Sở Mật vụ Mỹ bị nghi ngờ về khả năng bảo vệ ứng viên tổng thống

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đang điều tra âm mưu ám sát cựu tổng thống Donald Trump tại câu lạc bộ golf của ông ở West Palm Beach, gần dinh thự riêng Mar-a-Lago, bang Florida ngày 15/9. Mật vụ Mỹ đã kịp thời phát hiện "nòng súng nhô ra khỏi hàng rào" cách Trump vài trăm mét và lập tức khai hỏa về phía tay súng. Nghi phạm 58 tuổi Ryan Wesley Routh lái xe bỏ trốn khỏi hiện trường nhưng đã bị bắt sau đó.

Âm mưu ám sát ông Trump xảy ra hai tháng sau vụ ám sát hụt cựu tổng thống ở Butler, bang Pennsylvania. Ông Trump ngày 13/7 đang phát biểu trên sân khấu vận động tranh cử thì bị viên đạn bắn sượt qua tai phải. Tay súng 20 tuổi Thomas Matthew Crooks đã bị bắn hạ tại hiện trường.

Tuy nhiên, phản ứng nhanh nhạy của các mật vụ Mỹ cũng không thể ngăn những câu hỏi mới về khả năng của Sở Mật vụ Mỹ trong việc bảo vệ ứng viên tổng thống.

Hình ảnh khẩu súng, ba lô và máy quay nghi phạm bỏ lại phía ngoài sân golf ở West Palm Beach, bang Florida, được cảnh sát Mỹ công bố ngày 15/9. Ảnh: AP

Sở Mật vụ đã tăng cường đáng kể lực lượng bảo vệ ông Trump cả về nhân lực và công nghệ sau vụ ám sát hụt hồi tháng 7. Song việc một người không có kinh nghiệm quân sự vẫn có thể bố trí súng có kính ngắm tại vị trí cách cựu tổng thống khoảng 270-460 m nhấn mạnh những vấn đề cấp bách sau vụ nổ súng ở Butler chưa được giải quyết, cũng như Sở Mật vụ đang gặp khó khăn ra sao khi ứng phó với môi trường chính trị ngày càng khó lường và bạo lực ở Mỹ.

Giống như ở Butler, vấn đề lớn nhất lần này liên quan tới phạm vi bảo vệ tại địa điểm ngoài trời, ngay cả khi mật vụ biết rõ về khu đất của ông Trump.

Ric Bradshaw, cảnh sát trưởng hạt Palm Beach, cho biết trong cuộc họp báo ngày 15/9 rằng ông Trump có đội ngũ bảo vệ nhỏ hơn so với tổng thống đương nhiệm, điều đó hạn chế khả năng bảo vệ mà Sở Mật vụ và đối tác địa phương có thể cung cấp.

"Nếu ông ấy là tổng thống đương nhiệm, chúng tôi đã bảo vệ toàn bộ sân golf này. Ông ấy đã rời nhiệm sở, nên an ninh chỉ có thể giới hạn trong phạm vi mà mật vụ có thể đáp ứng. Lần tới khi ông ấy tới sân golf, có thể sẽ có thêm người được bố trí quanh khu vực này", ông nói.

Sở Mật vụ được giao nhiệm vụ bảo vệ 24/7 Tổng thống, Phó tổng thống, những người từng giữ hai chức vụ này và tất cả ứng viên tổng thống, phó tổng thống của hai đảng lớn vào giai đoạn nước rút của cuộc bầu cử. Tuy nhiên, các quan chức thực thi pháp luật liên bang và địa phương nói rằng cơ quan này đang bị quá tải và thiếu nghiêm trọng những đặc vụ sẵn sàng "lãnh đạn cho yếu nhân".

Kimberly Cheatle, giám đốc Sở Mật vụ Mỹ, đã phải từ chức sau những chỉ trích nặng nề vì sai sót trong công tác an ninh của sự việc hồi tháng 7.

Vị trí của ông Trump và nơi nghi phạm bị phát hiện ở sân golf tại West Palm Beach, Florida ngày 15/9. Đồ họa: AP

Quyền giám đốc Sở Mật vụ hiện nay, Ronald Rowe, ngày 16/9 khẳng định nghi phạm đã không bắn được phát súng nào và cũng chưa nhìn thấy cựu tổng thống. Lãnh đạo Sở Mật vụ nói sau vụ ám sát ở Bulter, ông đã yêu cầu "thay đổi mô hình" để đội ngũ bảo vệ trở nên chủ động hơn thay vì chỉ là phản ứng đơn thuần.

Tuy nhiên, các chuyên gia an ninh vẫn đặt câu hỏi tại sao cơ quan này không phát hiện ra nghi phạm sớm hơn.

"Tại sao Routh không bị nhóm tiền trạm phát hiện? Mật vụ có sử dụng máy bay không người lái ở sân golf hay không? Họ có sử dụng chó nghiệp vụ không? Nếu không, lý do là gì?", Lora Ries, quan chức cấp cao của Bộ An ninh Nội địa Mỹ chịu trách nhiệm giám sát Sở Mật vụ dưới thời chính quyền Trump, nói.

Ông Rowe cho biết chuyến đi chơi golf của ông Trump cuối tuần qua không được công bố với công chúng. Điều đó đồng nghĩa cơ quan này không tiến hành các chuyến tiền trạm để rà soát an ninh nghiêm ngặt trước khi Trump đến, bởi nó có thể làm lộ lịch trình của cựu tổng thống.

Trong cuộc họp báo ngày 16/9, ông Rowe thừa nhận Sở Mật vụ cần thêm nguồn lực. Hồ sơ chính phủ cho thấy Sở Mật vụ hoạt động với 7.879 nhân viên tính đến tháng 2, ít hơn khoảng 400 người so với số lượng mà quốc hội thông qua.

Quốc hội đã tăng thêm 9% ngân sách của Sở Mật vụ trong năm nay để tăng cường nguồn lực cho năm bầu cử. Tuy nhiên, cơ quan này không thể nhanh chóng tăng nhân sự. Công việc yêu cầu cao đồng nghĩa họ chỉ tuyển được 2% trong số những người nộp đơn, theo Rowe.

Ngoài ra, Sở Mật vụ cũng gặp nhiều khó khăn trong việc giữ chân các đặc vụ, khi họ bị thu hút bởi những công việc trong lĩnh vực tư nhân có thu nhập và thời gian làm việc hấp dẫn hơn.

"Chúng tôi phải làm nhiều hơn trong khi có ít nguồn lực. Điều này đã tồn tại từ rất nhiều thập kỷ trước. Chúng tôi cũng không thể để xảy ra sai sót. Và để làm được điều đó, chúng tôi cần có cuộc đối thoại không dễ dàng với quốc hội", ông Rowe nói.

Vấn đề nhân sự này được cho khó có thể khắc phục trước ngày bầu cử 5/11, vì Sở Mật vụ được cho là phải mất hơn 200 ngày để tuyển đủ các vị trí còn trống. Những yêu cầu về phạm vi bảo vệ lớn trong năm bầu cử khiến cơ quan này càng thêm căng thẳng.

"Tốc độ, kỳ vọng, áp lực chưa bao giờ tệ như lúc này", Kenneth Valentine, cựu mật vụ, cho hay.

Quyền giám đốc Sở Mật vụ hiện nay Ronald Rowe (giữa) và các quan chức an ninh trong cuộc họp báo về vụ ông Trump suýt bị ám sát ngày 16/9. Ảnh: AFP

Sau khi Trump đối mặt âm mưu ám sát lần hai, Tổng thống Joe Biden cũng thừa nhận vấn đề vẫn còn tồn tại. "Tôi muốn làm rõ một điều rằng Sở Mật vụ cần được hỗ trợ thêm. Tôi nghĩ quốc hội nên đáp ứng nhu cầu của họ, nếu thực tế là họ cần thêm nhân sự", ông Biden nói ngày 16/9.

Âm mưu ám sát ông Trump cũng nhấn mạnh tình trạng bạo lực súng đạn ở Mỹ và những yếu tố đang thúc đẩy xu hướng này, theo giới quan sát.

Một đại diện của Sở Mật vụ nói trong cuộc họp báo ngày 15/9 rằng "mức độ đe dọa hiện tại rất cao". Ông cho rằng dù cơ quan này đã tăng cường bảo vệ, mối nguy hiểm vẫn rình rập bởi "chúng ta đang sống trong thời đại nguy hiểm".

Gilles Paris, cựu nhà báo của Le Monde ở Washington, cho hay trong nhiều năm gần đây, bạo lực trong chính trị đang gia tăng ở Mỹ. Bản thân ông Trump là người thường xuyên có phát ngôn gây tranh cãi, mang tính kích động.

Các cuộc thăm dò có những thành viên đảng Cộng hòa coi bạo lực là phản ứng "có thể chấp nhận được" ở Mỹ. Họ vẫn chiếm số ít, nhưng số lượng ngày càng tăng, theo Paris.

"Giờ đây, một nhóm nhỏ cử tri đảng Dân chủ cũng có chung quan điểm này, trong đó có những người cực kỳ thù địch với cựu tổng thống. Âm mưu ám sát ông Trump ngày 15/9 là một ví dụ", Paris nói.

Nhiều nguồn tin chiến dịch tranh cử của Trump bày tỏ lo ngại về an toàn của cựu tổng thống khi ông dự kiến tăng cường xuất hiện trước công chúng trong chặng cuối trước thềm ngày bầu cử 5/11. Họ cho rằng Sở Mật vụ phải tăng bảo vệ ông Trump lên mức tối đa.

"Chúng ta phải chuyển Sở Mật vụ khỏi Bộ An ninh Nội địa và trở lại Bộ Tài chính, nơi họ được quan tâm nhiều hơn. Đã đến lúc phải tăng nguồn lực", thượng nghị sĩ Lindsey Graham, thành viên đảng Cộng hòa, viết trên mạng xã hội.