Loạt quốc gia châu Phi phản đối hiện diện quân sự của Mỹ

Tài liệu rò rỉ ngày 20/4 cho thấy tướng Idriss Amine Ahmed, tham mưu trưởng Không quân Chad, đã gửi thư cho chính phủ vào ngày 4/4 để phản đối hiện diện của lực lượng Mỹ tại quốc gia Trung Phi.

Trong thư, ông thông báo đã giao thiệp với tùy viên quốc phòng Mỹ, yêu cầu lực lượng Mỹ ngừng mọi hoạt động ở căn cứ không quân Adji Kossei. Ông lý giải lực lượng Mỹ đã không cung cấp đầy đủ tài liệu chứng minh hiện diện hợp pháp tại căn cứ gần thủ đô N'Djamena.

"Chúng tôi yêu cầu chính phủ thông báo với người Mỹ về quyết định này", tướng Ahmed viết, bổ sung rằng những thỏa thuận trước đây về hỗ trợ hậu cần và nhân sự giữa các bên sẽ không được xem là cơ sở cho quân đội Mỹ hiện diện trong căn cứ.

Quân nhân Mỹ huấn luyện tác chiến cho đặc nhiệm Chad vào năm 2017 tại Massaguet. Ảnh: USAFRICOM

4 quan chức Mỹ cũng nói với CNN rằng giới chức Chad tuần trước đã gửi thư tới tùy viên quốc phòng Mỹ, đe dọa sẽ hủy Thỏa thuận về Trạng thái Lực lượng (SOFA), vốn quy định quy tắc và điều kiện để binh sĩ Mỹ hiện diện tại nước này.

Trong thư, giới chức Chad yêu cầu toàn bộ binh sĩ Mỹ phải rời khỏi căn cứ gần thủ đô N'Djamena, dù không trực tiếp yêu cầu Washington chấm dứt hiện diện quân sự tại nước này.

Lầu Năm Góc chưa bình luận về thông tin. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Washington tiếp tục trao đổi với giới chức Chad về tương lai quan hệ đối tác an ninh song phương.

"Chad đang tập trung chuẩn bị bầu cử tổng thống vào ngày 6/5. Chúng tôi kỳ vọng tham vấn nội dung hợp tác an ninh sau cuộc bầu cử này", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.

Quân đội Mỹ triển khai chưa đầy 100 nhân sự tại Chad, theo cơ chế luân chuyển định kỳ thay vì đồn trú lâu dài, chủ yếu làm nhiệm vụ lập kế hoạch tác chiến trong khu vực, theo một quan chức Mỹ giấu tên.

Vị trí Chad và các nước láng giềng. Đồ họa: AFP

Chad có ý nghĩa chiến lược với phương Tây khi vẫn duy trì quan hệ hợp tác quốc phòng, trong bối cảnh loạt quốc gia Trung Phi chấm dứt các thỏa thuận quân sự với Mỹ và đồng minh. Khoảng 1.000 quân nhân cùng tiêm kích Pháp vẫn được phép đồn trú tại Chad cho các chiến dịch chống phiến quân.

Chính quyền quân sự tại ba nước láng giềng của Chad gồm Burkina Faso, Mali và Niger đã cắt hợp tác quân sự truyền thống với Pháp và phương Tây để xoay trục quan hệ sang Nga. Sau cuộc đảo chính năm 2023, quân đội Niger cũng yêu cầu lực lượng Pháp và Mỹ chấm dứt đồn trú.

Các nguồn thạo tin cho biết Bộ Ngoại giao Mỹ và chính quyền quân sự Niger đã đạt được thỏa thuận rút hơn 1.000 quân nhân Mỹ khỏi hai căn cứ, trong đó có cơ sở chỉ huy máy bay không người lái (UAV) tại Agadez trị giá hơn 100 triệu USD.