Trung Quốc: Số người trong độ tuổi lao động giảm

Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS) công bố tại cuộc họp báo ở Bắc Kinh hôm nay rằng dân số năm 2020 là 1,412 tỷ người, tăng từ 1,4 tỷ người so với một năm trước đó. "Dữ liệu cho thấy Trung Quốc duy trì đà tăng trưởng nhẹ trong thập kỷ qua", quan chức NBS cho hay.

So với cuộc tổng điều tra dân số quốc gia lần thứ sáu được thực hiện năm 2010, dân số năm 2020 tăng 5,38%, từ 1,34 tỷ. Tốc độ tăng trưởng hàng năm là 0,53%, giảm 0,04% so với tốc độ tăng trưởng trung bình 0,57% từ năm 2000 đến năm 2010, theo NBS.

Mức tăng trưởng 5,38% phản ánh lo ngại về một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học đang rình rập trong bối cảnh xã hội già hóa và tỷ lệ sinh chậm lại, với sự sụt giảm mạnh số lượng công dân trong độ tuổi lao động ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Đây cũng là tốc độ tăng trưởng chậm nhất kể từ những năm 1960.

Kết quả điều tra dân số được công bố mỗi thập kỷ một lần. NBS ban đầu dự kiến công bố kết quả của điều tra dân số vào cuối tháng 4, nhưng hoãn lại do chưa hoàn tất xử lý số liệu.

Mức tăng, giảm dân số Trung Quốc từ năm 1950 đến 2020. Đồ họa: SCMP.

Số liệu NBS công bố là dân số của 31 tỉnh, khu tự trị, thành phố trực thuộc trung ương và quân nhân Trung Quốc đại lục, "không bao gồm cư dân Hong Kong, Macau, Đài Loan và người nước ngoài sống tại 31 tỉnh, khu tự trị và thành phố trực thuộc trung ương", NBS giải thích.

Công bố không bao gồm số ca sinh mới năm 2020, được cho là sẽ chịu ảnh hưởng do đại dịch Covid-19. Các bà mẹ Trung Quốc sinh 14,65 triệu trẻ sơ sinh vào năm 2019, mức thấp nhất kể từ năm 1961 và giảm từ 15,23 triệu năm 2018.

Dữ liệu cho thấy trẻ em Trung Quốc từ 14 tuổi trở xuống tăng lên 253,38 triệu trong cuộc điều tra dân số năm 2020, tương đương 17,95% dân số, tăng từ 1,35% so với cuộc điều tra dân số trước đó vào năm 2010.

"Tỷ lệ trẻ em tăng trở lại, chứng tỏ việc điều chỉnh chính sách mức sinh của Trung Quốc đã đạt những kết quả tích cực", NBS cho biết, đề cập việc thực hiện chính sách hai con từ năm 2016.

Tuy nhiên, tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động giảm. Có 894,38 triệu người trong độ tuổi 15-59, chiếm 63,35% dân số, giảm 6,79% so với cuộc điều tra dân số năm 2010.

Và như dự đoán, số người cao tuổi Trung Quốc tăng lên, một minh chứng cho già hóa dân số. Có 264,02 triệu công dân từ 60 tuổi trở lên, tương đương 18,70% dân số, cao hơn 5,44% so với năm 2010. Trong đó, có 190,64 triệu người từ 65 tuổi trở lên, chiếm 13,5% dân số, NBS cho biết song không so sánh với năm 2010.

"Dân số già hóa thêm tiếp tục gây áp lực lên sự phát triển cân bằng lâu dài của dân số trong giai đoạn tới", NBS cho hay.

Trong một dấu hiệu rõ ràng cho thấy bộ mặt thay đổi của xã hội Trung Quốc, dân số thành thị tăng lên 236,4 triệu người, hơn gần 15% so với cuộc điều tra dân số trước đó. Hơn 63% người dân hiện sống ở các khu vực thành thị.

Tuy nhiên, gần 500 triệu là một phần của cái mà Bắc Kinh gọi là "dân số trôi nổi", tức lao động nhập cư sống ở những nơi khác với hộ khẩu chính thức của họ.

NBS cuối tháng trước ra tuyên bố bác thông tin trên Financial Times rằng dân số của nền kinh tế thứ hai thế giới có thể ghi nhận tỷ lệ tử lớn hơn tỷ lệ sinh, đánh dấu mức giảm đầu tiên sau nhiều năm. "Dân số Trung Quốc tiếp tục tăng trong năm 2020 và dữ liệu cụ thể sẽ được công bố trong thông báo điều tra dân số quốc gia lần thứ bảy", NBS cho biết trong thông cáo ngắn gọn.

SCMP ban đầu nói rằng nếu thông tin được xác thực, đó sẽ là lần tiên Trung Quốc ghi nhận dân số giảm kể từ khi thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa năm 1949. Tuy nhiên, tờ này sau đó sửa đổi đây có thể là lần giảm đầu tiên từ năm 1960-1961.

Phụ huynh đón con tan trường ở Bắc Kinh, Trung Quốc hôm 6/4. Ảnh: Reuters.

Trung Quốc lần đầu ghi nhận mức giảm dân số do nạn đói năm 1960-1961, với mức giảm lần lượt trong hai năm là 10 triệu và 3,4 triệu. Dân số tăng trở lại 14,4 triệu người vào năm 1962, theo số liệu chính thức.

Các bộ ngành của Trung Quốc đã sử dụng con số 1,4 tỷ dân kể từ năm 2018.

Chính phủ Trung Quốc cuối năm ngoái ước tính dân số đạt mức cao nhất vào năm 2027. Bắc Kinh từng nói khoảng cách hàng năm giữa số trẻ sơ sinh và số người chết sẽ giảm đáng kể xuống còn khoảng một triệu trong 5 năm tới. Tuy nhiên, các nhà nhân khẩu học vẫn tin rằng dân số Trung Quốc có thể sẽ bắt đầu giảm trong vài năm tới.

He Yafu, một chuyên gia độc lập về nhân khẩu học của Trung Quốc, tháng trước dự đoán dân số sẽ bắt đầu giảm ngay trong năm tới, khi số lượng sinh giảm xuống dưới 10 triệu và số người chết vượt quá 10 triệu.

Đã có những dấu hiệu cho thấy tỷ lệ sinh và dân số quốc gia Trung Quốc đang trên đà giảm, có thể gây những hậu quả nghiêm trọng. Theo số liệu chính thức, Bắc Kinh, thành phố có dân số khoảng 21 triệu người, đã giảm 24,3% tỷ lệ sinh trong năm 2020 so với một năm trước đó. Năm ngoái, Trung Quốc cũng chứng kiến 10,035 triệu ca sinh được đăng ký mới trong hệ thống đăng ký hộ khẩu, giảm so với 11,79 triệu năm 2019, dù con số này không bao gồm toàn bộ dân số.

Trung Quốc tiến hành tổng điều tra dân số lần thứ bảy vào tháng 11 và tháng 12 năm ngoái. Cán bộ điều tra sẽ thu thập thông tin cá nhân và hộ gia đình, gồm tuổi, trình độ giáo dục, nghề nghiệp, tình trạng hôn nhân và di cư. Do có rất nhiều người được khảo sát nên về lý thuyết, điều tra sẽ cung cấp thông tin chính xác nhất về những thay đổi dân số và được sử dụng như nguồn lực chính cho hoạch định chính sách tương lai.

6 cuộc tổng điều tra dân số trước đó được thực hiện vào các năm 1953, 1964, 1982, 1990, 2000 và 2010. Trong thập kỷ qua, dữ liệu hàng năm của chính phủ cho thấy cơ cấu dân số Trung Quốc thay đổi nhanh chóng, với số người cao tuổi tăng lên và tỷ lệ sinh mới giảm, dù chính sách một con đã bị bãi bỏ.

Quan chức Trung Quốc bị cho là không phải lúc nào cũng trung thực về số liệu dân số mà họ công bố. Tháng trước, một nhà nghiên cứu hàng đầu của chính phủ Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh sẽ dần nâng tuổi nghỉ hưu cho công nhân, dấu hiệu cho thấy lực lượng lao động nước này không đủ lớn để cho phép người lao động nghỉ hưu ở độ tuổi thông thường.

Trong 4 thập kỷ qua, tuổi nghỉ hưu bắt buộc của Trung Quốc không thay đổi, 60 đối với nam và 55 đối với nữ, hoặc 50 đối với nữ lao động phổ thông.