Tin Úc: Mặt trái của xe điện và lợi ích của nền kinh tế tuần hoàn

Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Theo trang mạng abc.net.au, khi Australia vượt qua mốc 100.000 xe điện chạy trên các đường phố với nỗ lực giảm lượng khí thải carbon, một nhược điểm đối với môi trường lại “lộ diện” sớm hơn nhiều người mong đợi. Đó là một số lượng lớn pin có thể bị chôn lấp trong tương lai gần.

Nghiên cứu từ trường Đại học Công nghệ Sydney (UTS) cho thấy 30.000 tấn pin xe điện (EV) sẽ hết tuổi thọ ở Australia ngay sau năm 2030. Con số này được dự báo sẽ tăng lên 360.000 tấn vào năm 2040 và 1,6 triệu tấn vào năm 2050 .

Các chuyên gia đang cảnh báo về một “dòng chất thải khổng lồ” gây ra mối đe dọa gấp 3 lần. Đó là nguy cơ hỏa hoạn ở bãi chôn lấp, tác động môi trường và nguy cơ sức khỏe nếu hóa chất độc hại xâm nhập vào đất và nước.

Libby Chaplin, Giám đốc điều hành của Hội đồng quản lý pin (BSC) - cơ quan được chính phủ hậu thuẫn thành lập để lập kế hoạch xử lý rác thải pin ở Australia - cho rằng Australia cần phải hành động ngay bây giờ. BSC từ lâu đã cảnh báo về rủi ro của việc pin lithium cháy ở bãi rác nếu chúng bị hư hỏng hoặc bị nghiền nát, bất chấp lệnh cấm rác thải điện tử ở bãi rác tại một số khu vực pháp lý của Australia.

Bà Chaplin nhấn mạnh: “Ngay bây giờ, với lượng pin lithium ít hơn trong dòng rác tái chế và rác thải nói chung, chúng ta vẫn đang phải chứng kiến các đám cháy trong các đường rác thải diễn ra khá thường xuyên. Và xe điện sẽ khiến các vụ cháy đó gia tăng khi lượng pin được thải ra ngày càng nhiều. Tác động đối với cộng đồng, xét về nguồn lực tài chính, để dập lửa là một chuyện, nhưng tác động đối với cộng đồng địa phương từ góc độ sức khỏe cũng sẽ rất đáng kể”.

Trong nhiều năm, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo về những rủi ro sức khỏe mà rác thải điện tử, bao gồm cả pin, gây ra ở những khu vực chứa loại rác thải này. Các hóa chất độc hại, nếu được thải ra môi trường với số lượng lớn, được cho là có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, gây ra các vấn đề về hô hấp, vô sinh, rối loạn bẩm sinh và ung thư.

Dòng chất thải khổng lồ

Theo Hội đồng Xe điện, cơ quan công nghiệp quốc gia, xe điện hiện chiếm gần 4% doanh số bán xe mới ở Australia. Tuy nhiên, Hội đồng này ước tính hiện có 100.000 xe điện chạy trên các con đường ở Australia và mức tiêu thụ đó sẽ tăng lên nếu tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu được thực hiện như mong đợi.

Hầu hết pin của xe điện nặng khoảng nửa tấn. Cũng như nhựa, nhôm, dây điện và vỏ bọc, các tế bào pin bên trong chúng bao gồm nhiều kim loại quý và hữu hạn, chẳng hạn như lithium và đồng.

Các nhà sản xuất thường bảo hành pin xe điện trong ít nhất một thập kỷ, nhưng các nhà nghiên cứu tại UTS tin rằng chúng có thể tồn tại trung bình 16 năm cho mỗi chiếc pin.

Với giả định đó, UTS đã lập mô hình dòng chất thải và Rusty Langdon, cố vấn nghiên cứu cấp cao của UTS, đã rất sửng sốt với những con số.

Trong khi đó, Giáo sư Rodney Stewart của trường Đại học Griffith, người nghiên cứu cách ngành năng lượng tái tạo có thể xử lý chất thải của chính nó, tin rằng nhiều loại pin xe điện có thể không đáp ứng được kỳ vọng về hiệu suất đối với người lái xe và sẽ bị loại bỏ sớm hơn thời gian 16 năm trong vòng đời của họ.

Ông nói: “Hiệu quả của pin lithium-ion giảm dần theo thời gian. Đó chắc chắn là một vấn đề thực sự chưa được thử nghiệm".

Ông Rodney Stewart cũng bày tỏ lo ngại về việc các tấm pin Mặt Trời sẽ bị chôn lấp và tin rằng pin lithium bên trong ô tô điện, bộ lưu trữ năng lượng Mặt Trời gia đình và xe đạp điện hiện đang gây ra mối đe dọa tương tự. 

Tái chế pin “chết”

Phóng viên của hãng tin ABC đã tiếp cận một số nhà sản xuất ô tô lớn nhất bán xe điện ở Australia để tìm hiểu các chính sách dài hạn của họ đối với việc xử lý pin khi chúng hết tuổi thọ. Rất ít nhà sản xuất có kế hoạch cụ thể để chia sẻ, nhưng nhiều nhà sản xuất cho biết họ thuê các nhà xử lý và tái chế chất thải ở Australia để xử lý pin xe điện khi ô tô bị thu hồi hoặc hư hỏng.

EcoBatt ở ngoại ô phía Bắc Melbourne là một trong những nhà tái chế pin xe điện. Ông Hamish Lee của EcoBatt nói: "Đây là những cục pin rất lớn, rất mạnh”. Để vận chuyển pin xe điện vào nhà máy, EcoBatt đã thiết kế thứ mà ông Lee gọi là "hộp nổ". Các thiết bị vận chuyển này bao gồm các thùng được lót bằng chất dẻo chống cháy và chăn chống cháy.

Sau khi lấy pin xe điện 1,5m ra khỏi hộp cứng bên ngoài, các công nhân tại EcoBatt thường lột vỏ kim loại, đai ốc và bu lông, vỏ nhựa và hệ thống dây điện để lộ các tế bào pin. Một số vật liệu này có thể được EcoBatt bán nhanh chóng, ví dụ như kim loại. Nhưng các thành phần khác, bao gồm cobalt và lithium, cần được gửi ra nước ngoài để xử lý.

Các nhà sản xuất ô tô như Volkswagen đang nói về cái gọi là nền kinh tế tuần hoàn, trong đó vật liệu lấy từ pin ô tô cũ có thể được biến thành pin mới. Tuy nhiên, ngành công nghiệp này vẫn còn sơ khai. Ông Lee nói: "Chúng tôi muốn tái sử dụng những viên pin này cho các thế hệ tương lai".

Lợi ích 30 tỷ AUD của nền kinh tế tuần hoàn

Việc thành lập một nền kinh tế tuần hoàn cũng là mối quan tâm hàng đầu của Hội đồng quản lý pin. Đã có những lo ngại về làn sóng khai thác mới cần thiết cho quá trình chuyển đổi năng lượng tái tạo.

Bà Chaplin đang kêu gọi ngành công nghiệp sản xuất ô tô không lãng phí các nguồn tài nguyên hữu hạn. Bà nói: “Điều rất quan trọng là chúng ta phải phục hồi những nguồn tài nguyên quý giá đó. Nếu chúng ta muốn có một tương lai tái tạo, chúng ta cần tìm ra cách xử lý những cục pin này".

Một báo cáo do CSIRO ủy quyền thực hiện năm 2020 cũng cảnh báo về dòng chất thải tiềm tàng từ pin lithium-ion, bao gồm cả pin trong xe điện. CSIRO dự đoán sẽ có 180.000 tấn pin rác thải vào năm 2036. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu của CSIRO kết luận rằng vẫn có một mặt tích cực, đó là nguồn tài chính.

Theo họ, nếu Australia có thể tìm ra cách tái chế và sau đó tái sử dụng tất cả chất thải pin dự kiến thông qua nền kinh tế tuần hoàn, điều đó có thể mang đến một khoản lợi nhuận kinh tế lên tới 30 tỷ AUD (19,54 tỷ USD) vào năm 2036.

BSC tin rằng bước tiếp theo là thu hút các nhà sản xuất ô tô. Hội đồng này đã thực hiện cái gọi là chương trình quản lý sản phẩm cho pin nhỏ ở Australia, được tài trợ bởi thuế đánh vào pin nhập khẩu. Bà Chaplin không chắc kế hoạch sẽ như thế nào đối với các nhà sản xuất xe điện. Vấn đề này rất phức tạp và liên quan đến các thương hiệu và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong một tuyên bố, Bộ Biến đổi Khí hậu, Năng lượng, Môi trường và Nước cho biết chính phủ đang hợp tác với ngành công nghiệp để giảm chất thải từ tất cả các sản phẩm, bao gồm cả xe điện và pin của chúng.

Bộ này cho biết một tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu sẽ khuyến khích các phương tiện sử dụng động cơ đốt trong tiết kiệm nhiên liệu hơn và sử dụng các phương tiện có lượng khí thải thấp và bằng 0.

Đồng thời Chiến lược Quốc gia về Pin đang xem xét các hành động cho một ngành công nghiệp pin toàn diện, bao gồm cả tái chế pin. Chiến lược đó - được phát triển bởi Bộ Công nghiệp, Khoa học và Tài nguyên - sẽ được công bố vào cuối năm nay./.