Thế khó của Ukraine trong nỗ lực phản công

Igor Kimakovsky, cố vấn lãnh đạo Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) do Nga bổ nhiệm, ngày 14/3 cho biết Ukraine đang tung 10 nhóm tác chiến cấp tiểu đoàn (BTG) vào Bakhmut để thực hiện nhiệm vụ cố thủ thành phố.

Đây là lực lượng nòng cốt của các quân đoàn vốn được Ukraine thành lập, huấn luyện để phục vụ chiến dịch phản công mùa xuân. Việc rút các BTG tinh nhuệ này để thực hiện nhiệm vụ phòng thủ Bakhmut có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tổ chức các mũi phản công của Ukraine trong tương lai.

"Yếu tố quý nhất trong chiến tranh là kinh nghiệm chiến đấu. Binh sĩ đã trải qua 6 tháng trên chiến trường và tân binh vừa kết thúc huấn luyện khác nhau một trời một vực. Chúng tôi còn rất ít quân nhân kinh nghiệm, bởi họ đều đã chết hoặc bị thương", trung tá Kupol, tiểu đoàn trưởng thuộc Lữ đoàn xung kích đường không số 46 của Ukraine, thừa nhận trong cuộc phỏng vấn gần đây.

Nhận xét này thể hiện sự bi quan của nhiều chỉ huy Ukraine về triển vọng tổ chức chiến dịch phản công lớn trong tháng 4-5 nhằm đảo ngược cục diện, giành lại thế chủ động trên chiến trường.

Mỹ và các đồng minh châu Âu thời gian qua hứng chỉ trích rằng họ trì hoãn quá lâu việc cung cấp xe tăng hiện đại và huấn luyện binh sĩ Ukraine, vào thời điểm mà lực lượng của Kiev đã bị bào mòn đến mức gần như không còn đủ sức phản công.

Kupol tại điểm đóng quân của Lữ đoàn số 46 ở tỉnh Donetsk hôm 4/3. Ảnh: Washington Post.

Trung tá Kupol cho biết ông lên tiếng với hy vọng tiểu đoàn của ông có thể tiếp nhận những binh sĩ được Mỹ huấn luyện tốt hơn, để nỗ lực phản công có thể gặt hái thành công hơn. "Nếu chiến dịch phản công không thể diễn ra một cách chuyên nghiệp, đó sẽ là thảm họa nướng quân", Kupol cho hay.

Một quan chức cấp cao Ukraine giấu tên cho hay số xe tăng chủ lực được phương Tây cam kết chuyển giao chỉ mang tính biểu tượng, trong khi nhiều người khác lo lắng rằng nguồn lực hỗ trợ sẽ không kịp xuất hiện trên chiến trường để thay đổi cục diện.

"Chúng tôi có thể chủ động tiến công nếu có nhiều nguồn lực hơn, nhưng tình trạng thiếu thốn hiện nay buộc chúng tôi duy trì thế phòng thủ. Cá nhân tôi không tin rằng quân đội có thể mở chiến dịch phản công quy mô lớn, đơn giản vì thiếu cả nhân lực và vũ khí. Bên tiến công thường chịu thương vong gấp 2-3 lần đối phương, chúng tôi không thể để mất nhiều người như vậy", quan chức cấp cao cho hay.

Tổng thống Volodymyr Zelensky từng mô tả 2023 sẽ là "năm chiến thắng" cho Ukraine, trong khi lãnh đạo tình báo quân đội Kyrylo Budanov tuyên bố người dân nước này có thể đến nghỉ dưỡng tại Crimea, bán đảo được Nga sáp nhập năm 2014, ngay trong mùa hè năm sau.

Nhưng tâm trạng nhiều binh sĩ Ukraine ở tiền tuyến không được lạc quan như vậy.

Kupol thừa nhận nhiều tân binh dưới quyền chưa từng ném lựu đạn, không đủ tự tin cầm súng và sẵn sàng bỏ vị trí khi bị công kích. Tiểu đoàn của Kupol phải rút khỏi Soledar, thành phố cách chảo lửa Bakhmut khoảng 10 km, hồi cuối năm ngoái, sau khi lực lượng Nga khép vòng vây.

Ông cũng kể tình trạng hàng trăm binh sĩ thuộc các đơn vị lân cận rút chạy khi các tay súng Wagner của Nga tiến quân. Tiểu đoàn ban đầu của Kupol có khoảng 500 lính, nhưng gần như bị xóa sổ sau một năm chiến sự với 100 người thiệt mạng và 400 người bị thương. Cấp trên phải bổ sung tân binh để xây dựng một đội hình hoàn toàn mới.

Kupol cho hay ông là sĩ quan chuyên nghiệp duy nhất trong đơn vị và gặp rất nhiều khó khăn khi chỉ huy, hướng dẫn các tân binh không có kinh nghiệm chiến đấu.

Lính Ukraine huấn luyện ở thao trường tại tỉnh Donetsk hôm 4/3. Ảnh: Washington Post.

"Tôi nhận 100 lính mới và hoàn toàn không có thời gian huấn luyện, bởi cấp trên yêu cầu triển khai ngay lực lượng này ra tiền tuyến. Khi giao tranh nổ ra, họ lập tức vứt mọi thứ và bỏ chạy, một người nói rằng anh ta sợ tiếng súng và không dám bắn. Tôi cần chuyên gia NATO đến các trung tâm đào tạo và có mặt trong hầm hào ở tiền tuyến, vì họ đã thất bại trong nhiệm vụ huấn luyện tân binh", Kupol nói.

Quân đội Ukraine cũng thiếu đạn dược nghiêm trọng, trong đó có đạn pháo, cối và lựu đạn. "Đối phương tấn công tiền tuyến và chúng tôi không có gì để bắn trả", ông nói, nhấn mạnh Kiev cần tập trung đào tạo binh sĩ theo cách có hệ thống hơn. "Tất cả những gì chúng tôi đang làm dường như là trả lời phỏng vấn và tuyên bố chiến thắng chỉ cách vài tuần nữa".

Dmytro, quân nhân thuộc Lữ đoàn Hải quân đánh bộ số 36 đang tham chiến ở tỉnh Donetsk, nói rằng nhiều tân binh đã "sợ hãi đến mức không dám rời chiến hào". "Pháo kích dữ dội đến mức có lần một binh sĩ bị hoảng loạn và dẫn tới hiệu ứng dây chuyền cho đồng đội", anh nói.

Các binh sĩ dày dạn kinh nghiệm cố gắng động viên tân binh sau cú sốc, nhưng những lính mới này lại lập tức bỏ chốt trong các vụ pháo kích tiếp theo. "Tôi không trách họ. Tất cả đều quá sợ hãi", Dmytro nói.

Giới chức Mỹ và châu Âu ước tính khoảng 120.000 quân nhân Ukraine đã thiệt mạng và bị thương sau hơn một năm chiến sự, trong khi Nga cũng hứng chịu thương vong tương tự. Điều này có thể tác động đáng kể tới khả năng bù đắp lực lượng của Ukraine, do quy mô dân số nước này nhỏ hơn nhiều so với Nga, khiến họ gặp nhiều khó khăn trong nỗ lực huy động quân.

Lãnh đạo tình báo Budanov ước tính Nga đang triển khai 325.000 quân nhân ở Ukraine, cùng lực lượng dự bị 150.000 lính động viên trong trạng thái sẵn sàng tham chiến.

Tư lệnh lục quân Ukraine Oleksandr Syrsky đánh giá lính động viên Nga hiện được huấn luyện đầy đủ, bất chấp thông tin trên truyền thông cho rằng họ bị đưa đến chiến trường chỉ sau thời gian đào tạo ngắn ngủi.

"Chúng tôi phải chấp nhận thực tế đó. Tình hình buộc binh sĩ Ukraine khai hỏa chính xác hơn, trinh sát chi tiết và chọn vị trí cẩn thận hơn, cũng như tổ chức liên lạc chặt chẽ giữa các đơn vị", ông nói.

Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: RYV.

Ukraine đã mất nhiều sĩ quan và hạ sĩ quan chuyên nghiệp được Mỹ huấn luyện suốt 9 năm qua, làm xói mòn đội ngũ chỉ huy từng làm nên khác biệt với quân đội Nga trong giai đoạn đầu chiến sự. "Rất nhiều người đã chết và cần được thay thế", quan chức cấp cao Ukraine thừa nhận.

Rất nhiều dân thường Ukraine đã đăng ký tình nguyện chiến đấu trong những tháng đầu xung đột, nhưng nhiều nam giới hiện nay bắt đầu thể hiện lo sợ bị gọi thực hiện nghĩa vụ quân sự. Cơ quan an ninh Ukraine thậm chí còn phải khóa những tài khoản Telegram hướng dẫn người dân các trốn nhập ngũ.

Tư lệnh lục quân Ukraine Syrsky nói rằng ông đang tập trung vào giữ phòng tuyến trước những đợt công kích của Nga, trong khi cấp dưới chuẩn bị binh lực cho chiến dịch phản công tiếp theo.

"Chúng tôi cần kéo dài thời gian để chuẩn bị lực lượng dự bị. Quân đội Ukraine phải chống chọi tốt hơn với các đợt tiến công, nhằm bảo toàn lực lượng dự bị cho những chiến dịch trong tương lai", ông cho hay.