Thị trường tôm hùm đã chết vì căng thẳng thương mại Trung Quốc - Australia

Tại khu chợ Sanyuanli nhộn nhịp ở Bắc Kinh, các tiểu thương đang bán những con tôm hùm đá nhập khẩu Australia cuối cùng còn lại. Món hải sản xa xỉ được ưa chuộng này sắp biến mất khỏi thực đơn của người Trung Quốc.

“Chúng tôi đang bán số hàng còn lại của mình. Nếu bạn không mua ngay lúc này, bạn sắp không còn mua được chúng nữa”, một chủ sạp nói và cho biết ông cũng có tôm hùm đông lạnh nhưng chúng không được đánh giá cao bằng tôm tươi, đặc biệt trong các ngày lễ tết.

Một thương nhân khác tại chợ, chuyên bán hải sản nhập khẩu, cho biết cô nghe nhiều tin tức trái chiều về nguồn cung tôm hùm đá Australia từ mối nhập hàng của mình.

“Không biết liệu chúng tôi có thể mua được chúng trong những tuần tới hay không…Không có gì đảm bảo cả”, cô nói với South China Morning Post.

Lệnh cấm không chính thức

Tháng trước, Trung Quốc đã cấm nhập khẩu tôm hùm Australia không chính thức trong bối cảnh căng thẳng ngoại giao hai nước kéo dài hơn 7 tháng.

Các chuyến hàng tôm hùm Australia đã bị trì hoãn ở Thượng Hải, dường như do công tác kiểm tra hàng hóa nhập khẩu bị siết chặt trong bối cảnh dịch Covid-19. Điều này khiến một lượng tôm hùm Australia bị hư hỏng trong quá trình bị giữ lại sân bay để kiểm dịch.

Trong khi không chắc chắn về nguồn hàng, các tiểu thương chợ Sanyuanli đã chuyển sang dự trữ tôm hùm từ Boston (Mỹ) như một phương án thay thế cho tôm Australia - loại chủ yếu được dùng trong các dịp lễ tiệc ở Trung Quốc suốt 10 năm qua.

“Khá nhiều khách hàng cảm thấy thất vọng”, một chủ sạp hải sản trong chợ Sanyuanli than thở. Người này cho biết món tôm hùm đá Australia thường được hấp và bày trên đĩa lớn như một món ăn xa xỉ.

“Ở Bắc Kinh, các thực khách thích mời khách quý của họ món tôm hùm trong bữa ăn. Như bạn thấy đấy, chúng lớn và trông còn trang trọng trên bàn ăn”.

Tôm hùm Australia không phải nạn nhân duy nhất trong cuộc đối đầu ăn miếng trả miếng giữa Bắc Kinh - Canberra. Các mặt hàng của Australia như than đá, đồng, đường, gỗ, lúa mạch và rượu vang cũng bị cấm, dù chính phủ Trung Quốc vẫn chưa chính thức ban hành các lệnh cấm.

Thị trường béo bở đã “chết”

Tôm hùm Australia được ưu chuộng ở Trung Quốc từ khi thuế quan của nó giảm về 0 sau khi hai nước ký Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) Trung Quốc - Australia vào năm 2015.

Trước lệnh cấm, hơn 90% sản lượng tôm hùm đá Australia được xuất khẩu sang Trung Quốc - thị trường khổng lồ trị giá 554 triệu USD/năm.

Các nhà bán lẻ Trung Quốc nói với South China Morning Post rằng tôm hùm được ưa chuộng vì thịt dai, đậm đà và hương vị thơm ngon. Đây cũng là mặt hàng thủy sản xuất khẩu có giá trị nhất của Australia. Tôm hùm đá Australia tươi sống có giá cao gấp 3 lần tôm hùm Boston.

Theo một nhà xuất khẩu giấu tên ở Sydney, người bán tôm hùm từ Nam Australia cho các nhà hàng ở Thượng Hải, đối với các doanh nghiệp Australia, thị trường béo bở này đã “chết”.

Giá tôm hùm sống ở Australia hiện khoảng 30 USD/kg, giảm gần 70% so với mức giá thông thường 100 USD/kg vào thời điểm này của năm, nhà xuất khẩu trên cho biết.

Nhu cầu tiêu thụ tôm hùm của Trung Quốc thường đạt cao nhất trong khoảng từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau - thời điểm của các ngày lễ và Tết Nguyên đán quan trọng. Nhưng với việc nguồn cung bị cắt giảm trong năm nay, người tiêu dùng đã chuyển sang mua tôm hùm từ các nước khác.

Thông thường vào thời điểm này, ngoài thị trường Trung Quốc, giá tôm hùm trong nước của Australia cũng tăng lên do nhu cầu tiêu thụ cao trong các dịp lễ cuối năm như Giáng sinh.

“Ở Trung Quốc, bạn có thể mua tôm hùm từ khắp nơi trên thế giới. Vì vậy, thay vì tôm hùm Australia, người ta không chỉ có thể mua tôm hùm Boston mà còn có thể mua tôm hùm từ Cuba, New Zealand, Caribbean, Nam Phi và Mozambique”, ​​nhà xuất khẩu tôm hùm ở Sydney chia sẻ.

“Không nhiều người phân biệt được các loại tôm hùm khi bạn đã bày nó lên đĩa”, ông nói thêm.

Các chủ cửa hàng tại chợ Sanyuanli cho rằng thiếu vắng tôm hùm Australia không phải là tác động lớn với hoạt động kinh doanh vì họ có nhiều loại hải sản khác để bán.

Một số nhà hàng tại quận thương mại của Bắc Kinh đã bắt đầu loại loài giáp xác khỏi thực đơn.

“Chúng tôi đang giảm 1/3 giá tôm hùm đá Australia”, nhân viên phục vụ tại nhà hàng hải sản ở quận Triều Dương, Bắc Kinh, cho hay.

“Tôi không rõ liệu chúng tôi có còn hàng sau thời gian ưu đãi hay không, nhưng tôi khuyên bạn nên mua cua hoàng đế Alaska của chúng tôi nếu bạn chưa thử. Chúng cũng được ưu thích”.

Trong khi các nhà kinh doanh tìm phương án thay thế, vẫn còn quá sớm để kết luận nó có thể lấp đầy khoảng trống của tôm hùm Australia bỏ lại hay không. Trong khi đó, quy mô xuất khẩu cũng bị hạn chế bởi đại dịch đã tác động đến thương mại toàn cầu.

Trung Quốc đã nhiều lần ngừng nhập khẩu hải sản trong năm nay và siết chặt công tác xét nghiệm Covid-19 do lo ngại lây nhiễm từ các bao bì thực phẩm.

Cùng với đó, các ngư dân Australia bắt đầu kiểm soát sản lượng đánh bắt tôm hùm. Điều này thúc đẩy việc đánh bắt bền vững hơn.