Tại sao "Mẹ của các loại bom" nổ trên không thay vì dưới đất?

Một quả MOAB với hệ thống cánh điều khiển dạng lưới. Ảnh: Wikipedia.

Vào lúc 19h ngày 13/4, máy bay Mỹthả bom GBU-43 xuống tỉnh Nangahar, miền đông Afghanistan. Mục tiêu là hệ thống hầm ngầm và các thành viên của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Đây là lần đầu tiên loại bom khổng lồ này được Mỹ sử dụng trong thực chiến, theo Business Insider.

GBU-43 Massive Ordnance Air Blast (MOAB), biệt danh "Mẹ của các loại bom" (Mother Of All Bombs), là loại bom thông thường lớn được Mỹ phát triển. Vào thời điểm ra mắt, nó được coi là vũ khí phi hạt nhân mạnh nhất thế giới.

Khi bắt đầu rơi tự do, MOAB nhanh chóng tách ra khỏi giá treo và mở cánh lưới điều hướng. Nhờ hệ thống định vị toàn cầu (GPS) và máy tính điều khiển, những cánh lưới này giúp điều hướng MOAB tới mục tiêu.

Quả MOAB không chạm tới mặt đất của hệ thống hầm ngầm. Giống hầu hết các loại vũ khí lớn, gồm cả bom hạt nhân, nó phát nổ trong không trung. Ngòi nổ kích hoạt MOAB ở cách mặt đất 2 m với sức công phá tương đương 11 tấn thuốc nổ TNT.

Lý do nó phát nổ trên không, thay vì nổ khi chạm đất là nhằm gây ra hiện tượng quá áp. Đó là sự gia tăng đột ngột áp suất không khí do một quả bom gây ra. Sự thay đổi áp suất này lan tỏa thành sóng xung kích ra mọi hướng. Bất kỳ khí tài, đường hầm hay sinh vật nào trong tầm sát thương của bom đều bị hủy diệt hoàn toàn.

Nếu MOAB phát nổ khi chạm đất, rất nhiều sóng áp lực sẽ đánh xuống lòng đất, tạo ra hố bom. Nền đất cứng và đặc hơn không khí nhiều lần, khiến sóng xung kích bị triệt tiêu rất nhanh. MOAB phát nổ trên mặt đất vẫn gây ra nhiều thiệt hại trong phạm vi nhất định, nhưng kích nổ ở độ cao 2 m sẽ mở rộng phạm vi phá hoại lên nhiều lần.

Bên cạnh đó, khi bom phát nổ trong không khí, sóng quá áp sẽ lan rộng theo mọi hướng, bao gồm cả xuống dưới. Sóng hướng xuống sẽ nảy lại, đi qua vùng không khí nóng và mỏng do vụ nổ tạo ra ngay trước đó.

Trong môi trường này, sóng áp lực di chuyển nhanh hơn. Các sóng phản hồi có thể bắt kịp với những đợt sóng xung kích ban đầu. Chúng kết hợp lại, tạo thành "sóng xung kích kết hợp", đủ khả năng tăng gấp đôi sức công phá của bom.

Quá trình tạo sóng xung kích kết hợp của MOAB. Ảnh: Business Insider.

Sóng xung kích kết hợp tạo ra lực ép lớn xuống mặt đất, có thể làm sập hầm và gây nổ mìn dưới lòng đất mà không bị hao phí năng lượng. Nếu MOAB phát nổ ở địa hình phẳng, khác địa hình miền núi của tỉnh Nangarhar, nó sẽ tạo ra vụ nổ có bán kính sát thương tới 1,6 km.