Liệu Nga có thể giữ được thành phố Bakhmut?

Nga tuyên bố đã kiểm soát thành công thành phố Bakhmut, miền đông Ukraine, nơi hàng chục nghìn binh sĩ ở cả hai phía đã thiệt mạng trong chiến dịch tấn công dài nhất và đẫm máu nhất từ khi xung đột nổ ra. Dù vậy, câu hỏi đặt ra hiện tại là liệu Moskva có thể giữ được thành trì này khi Kiev bắt đầu chiến dịch phản công được mong chờ từ lâu của họ hay không.

Serhiy Cherevaty, phát ngôn viên Bộ Tư lệnh Quân khu miền Đông Ukraine, hôm 23/5 cho hay quân đội của Kiev vẫn giữ được một số vị trí nhỏ ở rìa phía tây nam Bakhmut và đang chiến đấu với lực lượng Nga tại vùng ngoại ô.

Các binh sĩ Ukraine khai hỏa vào một vị trí của lực lượng Nga ở Bakhmut hồi tháng một. Ảnh: Reuters

Các nhà phân tích quân sự nhận định thách thức tiếp theo với lực lượng Nga là bảo vệ Bakhmut, thành phố mà họ đã hao tốn rất nhiều nguồn lực để chiếm được, trong bối cảnh lực lượng chiến đấu của họ đã bị tổn thất lớn sau nhiều tháng giao tranh.

"Câu chuyện về Bakhmut vẫn chưa kết thúc. Nhiều đơn vị Ukraine vẫn bám trụ ở ngoại ô thành phố và thế đứng chân của Nga ở Bakhmut hiện không hoàn toàn chắc chắn", Dara Massicot, nhà nghiên cứu cấp cao tại tổ chức tư vấn quốc phòng RAND Corp, Mỹ, nhận xét.

Nga không biết chính xác cuộc phản công sẽ mở màn từ đâu và dựa trên vị trí phần lớn lực lượng của họ hiện tại, Moskva có vẻ đặc biệt lo ngại về Zaporizhzhia và nguy cơ hành lang trên đất liền tới bán đảo Crimea này bị cắt đứt, Massicot cho biết thêm.

"Vì vậy, họ cần cân nhắc kỹ lưỡng việc di chuyển các khí tài chiến lược để bổ sung cho những vị trí xung quanh Bakhmut, trong khi vẫn phải đảm bảo khả năng phòng thủ ở các khu vực khác trên mặt trận nếu chiến dịch phản công của Ukraine bắt đầu", bà nói.

Một rủi ro tiềm ẩn khác đối với Nga là kịch bản tập đoàn quân sự tư nhân Wagner, lực lượng mũi nhọn trong chiến dịch tấn công Bakhmut suốt nhiều tháng qua, rút khỏi thành phố.

Lãnh đạo Wagner Yevgeniy Prigozhin hồi cuối tuần qua tuyên bố lực lượng của ông sẽ bắt đầu rút lui vào ngày 25/5. "Kể từ ngày 1/6, sẽ không còn tay súng Wagner nào ra mặt trận cho đến khi chúng tôi được tổ chức lại, tái trang bị và huấn luyện bổ sung", ông nói.

Wagner đã đóng vai trò là lực lượng chủ lực tại Bakhmut kể từ khi giao tranh tăng nhiệt vào mùa thu năm ngoái. Theo ước tính gần đây nhất của Bộ Quốc phòng Mỹ, khoảng 10.000 tay súng Wagner đã thiệt mạng từ cuối năm ngoái, cùng hàng nghìn người bị thương, trong hơn 5 tháng chiến đấu ở Bakhmut.

Dù vậy, giới chuyên gia quân sự phương Tây tỏ ra hoài nghi trước tuyên bố rút quân của Prigozhin. Ông đã hai lần đưa ra thông báo tương tự nhưng đều không thực hiện. Trước đó, lãnh đạo Wagner đe dọa sẽ từ bỏ thành phố nếu quân đội Nga không cung cấp thêm đạn dược.

"Tình hình giờ đây không còn như trước, khi Prigozhin đã hoàn thành mục tiêu chính của mình là chiếm Bakhmut. Không ai có thể trách móc ông ấy vì để lại công việc dang dở, vậy nên vẫn có khả năng Wagner sẽ rời đi", Ian Matveev, nhà phân tích quân sự Nga, đánh giá. "Nhưng thời điểm rút quân chưa chắc chắn, bởi quân đội Nga khó tìm được lực lượng thay thế trong thời gian ngắn như vậy và Wagner sẽ không để trống các vị trí này".

Yevgeny Prigozhin, ông chủ Wagner, tuyên bố kiểm soát hoàn toàn Bakhmut trong video ngày 20/5. Ảnh chụp màn hình

Theo Massicot, nếu Wagner rút quân, các đơn vị Nga gần Bakhmut nhất cũng khó lấp đầy lỗ hổng mà họ để lại. Nga đang triển khai một số đơn vị lính dù tinh nhuệ ở ngoại ô Bakhmut, số còn lại là những đơn vị dự bị động viên mới được huy động cuối năm ngoái, vốn có ít kinh nghiệm tác chiến.

Một phương án khả dĩ Moskva có thể cân nhắc là điều thêm các lữ đoàn dù thiện chiến tới bảo vệ Bakhmut. Nhưng điều này sẽ khiến Nga mất đi những binh sĩ giàu kinh nghiệm ở các chiến trường khác, nơi cũng rất cần củng cố phòng tuyến.

Ngay cả khi Wagner ở lại Bakhmut, việc phối hợp tác chiến giữa lực lượng này với các đơn vị chính quy Nga để bảo vệ thành phố cũng có thể gặp nhiều khó khăn. Ông trùm Wagner những tuần qua đã công khai chỉ trích Bộ Quốc phòng Nga, cho rằng các đơn vị chính quy đã nhiều lần tháo chạy, khiến Wagner bị hở sườn ở Bakhmut.

Tuyên bố về việc kiểm soát Bakhmut cũng do Prigozhin đưa ra vài giờ trước khi Bộ Quốc phòng Nga ra thông báo tương tự. Thông điệp của trùm Wagner cũng chứa những lời lẽ mỉa mai nhắm vào quân đội Nga.

"Chiến dịch mang tên máy xay thịt Bakhmut bắt đầu vào tháng 10/2022 nhằm giúp quân đội Nga có thể phục hồi sau khi bị tàn phá nặng nề", Prigozhin nói trong video đăng hôm 20/5 thông báo chiến thắng. "Xin cảm ơn Tổng thống Vladimir Putin, người đã cho chúng tôi cơ hội này và vinh dự cao cả được bảo vệ tổ quốc".

Vị trí thành phố Bakhmut. Đồ họa: RYV

Tổng thống Putin, người rất hạn chế bình luận về diễn biến giao tranh trong những tháng gần đây, sau đó ra thông điệp chúc mừng cả Bộ Quốc phòng Nga lẫn Wagner về chiến thắng ở Bakhmut.

"Tổng thống chúc mừng các phân đội tấn công Wagner, cũng như tất cả quân nhân thuộc Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga, những người đã cung cấp cho họ hỗ trợ cần thiết và bảo vệ hai bên sườn, khi hoàn thành chiến dịch giải phóng Artemovsk", thông điệp từ ông chủ Điện Kremlin có đoạn, đề cập đến Bakhmut bằng tên gọi thời Liên Xô.

Nhưng giới phân tích nhận định việc Tổng thống Putin thừa nhận những đóng góp của Wagner trong chiến dịch tấn công Bakhmut sẽ chỉ đổ thêm dầu vào ngọn lửa cạnh tranh giữa họ với quân đội Nga.

"Tôi nghĩ tuyên bố của Tổng thống Putin có nghĩa là ông công nhận cả hai bên đều đóng vai trò quan trọng ở Bakhmut", Massicot cho hay. "Tuy nhiên, căng thẳng giữa Prigozhin với Bộ Quốc phòng Nga vẫn còn rất nóng... Cả hai bên có lẽ đều bực bội khi phải chia sẻ thành công với bên kia".