Elon Musk được gì khi ông Trump đắc cử?

Không lãnh đạo doanh nghiệp nào ủng hộ nỗ lực tranh cử của Donald Trump hơn Elon Musk. Theo hồ sơ của Ủy ban Bầu cử Liên bang Mỹ, Musk đã quyên góp gần 119 triệu USD cho siêu ủy ban hành động chính trị (siêu PAC) do ông thành lập để hỗ trợ Trump và thường xuyên xuất hiện cùng ứng viên đảng Cộng hòa tại các cuộc vận động tranh cử.

Musk đã ngồi cạnh Trump trò chuyện khi chờ đợi kết quả đêm bầu cử. Và khi Trump thắng, Musk đăng hàng loạt dòng tweet trên mạng xã hội X để ăn mừng. "Người dân Mỹ đã trao cho Donald Trump một nhiệm vụ rõ ràng sau những thay đổi vào tối nay", ông viết.

Ông Trump (trái) trao đổi với Elon Musk (phải) trong sự kiện theo dõi kết quả bầu cử ở Mar-a-Lago, bang Florida tối 5/11. Ảnh: X/Theglobal

Điều này rất khác với Musk năm 2022, khi ông cho rằng Trump đã quá già để làm tổng thống và khuyên cựu tổng thống nên "về vườn an dưỡng". Trump đáp lại rằng Musk từng "cầu xin" ông phê chuẩn các khoản trợ cấp khi ông còn ở Nhà Trắng. Mọi thứ chỉ thay đổi trong chặng cuối cuộc bầu cử tổng thống năm nay.

"Musk đã đặt cược lớn. Ông ấy dấn thân rất sâu vào cuộc bầu cử", Daniel Ives, nhà phân tích công nghệ tại công ty quản lý tài sản, môi giới Wedbush Securities, trụ sở tại Los Angeles, nhận xét. Đổi lại, tỷ phú công nghệ sẽ được hưởng nhiều lợi ích cả về chính trị và kinh tế khi Trump chiến thắng.

Steve Nelson, nhà khoa học chính trị tại Đại học Tây Bắc Mỹ, cho rằng với những người siêu giàu, khi tài sản không còn là mối bận tâm lớn, họ sẽ có xu hướng quan tâm đến chính trị. Musk tham gia vào chính trị bằng cách đổ tiền cho ứng viên mình ủng hộ, thay vì trực tiếp chạy đua tranh cử.

Là người sinh ra ở Nam Phi, Musk không thể tranh cử tổng thống Mỹ, nhưng theo lý thuyết vẫn được quyền chạy đua vào các vị trí khác trong chính quyền. Nhưng tỷ phú giàu nhất thế giới dường như không quan tâm đến các vị trí đó, mà chỉ muốn tạo ảnh hưởng chính sách thông qua mối quan hệ với Trump, người sẽ giữ chức vụ cao nhất tại Nhà Trắng.

"Với người như Musk, ông ấy có lẽ có mối quan tâm cá nhân mạnh mẽ với việc theo đuổi những chính sách nhất định bằng tác động gián tiếp", Nelson nói.

Trump từng gợi ý Musk có thể được bổ nhiệm làm bộ trưởng Bộ Hiệu suất Chính phủ (DOGE), nhưng để giữ vị trí này, Musk sẽ phải từ bỏ vị trí tại các tập đoàn ông đang điều hành như Tesla hay SpaceX. Do đó, Musk nhiều khả năng sẽ tham gia một ủy ban giám sát hiệu suất chính phủ, hơn là trở thành bộ trưởng.

"Musk tìm kiếm một vị thế chính trị để có thể thúc đẩy tốt hơn các mục tiêu của mình, thay vì phải phụ thuộc vào người khác", Nelson nói. "Tín điều của Musk nằm ở hiệu suất làm việc và một chương trình nghị sự rõ ràng với các công nghệ tiên phong".

Sự ủng hộ về chính trị và kinh tế của Musk với Trump mang lại hiệu quả gần như tức thì. Sáng 6/11, chiến thắng của Trump đã giúp cổ phiếu hãng xe điện Tesla, công ty đại chúng lớn do Musk làm chủ, tăng 13% khi thị trường mở cửa, giúp tỷ phú này có thêm hơn 15 tỷ USD. Điều này đồng nghĩa khoản tiền 119 triệu USD mà Musk quyên góp cho siêu PAC đã mang về mức lợi nhuận 12.761%.

Đây là mức tăng cao nhất trong hai năm qua đối với cổ phiếu Tesla, vốn đã gặp khó khăn gần đây và chỉ tăng 1% trong năm tính đến thời điểm thị trường đóng cửa ngày 5/11.

Elon Musk (phải) phát biểu trên sân khấu khi tham gia cùng Donald Trump trong cuộc vận động tranh cử tại thành phố Butler, bang Pennsylvania, ngày 5/10. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, Tesla vẫn đối mặt một số rủi ro, ngay cả khi Trump chiến thắng. Trump từng công khai phản đối xe điện, nói rằng chúng quá đắt, phạm vi di chuyển hạn chế và sẽ hủy hoại việc làm cũng như ngành công nghiệp ôtô Mỹ. Ông tuyên bố sẽ chấm dứt cái mà ông gọi là "sứ mệnh xe điện của Biden", mặc dù không có kế hoạch nào như vậy tồn tại và cũng không rõ ông đang muốn đề cập đến vấn đề gì.

Nhưng dưới thời Tổng thống Joe Biden, chính phủ Mỹ đã hỗ trợ đáng kể cho nỗ lực phát triển xe điện, trong đó có những khoản vay hàng tỷ USD để khuyến khích các nhà sản xuất ôtô đầu tư vào nhà máy sản xuất xe điện và pin ở Mỹ, hỗ trợ việc xây dựng trạm sạc và cung cấp khoản tín dụng thuế 7.500 USD cho khách hàng mua xe điện.

Nhiều chuyên gia trong ngành tin rằng Trump sẽ chấm dứt những chương trình hỗ trợ xe điện đó. Trump có thể ra lệnh cho Bộ Tài chính thay đổi các quy tắc xác định thời điểm người mua xe điện đủ điều kiện nhận khoản vay, hạn chế đáng kể khả năng nhận tín dụng thuế. Hoặc nếu đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện quốc hội, ông có thể thông qua luật để xóa bỏ hoàn toàn khoản tín dụng này.

Nhưng Musk cho biết ông không lo lắng về nguy cơ khoản tín dụng thuế cho người mua xe điện bị xóa sổ, vì Tesla coi đây là một lợi ích cho nỗ lực của các nhà sản xuất ôtô truyền thống nhằm tiến vào thị trường xe điện và mang lại nhiều cạnh tranh hơn.

"Hãy loại bỏ các khoản trợ cấp. Nó sẽ chỉ giúp ích cho Tesla", Musk đăng trên X hồi tháng 7.

Do thị trường ngày càng cạnh tranh, doanh số toàn cầu của Tesla đã giảm 2% trong 9 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm ngoái. Doanh thu và lợi nhuận được cải thiện vào quý ba, nhưng đây là lần đầu tiên công ty chứng kiến mức giảm như vậy kể từ khi thành lập.

Tỷ phú Elon Musk tại sự kiện ở thành phố Lancaster, bang Pennsylvania, ngày 26/10. Ảnh: AFP

Theo nhà phân tích Ives, vấn đề lớn hơn mà Tesla phải đối mặt là nguy cơ xảy ra chiến tranh thương mại lần hai giữa Mỹ với Trung Quốc trong nhiệm kỳ của Trump.

"Trump sẽ cứng rắn hơn nhiều với Trung Quốc và khi đó, những thứ tiêu cực có thể lấn át các mặt tích cực với Tesla", Ives nói. "Nhà máy ở Thượng Hải có tầm quan trọng đặc biệt đối với doanh thu và lợi nhuận toàn cầu của Tesla. Hơn 40% đơn hàng của hãng đến từ thị trường Trung Quốc. Tesla sẽ bị cuốn vào trận chiến".

Và Tesla cũng có thể gặp vấn đề khác nếu Trump giao cho Musk giám sát ủy ban cắt giảm lãng phí trong chính phủ, điều có thể khiến ông bị phân tâm khỏi việc điều hành Tesla. "Sẽ có nhiều thời gian Musk phải rời xa Tesla hơn, vào thời điểm người ta muốn ông ấy chú ý đến tập đoàn nhiều hơn", Ives nói.

Một doanh nghiệp lớn khác của Musk, SpaceX, có lẽ sẽ ít bị ảnh hưởng hơn. Đối thủ cạnh tranh chính của nó, Boeing, đang gặp vấn đề nghiêm trọng với con tàu mà NASA đã ký hợp đồng để chở các phi hành gia đến và đi từ Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).

Quyền sở hữu mạng xã hội X của Musk đã bị chỉ trích rộng rãi, đặc biệt là bởi các đảng viên Dân chủ khi họ cáo buộc nền tảng này truyền bá thông tin sai lệch. Nhưng nó vẫn không bị đóng cửa hoặc bị cản trở bởi hành động của chính phủ ngay cả dưới thời Biden.

Chính quyền mới của Trump có thể cũng sẽ không đưa ra bất kỳ hành động nào chống lại X. Dù Musk đã phải chịu những khoản lỗ tài chính kể từ khi mua công ty, giờ đây, nó chỉ là một phần tương đối nhỏ trong tổng giá trị tài sản ròng của ông.

Musk mua lại Twitter năm 2022 với giá 44 tỷ USD và đổi tên thành X. Ông sau đó sa thải loạt nhân sự của công ty, mở khóa các tài khoản gây tranh cãi, trong đó có Trump, và quay lưng với các nhà quảng cáo. Điều đó đã khiến lượng lớn người dùng rời bỏ X và mạng xã hội này hiện chỉ có giá trị bằng 1/5 số tiền mà Musk đã bỏ ra để mua.

Nhưng Musk dường như không bận tâm.

"Có những người giàu muốn kiếm thêm tiền và nhìn ngắm thế giới qua lăng kính lợi ích kinh doanh, tích lũy thêm tài sản", David Faris, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Roosevelt, nói. "Nhưng cũng có những người, như Musk, giàu đến mức chi 44 tỷ USD mua Twitter mà không thèm bận tâm. Ông ấy làm giàu theo cách không thể giải thích về mặt kinh tế".