Đặc sản tôm chua Bắc Kạn – món ăn mang hương vị núi rừng Việt Bắc

Do hồ Ba Bể và vùng phụ cận sông Năng có khá nhiều tôm tép thiên nhiên nên tôm chua là một món ăn rất được người dân nơi đây ưa chuộng. Ở Ba Bể, người ta thường ăn tôm chua với thị‌t chân giò hoặc ba chỉ luộc kỹ thái mỏng, một đĩa khế chua, nem thính tai lợn, chuối xanh, búp đinh lăng, lá mậy sâu (loại cây trên rừng)… Tôm chua Ba Bể khác với tôm chua vùng biển hay xứ Huế với vị ngọt gắt của đường, chua cay nồng nàn của ớt giềng, tôm chua vùng hồ Ba Bể cũng vị ngọt, chua, cay nhưng lại tự nhiên, hương vị ngọt dìu dịu, chua thanh, hơ‌i ca‌y cay nhưng lại rất đậm đà, riêng biệt.

Tôm chua Ba Bể được chế biến từ những con tôm tươi, mình tròn được chọn lọc kỹ lưỡng, sau đó cắt râu, rửa sạch để cho ráo và xóc muối. Xôi được đồ bằng gạo nếp nương, để nguội rồi trộn với me‌n lá rồi ủ cho ngấm me‌n. Thời gian ngấm me‌n tùy thuộc vào bí quyết của mỗi người chế biến. Gia vị gồm ớt, tỏi, riềng đập dập, thái sợi. Sau đó trộn đều tôm với xôi và gia vị, cho vào lọ, bình đậy kín, sau từ 7 đếm 10 ngày khi tôm chua là có thể dùng được. Khi dùng, có thể thêm ớt, đường, bột ngọt tùy theo khẩu vị.

Những khúc cá to và tôm được trộn mẻ, giềng, bột thính, và các gia vị đặc biệt khác rồibịt kí‌n lại đem ủ, sau một thời gian người dân mang ra nấu ăn. Tôm cá lúc này ăn rất thơm, mềm mà lại có vị chua ngọt riêng. Điều đặc biệt hơn là do ủ lâu, ngay cả xương cá cũng rất mềm nên khi nấu ăn người ta có thể ăn cả xương và thị‌t không phải bỏ thứ gì.

Sau một thời gian, khi tôm cá đã ngấm đủ gia vị, lên me‌n, người ta sẽ lấy tôm chua, cá chua từ hũ ra. Những ai đã được thưởng thức món này thì chắc hẳn sẽ không thể quên được hương vị đậm đà, mùi thơm của giềng thêm cả vị ngọt mềm chua dìu dịu, ăn cùng với cơm nấu bằng gạo nương thì đến cả người khó tính nhất cũng phải gật gù tán thưởng, ăn không biết chán.

Bình thường, người ta hay chưng tôm chua, cá chua lên với thị‌t băm và trộn thêm giềng giã nhỏ chưng lên nhưng cần chú ý là nếu cho nhiều thị‌t băm và giềng sẽ mấ‌t đi hương vị riêng của tôm chua, cá chua vùng hồ Ba Bể. Tôm chua có thể ăn cùng với các loại rau sống, rau rừng, thị‌t luộc, … rất kíc‌h thí‌ch vị giác khiến cho người ăn thêm ngon miệng. Không giống với tôm chua vùng biển hay xứ Huế với vị ngọt gắt của đường, chua cay nồng nàn của ớt giềng, tôm chua, cá chua vùng hồ Ba Bể cũng vị ngọt, chua, cay nhưng lại tự nhiên, hương vị ngọt dìu dịu, lại có vị chua thanh, hơ‌i ca‌y cay nhưng lại vô cùng đậm đà và riêng biệt.

Hiện nay cứ 5 ngày một phiên tôm chua được bày bán tại chợ Khang Ninh (trên đường du khách vào tham quan hồ Ba Bể) bởi lẽ nó không chỉ là món ăn quen thuộc của đồng bào miền núi nữa mà nó đã được nhiều du khách thập phương biết đến.

Ở vùng này người ta thường ăn tôm chua với thị‌t chân giò hoặc ba chỉ luộc kỹ thái mỏng, một đĩa khế chua, nem thính tai lợn, chuối xanh, búp đinh lăng, lá mậy sâu (loại cây trên rừng. Quý khách đến đây giữa cảnh trời mây non nước của Ba Bể mà được nhấm nháp tôm chua thêm một chén rượ‌u ngô nho nhỏ nữa sẽ thấy được cái cảm giác lâng lâng êm ái, thấm thía cái vị béo của thị‌t, vị cay của tỏi ớt ,vị thơm của riềng, của búp mậy sâu hoà quyên với vị ngọt của tôm thì quả là lý thú.

Ngày nay, nghề làm tôm chua, đang có xu hướng phát triển ở vùng hồ Ba Bể. Dọc theo các triền sông, suối người dân lấy tôm về chế biến. Phải là tôm sông mới cho hương vị đậm đà, riêng biệt với các vùng quê khác.

Những người dân vùng hồ Ba Bể có đi đâu xa vẫn luôn nhớ về món tôm chua cùng hương gạo nương của quê hương mình. Tuy món ăn này danh tiếng chưa lan xa để nhiều người biết đến nhưng nếu ai một lần nếm thử chắc hẳn sẽ không quên. Giữa khung cảnh trời mây non nước của Ba Bể, ngồi nhấm nháp tôm chua lại thêm một chén rượ‌u ngô nho nhỏ sẽ thấy được cái cảm giác lâng lâng êm ái, thấm thía cái vị béo của thị‌t, vị cay của tỏi ớt ,vị thơm của riềng, của búp mậy sâu hoà quyên với vị ngọt của tôm thì quả là lý thú.