RBA: Nhiều người đi vay có nguy cơ vỡ nợ nghiêm trọng

Trụ sở Ngân hàng Trung ương Australia. Ảnh: AAP/TTXVN

Theo mạng tin abc.net.au, Ngân hàng Dự trữ Australia (RBA, ngân hàng trung ương) cho biết, một lượng đáng kể người đi vay có nguy cơ vỡ nợ nghiêm trọng, nhưng các ngân hàng của “xứ sở chuột túi” vẫn dư khả năng vượt qua mọi tổn thất.

“Đánh giá ổn định tài chính” (FSR) mới nhất của RBA đang được xem xét kỹ lưỡng trong bối cảnh sự sụp đổ của một số ngân hàng ở nước ngoài đang gây lo ngại trên toàn cầu và lãi suất tăng tiếp tục gây áp lực lên nhiều hộ gia đình cũng như doanh nghiệp.

RBA đã cập nhật mô hình được thực hiện trong FSR tháng 10/2022 về cách các hộ gia đình đối phó với mức tăng lãi suất 3,5 điểm phần trăm kể từ tháng 5/2022. Do mô hình năm ngoái giả định lãi suất khoảng 3,5% và mô hình mới nhất đưa ra mức lãi suất là 3,75%, nên không có gì ngạc nhiên khi kết quả vẫn rất giống nhau.

RBA lưu ý rằng tỷ lệ người đi vay có dòng tiền dự phòng âm - tức là những người có các khoản thanh toán thế chấp và chi phí sinh hoạt thiết yếu được dự đoán sẽ vượt quá thu nhập khả dụng của hộ gia đình họ - sẽ đạt khoảng 15% vào cuối năm 2023.

"Kịch bản cơ sở" này cũng giả định rằng tỷ lệ thất nghiệp chỉ tăng nhẹ so với mức hiện tại, thu nhập tăng 4,25% và chi phí sinh hoạt tăng 4,75% trong năm nay.

Tuy nhiên, mọi thứ có thể trở nên tồi tệ hơn. RBA đã đưa ra một kịch bản bất lợi, trong đó, mặc dù lãi suất vẫn ở mức 3,75%, song tỷ lệ thất nghiệp tăng lên 5,5% vào cuối năm, tỷ lệ thiếu việc làm cũng tăng 2 điểm phần trăm, cả tăng trưởng tiền lương và lạm phát đều thấp hơn dự báo cơ sở lần lượt là 0,75 và 1 điểm phần trăm. RBA dự báo trong kịch bản bất lợi, tỷ lệ người đi vay có dòng tiền dự phòng âm vào tháng 12/2023 sẽ tăng lên 17%.         

RBA thừa nhận rằng sẽ có một lượng đáng kể người đi vay "cạn" tiền tiết kiệm và gặp khó khăn khi thanh toán các khoản thế chấp của họ, ngay cả khi họ cắt giảm chi tiêu. Ngân hàng này cảnh báo rằng khoảng 9% số người đi vay vẫn có nguy cơ hết tiền tiết kiệm (vào giữa năm 2024), ngay cả khi họ giảm chi tiêu không thiết yếu với số tiền tương đối lớn (40-80%). Tuy nhiên, tỷ lệ này chỉ tăng nhẹ lên khoảng 10% trong kịch bản bất lợi, cho thấy nền kinh tế suy thoái không khiến người đi vay gặp khó khăn nghiêm trọng.

Viễn cảnh năm 2024

Hơn nữa, RBA chỉ đang xem xét những gì sẽ xảy ra cho đến giữa năm sau, chứ không phải những gì sẽ xảy ra nếu lãi suất vẫn ở mức hiện tại hoặc cao hơn trong một thời gian dài hơn. RBA thừa nhận rằng, phân tích chỉ xem xét tình hình của các hộ gia đình cho đến giữa năm 2024; và lãi suất cao, lạm phát hoặc thất nghiệp kéo dài sau khoảng thời gian đó sẽ dẫn đến việc nhiều hộ gia đình cuối cùng cạn kiệt tiền tiết kiệm của họ.

RBA cũng tiết lộ rằng nhiều người vay sẽ trở thành "tù nhân thế chấp" - không thể tái cấp vốn cho các khoản vay của họ với lãi suất thấp hơn vì họ không còn đáp ứng các bài kiểm tra khả năng thanh toán hiện tại khi lãi suất cao hơn. Các ước tính cho thấy khoảng 16% các khoản vay hiện tại không thể đáp ứng các đánh giá về khả năng thanh toán với lãi suất hiện tại.

Tuy nhiên, RBA bày tỏ tin tưởng rằng các ước tính của họ về dòng tiền âm là thận trọng, với nhiều hộ gia đình được hưởng mức tăng thu nhập lớn hơn, có khả năng cắt giảm chi phí cao hơn và/hoặc có khoản tiết kiệm lớn hơn. Mặt khác, nghiên cứu chỉ xem xét các khoản thế chấp thay đổi, với khoảng 880.000 khoản vay cố định được thiết lập để giảm lãi suất - thường cực thấp dưới 2% - so với lãi suất thay đổi thường cao hơn 5% trong suốt năm nay.

Nhà kinh tế trưởng của công ty quản lý quỹ Betashares David Bassanese cho biết, nghiên cứu của RBA về các khoản thế chấp cố định phản ánh mức tăng 0,7 điểm phần trăm của lãi suất thế chấp trung bình mà những người vay tiền mua nhà phải trả trong năm nay và năm tới. 

Các hộ gia đình có thu nhập thấp gặp nhiều rủi ro hơn

Điều rõ ràng từ nghiên cứu của ngân hàng trung ương là các hộ gia đình có thu nhập thấp có khả năng chịu gánh nặng của làn sóng vỡ nợ. RBA lưu ý vì những người đi vay có thu nhập thấp thường có dòng tiền dự phòng thấp và có ít tiền tiết kiệm nên họ thường gặp nhiều rủi ro hơn khi chi phí vượt quá thu nhập và khoản tiết kiệm của họ không đủ để giúp họ vượt qua thời kỳ căng thẳng. Những người mua nhà lần đầu và những người vay nợ cao so với thu nhập của họ cũng có nhiều rủi ro không đủ tiền dự phòng nếu dòng tiền nhàn rỗi của họ bị âm.

RBA lưu ý rằng việc tăng lãi suất cho đến nay đã đẩy gần một nửa số hộ gia đình có thu nhập thấp vào tình trạng căng thẳng thế chấp. Các hộ gia đình có thu nhập thấp có nhiều nguy cơ mất việc làm hơn nếu kịch bản bất lợi của RBA, với tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm gia tăng, trở thành hiện thực.

RBA nhận định, hơn 80% hộ gia đình bị mất việc làm sẽ có dòng tiền dự phòng âm. Khoảng 50% số hộ gia đình có khoản vay thế chấp nếu bị mất việc làm sẽ chỉ có đủ tiền dự phòng để duy trì chi tiêu thiết yếu và trả nợ thế chấp trong hơn 6 tháng, nếu họ giữ nguyên mức chi tiêu không thiết yếu hiện tại. Nếu các hộ gia đình bị ảnh hưởng phải cắt giảm chi tiêu thiết yếu khoảng 80%, tỷ lệ này sẽ tăng lên 60%.

Mặc dù vậy, bất kể điều gì xảy ra dẫn đến tình trạng vỡ nợ, RBA và cơ quan quản lý ngân hàng APRA nhận thấy rất ít rủi ro về tổn thất lớn đối với ngành ngân hàng, với hầu hết các khoản vay mua nhà vẫn được hỗ trợ tốt bởi giá trị của tài sản cơ bản./.