vị trí thành phố Pokrovsk/Krasnoarmeysk. Đồ họa: RYV

Lực lượng Nga mùa hè này kiểm soát các khu vực tại vùng Donbass với tốc độ nhanh hơn đáng kể và đang tiến về thành phố hậu cần Pokrovsk. Bộ Quốc phòng Nga ngày 17/8 thông báo quân đội nước này kiểm soát làng Sergeevka, nằm cách Pokrovsk 15 km về phía đông.

Pokrovsk là đô thị chiến lược, nằm trên ngã ba của tuyến đường cung cấp nhu yếu phẩm cho quân đội Ukraine ở vùng Donbass. Nếu để mất Pokrovsk, Ukraine sẽ mất tuyến huyết mạch quan trọng phục vụ cho các đơn vị ở phía bắc thành phố, trong đó có thành trì Chasov Yar. Giới chức Pokrovsk ngày 16/8 yêu cầu người dân sơ tán khỏi đây.

Các quan chức Mỹ ngày 13/8 cho biết Nga bắt đầu điều động một số đơn vị từ tiền tuyến về tăng viện cho lực lượng ở tỉnh Kursk, song không nêu số lượng hoặc vị trí trước đó của họ.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 17/8 cho biết tình hình ở mặt trận miền đông gần các thành phố Pokrovsk và Toretsk đã "được kiểm soát", sau khi Nga nói rằng họ đạt được nhiều bước tiến về phía các đô thị này trong những tuần gần đây.

"Nga đã mở hàng chục cuộc tấn công vào các vị trí của chúng ta trong một ngày qua. Nhưng binh lính và các đơn vị Ukraine đang làm mọi cách để đẩy lùi đối phương", ông cho hay.

Tại thực địa, nhiều chỉ huy Ukraine ở vùng Donbass nhận định tình hình trở nên khắc nghiệt hơn trong suốt mùa hè, không có dấu hiệu nào cho thấy Nga đang buông lỏng mặt trận tại đây bất chấp tỉnh Kursk bị tấn công.

Dù Mỹ đã thông qua gói viện trợ hàng chục tỷ USD hồi tháng 4, các đơn vị Ukraine tại vùng Donbass vẫn thiếu đạn pháo. Tại một số khu vực, ưu thế hỏa lực pháo binh của Nga gấp 10 lần đối phương. Lực lượng Nga cũng vô hiệu hóa phương tiện bay không người lái (drone) của Ukraine bằng thiết bị tác chiến điện tử.

Các sĩ quan Ukraine cho biết yếu tố lớn nhất vẫn là thiếu nhân lực. Một thiếu tá Ukraine đồn trú tại Chasov Yar trong hai tháng qua nói "chúng tôi chỉ có 2-3 binh sĩ đảm nhận một vị trí vốn cần tới 5-6 người phụ trách".

Theo thiếu tá Ukraine, các đơn vị tại đây thiếu quân tới mức phải điều lính cấp dưỡng, thợ máy và nhân sự hậu cần khác tới chiến hào. "Chỉ là vấn đề thời gian trước khi đối phương tìm thấy điểm yếu", người này nhận định.

Chỉ huy Tiểu đoàn số 21 Ukraine với hô hiệu Kucher nói các đơn vị dưới quyền gần Krasnogorovka hồi đầu năm có quân số gần bằng đối phương. Tuy nhiên, Nga hiện có lượng quân gấp đôi Ukraine tại đây.

Lượng tân binh được điều tới Krasnogorovka chỉ thay thế được khoảng 20% số thương binh của Tiểu đoàn 21. Những người được điều ra mặt trận thường lớn tuổi hơn các tình nguyện viên nhập ngũ khi chiến sự mới bùng phát, sĩ quan Kucher nói.

Độ tuổi trung bình của lính bộ binh trong Tiểu đoàn 21 đã tăng lên hơn 40, giống nhiều đơn vị cùng cấp khác. Nhiều binh sĩ Ukraine đã kiệt sức vì phải bám trụ chiến hào trong thời gian dài mà không có người thay thế, theo Kucher.

Các cuộc đột kích bằng đội hình nhỏ đi xe máy của Nga trở nên phổ biến trên khắp mặt trận vùng Donbass vào mùa hè này. Giới chuyên gia phương Tây cho rằng những cuộc đột kích kiểu này hứng chịu tổn thất cao, song giúp Nga xác định vị trí của Ukraine.

Trong cuộc đột kích bằng xe máy ngày 6/8 gần Krasnogorovka, hai lính Nga bị Ukraine bắn hạ, một người quay xe bỏ chạy, hai người khác trốn vào rừng, tìm nơi ẩn náu và chờ tiếp viện.

Binh sĩ Ukraine sau đó phát hiện một quân nhân Nga ẩn náu gần tiền tuyến và hạ người này, nhưng không thể tìm thấy người còn lại. Điều này gây ra vấn đề khi chỉ cần một lính Nga sống sót, người này có thể báo cho đồng đội vị trí của Ukraine để pháo binh nã đạn vào đó.

"Chúng tôi nghe thấy đối phương nói trên bộ đàm rằng 'địch đang bắn từ chỗ này'", Fantom, chỉ huy khẩu đội súng cối thuộc Tiểu đoàn 21 Ukraine, cho biết. "Mục tiêu của họ là phát hiện vị trí của chúng tôi, sau đó dùng pháo, súng cối hoặc drone tấn công".

Binh sĩ Ukraine sau đó phát hiện quân nhân Nga cuối cùng ẩn nấp dưới xác một chiếc ôtô, nhưng không tìm cách bắn hạ. "Nếu có nhiều đạn, chúng tôi sẽ bắn vào chiếc ôtô đó", một binh sĩ Ukraine nói. "Nhưng chúng tôi không có nhiều đạn như mong muốn và không thể dùng súng cối chỉ để hạ một lính Nga".

Binh sĩ Ukraine chuẩn bị đạn pháo tại Donetsk ngày 23/6. Ảnh: Reuters

Nhiều lữ đoàn Ukraine tại vùng Donbass cũng phàn nàn về tình trạng thiếu đạn. "Chúng tôi được lệnh chỉ bắn mục tiêu cố định để tiết kiệm đạn", Sifonesco, chỉ huy đơn vị trinh sát pháo binh Ukraine gần Pokrovsk, nói. "Chúng tôi phải chờ xe tăng đối phương dừng lại trước khi khai hỏa".

Như các lữ đoàn Ukraine khác, đơn vị của Sifonesco phải dùng drone tự sát để bù đắp tình trạng thiếu đạn pháo. Tuy nhiên, drone ngày càng kém hiệu quả khi Nga tăng cường sử dụng thiết bị gây nhiễu. Hiện chỉ khoảng một nửa số drone lao trúng mục tiêu.

"Lực lượng Nga có nhiều thứ hơn chúng tôi", Sifonesco nói. "Họ có nhiều nhân lực hơn, nhiều súng đạn hơn. Những điều này rốt cục sẽ buộc chúng tôi phải rút lui".

Rob Lee, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại (FPRI) có trụ sở tại Mỹ, nhận định thiếu hụt nhân sự là hậu quả từ thương vong mà Ukraine gánh chịu trong cuộc phản công quy mô lớn thất bại năm ngoái. Tình hình có thể được cải thiện vào năm tới, khi các tân binh hoàn tất khóa huấn luyện và ra tiền tuyến.

"Về cơ bản, Ukraine không có đủ lực lượng dự bị", Rob Lee nói. "Họ không có đủ đơn vị để tăng viện cho mọi nơi".

Chiến dịch tỉnh Kursk buộc Ukraine phải cắt lực lượng ở tỉnh Donetsk, nhưng các binh sĩ Ukraine ở miền đông vẫn chưa tin rằng chiến dịch tấn công lãnh thổ Nga sẽ có hiệu quả. "Chúng tôi thật sự cần đến 1.000 binh sĩ tại đây", Kucher nói.